28) I powiedział Elohim (wa-jomer Elohim): Niech stanie się światło (jehi or), i stało się światło (we-jehi or). Stąd (me-hacha) rozpoczyna się wysiłek odkrywania ukrytego (szeruta le-aszkacha gnizin), jak został stworzony świat w szczegółach (heich itbre alma bi-prat). Ponieważ aż do tego miejsca wszystko było w ogólności (de-ad hacha hawa bi-klal), a potem ogólność powróciła, by stać się ogólnym i szczegółowym, i znów ogólnym (kelal u-batar ithadar kelal le-mehawwej kelal u-frat u-kelal).
Sulam
28) „I powiedział Wszechmogący: „Niech stanie się światło!” I stało się światło”10. Od wypowiedzi „Niech stanie się światło”10 zaczynają być ujawniane tajemnice stworzenia świata w szczegółowym ujęciu. Do tego momentu mówiono o stworzeniu świata w ujęciu ogólnym, tzn. w wypowiedzi: „Na początku stworzył Wszechmogący…”6, a następnie ogólne ponownie staje się ogólnym i szczegółowym, i ponownie ogólnym.
Wyjaśnienie. Na początku mówi się o stworzeniu świata w ujęciu ogólnym, w pierwszej wypowiedzi: „Na początku stworzył Wszechmogący niebo i ziemię”6, i nie wspomniano żadnych szczegółów – jak zostały stworzone niebo i ziemia. Następnie jednak wymienione są wszystkie szczegóły aktu początkowego stworzenia, począwszy od pierwszej wypowiedzi: „Niech stanie się światło”10, aż do słów: „I zobaczył Wszechmogący wszystko, co stworzył, i to – było bardzo dobre”[1]. „I zostały ukończone niebo i ziemia”[2]. W ten sposób to, co ogólne, czyli pierwsza wypowiedź, stało się zarówno ogólne, jak i szczegółowe, a potem znów ogólne. Ponieważ „Na początku…”6 jest pierwszą wypowiedzią w ujęciu ogólnym, natomiast począwszy od wypowiedzi: „Niech stanie się światło”10, i dalej – jest to ujęcie szczegółowe. Zaś wypowiedź „I zobaczył”38 jest ostatnim fragmentem w ujęciu ogólnym.
29) Aż dotąd wszystko było zawieszone w powietrzu w tajemnicy Ejn Sof (ad hacha hawa kolla talja ba-awira me-raza de-Ein Sof). Kiedy rozprzestrzeniła się siła w wyższym pałacu, tajemnicy Elohim (kejwan de-itpeszat chejla be-hejchala ilaa, raza de-Elohim), to napisano o tym w wypowiedzi: „I powiedział Elohim” (ketiw bej amira: Wa-jomer Elohim). Bowiem wcześniej nie zapisano o tym wprost wypowiedzi (de-ha le-eila lo ketiw bej amira befrat), mimo że bereszit jest wypowiedzią (we-af al gaw de-bereszit maamar hu), lecz nie zapisano tam: „I powiedział” (awal lo ketiw bej wa-jomer).
Sulam
29) Do tej pory wszystko znajdowało się w „powietrzu”, które było przekazywane od Nieskończoności. Dlatego pytanie nie sprawia trudności, ponieważ już powiedziano: „A ziemia była pustkowiem i chaosem”29, jednak odnosi się to do szczegółów stworzenia, a nie do jego ogólnego obrazu. Dlatego mówi się, że „do tej pory wszystko znajdowało się w powietrzu”. Innymi słowy, nie znajdowało się w świecie, tj. w ZoN (Zachar i Nekewa), ale było jedynie na poziomie „powietrza (awir)” – światła nefesz-ruach w kelim Keter-Hochma. Jak powiedziano: „I duch Wszechmogącego unosił się nad powierzchnią wód”29. Z tego powodu nie jest to jeszcze uważane za stworzenie świata w jego szczegółach, ponieważ brakowało GaR, i uważa się, że to stworzenie wciąż było włączone w Nieskończoność, tj. nie nastąpiło jeszcze jego objawienie.
Kiedy ta siła rozprzestrzeniła się w najwyższym pałacu, nazywanym Elohim, napisano o niej: „I powiedział Wszechmogący (Elohim)”10. Najwyższy pałac to parcuf ISZSuT, który jest drugim pałacem Arich Anpina. Na początku ten pałac wyszedł z rosz Arich Anpina, i to jest „aszer אשר”, „rosz ראש”, który wyszedł z „reszit (ראשית początku)”. ISZSuT to imię Elohim (אלהים), którego pięć liter to KaHaB TuM (Keter-Hochma-Bina-Tiferet-Malchut). Kiedy wyszedł z rosz Arich Anpina, w nim pozostały tylko dwie litery MI (מי) z imienia Elohim (אלהים), poziom „powietrza (awir)” w kelim Keter-Hochma, nazywanych MI. Wówczas imię Elohim przestało świecić w pałacu, ponieważ brakowało mu liter ELE (אלה) z imienia Elohim (אלהים). Następnie, dzięki wyższemu światłu, parcuf ISZSuT odzyskał trzy litery ELE (אלה), imię Elohim (אלהים) zostało ponownie wypełnione, zaczęło świecić w pałacu, i pojawił się w nim poziom GaR.
I dlatego powiedziano tutaj: „Ponieważ ta siła rozprzestrzeniła się w najwyższym pałacu” – tzn. trzy litery ELE powróciły do pałacu, „nazywanego Elohim”, i to stanowi uzupełnienie pięciu liter imienia Elohim (אלהים). „Napisano o nim wypowiedź” – tzn. napisano o nim: „I powiedział”, co oznacza ziwug dla przekazania GaR. To jest pierwsza szczególna cecha stworzenia świata, ponieważ przed tym momentem nie zapisano słów: „I powiedział”, które wskazują na cechę szczególną. I choć „Bereszit (Na początku)”6 również jest wypowiedzią, która wraz z pozostałymi tworzy dziesięć wypowiedzi początku stworzenia, to jednak nie zawiera sformułowania: „I powiedział”, ponieważ odnosi się do cechy ogólnej, podczas gdy „I powiedział” – do szczególnej. W ten sposób wypowiedź: „I powiedział Wszechmogący: Niech stanie się światło!”10 rozpoczyna opis szczególnych cech stworzenia świata.
30) To „I powiedział” jest ustawione do pytania i poznania (da wa-jomer, ihu kajyma le-miszal u-le-minda). „I powiedział” – siła, która została wzniesiona, i wzniesienie w ukryciu z tajemnicy Ejn Sof, w początku myśli (wa-jomer, chejla de-itram, wa-aramiuta ba-chaszaj me-raza de-Ejn Sof be-rejsza de-machaszawa). „I powiedział Elohim”, teraz został zrodzony ten pałac z tego, co powstało z nasienia świętości, i został zrodzony w ukryciu (wa-jomer Elohim, haszta olid ha-hu hejchala, mi-ma de-itadijat mi-zara de-kodesz, we-olid ba-chaszaj). A to, co się narodziło zostało usłyszane na zewnątrz (we-ha-hu de-itjilad isztma le-war). Ten, kto zrodził, uczynił to w ukryciu, aby w ogóle nie było słyszalne (man de-olid leh, olid ba-chaszaj de-lo isztma kelal). Gdy coś z niego wyszło, to, co wyszło, uczyniło dźwięk słyszany na zewnątrz (kejwan de-nafak minej, man de-nafak itawed kol de-isztma le-war).
Sulam
30) „I powiedział”10 wskazuje na to, że on wznosi się zarówno z pytaniem, jak i do poznania. Ponieważ „i powiedział (wa-jomer ויאמר)” składa się z liter „kto światło (mi or מי אור)”, wskazujących, że on wznosi się z pytaniem. To jest parcuf ISZSuT, czyli MI, który wznosi się z pytaniem[3]. Różni się on od wyższych Aba we-Ima, z których te mochin nie są przyciągane, ponieważ one nie wznoszą się z pytaniem, będąc właściwością „niepoznawalnego powietrza”.
„I powiedział” – wskazuje na siłę dokonującą wzniesienia, a to wzniesienie dokonuje się w ciszy. Wyjaśnienie. „I powiedział” – to Aba, „Wszechmogący (Elohim)” – to Ima, czyli niższe Aba we-Ima, nazywane ISZSuT. Już zostało wyjaśnione, że narodziny mochin wielkiego stanu (gadlut) zachodzą dzięki powrotowi liter ELE Biny z miejsca ZoN do Biny w celu uzupełnienia imienia Elohim. „I powiedział” wskazuje na siłę dokonującą wzniesienia, tzn. na siłę wznoszącą litery ELE z miejsca ZoN do miejsca Biny, ponieważ to wzniesienie dokonywane jest poprzez światło Aby, na które wskazuje wypowiedź: „i powiedział”. Wzniesienie, dokonywane dzięki światłu Aby, odbywa się w ciszy, bezgłośnie. Innymi słowy, światło Hochmy nie jest poznawane poza nią i pozostaje ukryte w swoim miejscu z powodu braku światła chasadim, ponieważ Hochma nie świeci bez obłoczenia ze strony światła chasadim.
Światło zstępuje z Nieskończoności do początku (rosz) myśli – tzn. do istoty Biny, do jej GaR, nazywanych początkiem (rosz) myśli, ale nie do siedmiu dolnych sfirot tej myśli. Dzieje się tak, ponieważ GaR mogą przyjąć światło Hochmy bez obłoczenia w światło chasadim, dlatego światło rozprzestrzenia się w nich, mimo braku chasadim. Natomiast siedem dolnych sfirot nie są zdolne przyjąć światła Hochmy bez obłoczenia w światło chasadim. W związku z tym, z powodu braku tam światła chasadim, światło Hochmy nie może rozprzestrzenić się w tych siedmiu niższych sfirot.
„I powiedział Wszechmogący (Elohim)”10 – oznacza, że teraz ten pałac zrodził ziarno świętości, ponieważ ono zostało poczęte. Pałac – to Bina, nazywana ISZSuT. Ziarno świętości – to ZoN. Mówi się, że teraz, po tym jak Aba, na którego wskazuje słowo „i powiedział”, wzniósł litery ELE (אלה) i przywrócił je do Imy, nazywanej MI (מי), i zostały w niej uzupełnione litery Elohim (אלהים), ten pałac, czyli Ima, zrodził ZoN (Zeir Anpina i Nukwę), które są złączone z literami ELE, i które zostały przez nią poczęte.
Wyjaśnienie. W wyniku tego, że litery ELE znajdowały się w upadku na poziomie ZoN przez czas opuszczenia się Biny z rosz, stały się jednym poziomem z ZoN. Zasada jest taka: wyższy, który schodzi do niższego, staje się jak on, a także niższy, który wznosi się do wyższego, staje się jak on. Dlatego w momencie, gdy światło Aba wznosi litery ELE na miejsce Biny, razem z nimi wznoszą się również ZoN, które są z nimi połączone jak jeden poziom, i ZoN również zjednoczyły się z Biną. To oznacza, że Bina poczęła te ZoN, ponieważ ZoN zjednoczyły się z nią i stały się w stosunku do niej świętym nasieniem. Gdy są z nią zjednoczone, otrzymują mochin świętości od Aby, podobnie jak sama Bina. To oznacza, że „zarodek żywi się tym, czym żywi się jego matka”[4].
Bina zrodziła ZoN w ciszy, a ten, kto został zrodzony, jest słyszalny na zewnątrz. Na pierwszy rzut oka wydaje się to dziwne – w końcu „zrodziła” to jedno pojęcie ze zrodzonym. I jeśli zrodziła w ciszy, oczywiste jest, że zrodzony nie był słyszalny na zewnątrz. Jednak tutaj mają miejsce dwa rodzaje narodzin:
- Narodziny mochin dla ZoN, gdy one wciąż znajdują się wewnątrz Biny.
- Narodziny ZoN, aby wznieść je z miejsca Biny na ich własny poziom.
Gdy Bina powraca do rosz Arich Anpina, mochin nazywane są świeceniem w ciszy, bez rozprzestrzeniania się na zewnątrz, z powodu braku chasadim. Sformułowanie „zrodziła w ciszy” wskazuje na narodziny mochin. Jednak narodziny samych ZoN i ich wyjście z miejsca Biny na własny poziom miało miejsce w wyniku ziwugu Biny na ekranie de-ZoN, który wyprowadził poziom chasadim, aby obłoczyć światło Hochmy w chasadim. Wtedy Bina zrodziła ZoN i opuściła je na ich własne miejsce. Teraz, po tym jak Hochma została obłoczona w chasadim, mochin stają się słyszalne na zewnątrz, czyli dokonuje się ich rozprzestrzenienie.
Ten, kto zrodził parcuf ZoN, zrodził go w ciszy, co oznacza, że ZoN w ogóle nie były słyszalne. To wskazuje na narodziny mochin dla ZoN, gdy one wciąż znajdują się wewnątrz Biny, i wtedy nie są słyszalne. Po wyjściu ZoN z Biny pojawia się głos, który jest słyszalny na zewnątrz. To wskazuje na wyjście ZoN z Biny na ich własne miejsce. Dzieje się to po wyjściu stopnia chasadim na ekran ZoN, a wtedy Hochma zostaje obłoczona w chasadim i dokonuje się jej rozprzestrzenienie na zewnątrz, aby świecić dla niższych.
Należy wiedzieć, że cała przyczyna narodzin Zeir Anpina i jego wyprowadzenia z Biny to ziwug na ekranie Zeir Anpina w celu przyciągnięcia stopnia chasadim, w taki sposób, że obłoczenie Hochmy w chasadim i narodziny Zeir Anpina następują jako jedno. Dzięki temu ziwugowi ujawnia się, że stopień Zeir Anpina nie należy do Biny, a ta zmiana formy nazywana jest narodzinami.
31) „Niech stanie się światło” (jehi or). Wszystko, co wyszło (kol ma de-nafak), wyszło w tej tajemnicy (be-raza da nafak). „Niech stanie się” odnosi się do tajemnicy Aba we-Ima, która jest związana z jud-hej (jehi, al raza de-Aba we-Ima, de-ihu jud-hej), a potem powróciła do pierwszej kropki, aby służyć rozszerzeniu innego słowa (u-lewatar it-hadar li-nekuda kadma’a, le-mehewej szejruta le-itpaszta le-mila achara).
Sulam
31) „Niech stanie się światło”10. Wszystko, co wychodzi i zostaje stworzone w światach, wychodzi w słowach „niech stanie się światło (jehi or)”. Oznacza to, że ścieżki działania tego ziwugu, wyjaśniane w słowach „niech stanie się światło (jehi or)”, mają miejsce przy narodzinach mochin wszystkich stopni.
Słowo „jehi (niech stanie się, będzie)” wskazuje na Aba we-Ima, tj. litery „jud-hej יה” w słowie „jehi (jud-hej-jud יהי)”. Litera „jud י” oznacza Abę, a „hej ה” oznacza Imę, tj. dolne Aba we-Ima, zwane ISZSuT. Po literach „jud-hej יה” w słowie „jehi (jud-hej-jud יהי)” ponownie wraca do początkowej kropki, tj. wraca i zapisuje kropkę, tj. literę „jud י”, taką samą jak pierwsza „jud י”. I zapisuje się jako „jud-hej-jud יהי”, ponieważ zaczyna się rozprzestrzeniać w innym.
Wyjaśnienie. Oznacza to, że „jud י”, która pojawia się na końcu słowa „jehi (jud-hej-jud יהי)”, po Aba we-Ima, tj. „jud-hej יה”, wskazuje, że ta „jud י” weszła w światło (or אור) Aba we-Imy, i stały się one stopniem „powietrza (awir אויר)”, ponieważ litery ELE (אלה) imienia Elohim (אלהים) upadły z nich i opuściły się na miejsce ZoN, a pozostały w nich jedynie litery MI (מי) imienia Elohim (אלהים), tj. poziom ruach.
I dlatego Aba we-Ima skrócili się i przyjęli „jud י” w swoją właściwość „światła (or אור)”. Dzięki temu powstał początek dla rozprzestrzenienia mohin w innym parcufie – ZoN. Ponieważ na skutek ich skrócenia litery ELE (אלה) opuściły się do ZoN. A następnie, gdy Aba we-Ima przywracają do siebie litery ELE (אלה), powracają wraz z nimi również ZoN, które otrzymują od nich mohin. W ten sposób, dzięki wejściu litery „jud י” w światło (or אור), „jud-hej יה”, które stało się powietrzem (awir אויר), powstaje początek rozprzestrzenienia mohin dla ZoN, o czym powiedziano: „Niech stanie się światło!”10.
32) Światło – i stało się światło (or wa-jehi or), to światło, które już istniało (or di-kwar hawa). To światło jest tajemnicą ukrytą, rozprzestrzenienie, które się rozprzestrzeniło, i podzieliło się w tajemnicy wyższego ukrytego powietrza (or da raza stima, itpasztuta de-itpeszat we-itbeka me-raza de-sitra da-awir ilaa stima). Podzieliło się najpierw i wyłoniło jedną ukrytą kropkę z tajemnicy jego (baka be-kadmejta we-apik chad nekuda stima me-raza di-lej), którą Ejn Sof oddzieliła z powietrza jego i objawiła tę kropkę jud (de-ha Ejn Sof baka me-awira di-lej, we-galej haj nekuda jud). Gdy ta jud się rozprzestrzeniła, to, co pozostało, zostało odnalezione jako światło, z tej tajemnicy, z tego powietrza ukrytego (kejwan de-haj jud itpeszat, ma de-isztar isztakach or me-hahu raza de-hahu awir stimaa).
Sulam
32) Słowa „światło” i „niech stanie się światło”10 nie mówią o stworzeniu nowego światła, ale o powrocie światła, które już wcześniej było w Aba we-Ima. Ponieważ litera „jud י”, która ograniczyła właściwość „światła (or אור)” Aba we-Ima do właściwości „powietrza (awir אויר)”, opuściła to miejsce, a światło (or אור) powróciło do Aba we-Ima, dokładnie tak, jak było przed skróceniem.
Rozprzestrzenienie światła, o którym mowa w zdaniu „niech stanie się światło”10, oznacza rozprzestrzenienie, które miało miejsce i zostało podzielone w ukryciu niedostępnego wyższego powietrza, czyli Arich Anpina. Tym samym nie ma tutaj w rzeczywistości żadnego nowego objawienia AWAJa, lecz jedynie ponowne ujawnienie doskonałości, która istniała przed podziałem.
Na początku rozdzielono dziesięć sfirot Aba we-Ima i wydobyto z ukrytego w nich jedną ukrytą kropkę. Ponieważ Nieskończoność oddzieliła dziesięć sfirot Aba we-Ima ze swojej własnej właściwości „powietrza” i ujawniła tę kropkę „jud י”. Oznacza to, że „jud י”, która włączyła się w światło (or אור) Aba we-Ima, przekształciła je we właściwość „powietrza” (awir אויר).
Wyjaśnienie. To światło nie jest światłem Hochmy Arich Anpina, lecz światłem Biny Arich Anpina, ponieważ w czasie, gdy przebywała w rosz Arich Anpina, Bina również była właściwością Hochmy. Natomiast po tym, jak Hochma Arich Anpina wyprowadziła ją z rosz do guf, stała się właściwością WaK, której brakuje GaR, czyli Hochmy.
I wtedy uważa się, że dziesięć sfirot Biny zostało podzielonych, ponieważ GaR jej światła opuściły jej NaRaNHaJ, a także dolne kelim Bina-Tiferet-Malchut oddzieliły się od poziomu i opuściły do właściwości ZoN. Pozostały w niej jedynie kelim Keter i Hochma ze światłami nefesz-ruach. To nazywa się podziałem względem kelim oraz właściwością „powietrza” względem światła, które w niej było. Ta Bina Arich Anpina jest obłóczona w Aba we-Ima, które oznaczają litery „jud-hej יה” kombinacji „jud-hej-jud יהי”. W ten sposób wszystko, co Arich Anpin pragnie przekazać Aba we-Ima, najpierw realizuje w swojej Binie, a to, co zostaje przekazane w jego Binę, jest przekazywane dalej do Aba we-Ima.
I dlatego na początku podzieliła (Nieskończoność) dziesięć sfirot kelim, które były w Binie podczas przebywania w rosz Arich Anpina, tj. podniosła ekran w kli Hochmy i przeprowadziła tam ziwug, wskutek czego oddzieliły się i opadły z Biny trzy kli Bina-Tiferet-Malchut na miejsce ZoN, i wyodrębniła z siebie jedną ukrytą kropkę. I dzięki temu wyodrębniła w Binie ukrytą kropkę – tj. „jud י”, która weszła w „światło (or אור)”, które miała. I jej „światło (or אור)” stało się właściwością „powietrza (awir אויר)”, ponieważ GaR, neszama-chaja-jechida, odeszły od niej, a pozostała jedynie ze stopniem nefesz-ruach, nazywanym „powietrzem”.
„Z ukrytego w niej” – z jej właściwości WaK. Bowiem „ukryte” oznacza właściwość achoraim (tylna strona) światła Hochmy, tj. WaK, któremu brakuje GaR.
„W ten sposób Nieskończoność oddzieliła je od swojego własnego „powietrza”, ponieważ Arich Anpin na początku dokonuje ziwugu na ekranie znajdującym się poniżej jego własnej Hochmy, wskutek czego wyprowadza Binę poza granice rosz, do właściwości WaK. I odłączyły się od niej trzy kli: Bina, Tiferet i Malchut – litery ELE (אלה) imienia Elokim (אלהים), a pozostały w niej tylko kelim Keter i Hochmy – litery MI (מי) imienia Elokim (אלהים). I odkryła kropkę „jud” w świetle, które miała, a to „światło” przekształciło się we właściwość „powietrza”. To działanie w Arich Anpinie nazywane jest wyprowadzeniem jedwabiu[5]. A Arich Anpin nazywany jest Nieskończonością, ponieważ każdy, kto rodzi, nazywany jest Nieskończonością, ponieważ rodzi wyłącznie dzięki światłu Nieskończoności w nim zawartemu.”
„Po tym, jak ta „jud” (י) usunęła się z „powietrza”, ze słowa „powietrze” (אויר awir) pozostało słowo „światło” (or אור), ponieważ następnie Arich Anpin ponownie obniżył ekran, który znajdował się poniżej jego Hochmy, na miejsce Malchut, i dzięki temu powróciły trzy kli: Bina, Tiferet i Malchut na poziom Biny, a także pełne światło, składające się ze światła NaRaNHaJ (nefesz-ruach-neszama-chaja-jechida). Wówczas „jud” (י) usunęła się i wyszła z właściwości „ukrytego powietrza”, a „powietrze” znów stało się „światłem”, co oznacza pełne światło, składające się z NaRaNHaJ, światło Hochmy. W ten sposób, gdy Arich Anpin chce przekazać Aba we-Ima katnut (małe światła), wprowadza „jud” (י) w właściwość „światła” (or אור), które staje się właściwością „powietrza” (awir אויר). Natomiast gdy chce im przekazać mądrości stanu gadlut (pełnię światła), ponownie usuwa „jud” (י) z właściwości „powietrza” (awir אויר), które staje się właściwością „światła” (or אור).”
33) Kiedy wyszła z niego pierwsza kropka, jud (kad isztekaḥ minej nekuda kadmaa, jud), to ujawniło nad nią „osiąga i nie osiąga” (itgalej lewatar alej matiej we-lo-matiej). Gdy rozprzestrzeniła się, (kejwan de-itpeszat), wyłoniło się światło, które pozostało, z powietrza (nafak we-ihu hu or de-isztar me-awir). I to jest światło, które już istniało, i ono istnieje zawsze (we-hajnu or di-kwar hawa we-ha kajyma). Wyszło i oddaliło, ukryło się i została jedna kropka z niego, aby stale docierać w ukryty sposób do tej kropki (nafak we-istallak we-itgenez we-isztar chad nekuda minej le-mehewej matiej taddir be-orach gnizu be-hahij nekuda). „Osiąga i nie osiąga” świeci w nim w sposób pierwszej kropki, która wyszła z niego (matiej we-lo-matiej nahir bej be-orach nekuda kadmaa de-nafak minej). I z tego powodu wszystko jest połączone jedno z drugim (u-be-gin kach kolla achid da be-da). Świeci w jednym i w drugim (nahir be-haj u-be-haj).
Sulam
33) Kiedy od Arich Anpina jest pierwsza kropka, „jud” (י), jego „światło” (or אור) otwiera się nad nią we właściwości „osiąga i nie osiąga”. Po tym, jak ta kropka zostaje usunięta, ujawnia się światło, które pozostało z właściwości „powietrza” (awir אויר). Po wyjaśnieniu dróg wyjścia mądrości stanu katnut i gadlut w Binie samego Arich Anpina, tutaj zostaje wyjaśniony porządek przekazywania mądrości w parcuf Aba we-Ima. I dzielą się one na trzy właściwości, czyli trzy punkty: cholam, szuruk i chirik.
1. Cholam. Kiedy od Arich Anpina pochodzi pierwsza kropka, „jud” (י), zanim „jud” opuściła „powietrze” (awir אויר) i ujawnia się jego „światło” (or אור) nad nią w właściwości „osiąga i nie osiąga”, Arich Anpin świeci Binie w kropce cholam, która znajduje się nad literami, czyli w kelim Biny. Dlatego światło przychodzi do Biny we właściwości „osiąga i nie osiąga”. „Osiąga” światło chasadim, a „nie osiąga” światła Hochma. Ponieważ światło Hochma pozostaje w rosz Arich Anpina i nie dociera do Biny, która wyszła do guf Arich Anpina we właściwości WaK.
2. Szuruk. Po tym, jak kropka „jud” została usunięta i opuściła „powietrze” (awir אויר), ujawnia się światło Hochma. To jest słowo „światło” (or אור), które pozostało po wyjściu „jud” (י) z słowa „powietrze” (awir אויר). To jest światło, które było początkowo w Binie, gdy znajdowała się w rosz Arich Anpina, a następnie zniknęło wraz z jej wyjściem z rosz. Teraz powróciło do niej i zamieszkuje w niej. O tym mówią słowa: „Niech się stanie światło!”10, wskazujące, że nie ma tu w rzeczywistości nic nowego – to światło, które już wcześniej było w Binie.
To światło wyszło, oddaliło się i ukryło. W czasie, gdy to światło wyszło wraz z powrotem Biny do rosz Arich Anpina, po tym, jak ziwug zszedł do ekranu znajdującego się w miejscu Malchut, a Bina podniosła trzy litery ELE razem z ZoN, które były z nimi złączone, na swój stopień, światło Hochmy zniknęło i nie obłaczało się ani w litery ELE, ani w ZoN, które były z nimi złączone przy swoim powstaniu, ponieważ brakowało obłaczającego światła chasadim. I ukryło się w punkcie szuruk, ponieważ światło Hochmy opuściło je tylko dlatego, że nie mogły go przyjąć, chociaż było obłóczone w ich kelim, ponieważ brakowało im świecącego obłóczenia wielkości. Dlatego uważa się, że to światło świeci w ukryciu. Dlatego w Binie pozostała jedna kropka, w której Hochma zawsze wchodzi do ich kelim, czyli kropka szuruk, do której Hochma zawsze przychodzi poprzez ukrycie;
3. Chirik. „Osiąga i nie osiąga”. „Osiąga” – światło chasadim, a „nie osiąga” – światło Hochma. Świeci w niej, tak jak w świetle początkowej kropki, która z niej wyszła, czyli za pomocą ziwugu wykonanego na kropkę chirik otrzymaną od ZoN, które są złączone z literami ELE. I ta kropka chirik świeci w niej podobnie jak światło początkowej kropki, która z niej wyszła, i przyciąga poziom WaK w Binie, tak jak świecił jej Arich Anpin w czasie, gdy była kropką „jud” w swojej właściwości „powietrze” – świetle chasadim.
„I wtedy połączone jedno z drugim” – światło Hochmy z kropki szuruk obłacza się w światło chasadim z kropki chirik, i razem świecą. „I świeci jednym i drugim” – oznacza, że ISZSuT świeci obydwoma tymi światłami jednocześnie, zarówno światłem Hochmy, jak i światłem chasadim. ISZSuT staje się dzięki temu pełne zakończonymi mochin czterech kolorów: HuB (Hochma i Bina) oraz HuG (Hesed i Gwura). Otrzymują HuB (Hochmę i Binę) od rosz Arich Anpina, a dzięki ziwugowi na kropkę chirik otrzymują HuG (Hesed i Gwurę).
34) Gdy wznosi się wszystko (kad salik kolla), wznoszą się i jednoczą się w nim (salkin we-itachadan bei). „Osiąga” i ukrywa się w miejscu Nieskończoności (mate we-igniz be-atar de-Ejn Sof), i wszystko staje się jednym (we-kolla chad itawwej). Te kropka światła, jest światłem (hahiu nekuḍa de-or or ihu). I rozprzestrzeniło się i świeciło w niej siedem liter alfabetu (we-itpeszat we-nahiru bei szewa atwan de-alefa bejta), i nie utwardziły się, i pozostały wilgotne (we-lo akriszu we-lachim hawo).
Następnie pojawiła się ciemność (nafak choszech le-batar), a w niej powstało kolejne siedem liter alfabetu (we-nafku bei szewa atwan achoran de-alefa bejta), i nie utwardziły się, i pozostały wilgotne (we-lo akriszu we-kajemu lachim). Wyłonił się firmament, który zakończył spór dwóch stron (nafak rakia de-afresz machloket de-trein sitrin), i pojawiło się w nim osiem kolejnych liter (we-nafku bei temania atwan achoranin).
Wtedy były dwadzieścia dwie litery (kedein kaf-bet). Siedem liter z jednej strony i siedem z drugiej strony (dalgu szewa atwan de-hai sitra we-szewa de-hai sitra), i zostały wyryte wszystkie one w tym firmamencie (we-itglifu kolhu be-hahiu rakia), i pozostały wilgotne (we-hawwo kajeme lachim). Firmament ten stwardniał, i litery stwardniały, i ukazały się w swoich kształtach (akrisz hahu rakia we-akriszu atwan we-iglimu we-itcajjeru be-cijurajhu), a w nim została wyryta Tora, aby świeciła na zewnątrz (we-aglif taman orajta le-anahara le-war).
Sulam
34) W czasie, gdy parcuf Aba we-Ima wznosi się do rosz Arich Anpina i otrzymuje tam mochin z trzech tych kropek, wszystkie one wznoszą się i łączą z nim. Podobnie ZoN, które są złączone z literami ELE parcufa Aba we-Ima, wznoszą się wraz z Aba we-Ima i otrzymują od nich te mochin. Zohar w tym miejscu wyjaśnia naprawienie linii w kelim ZoN, ponieważ po tym, jak omówił porządek rozprzestrzeniania się mochin względem świateł w trzech naprawach – holam, szuruk i chirik, przechodzi do wyjaśnienia porządku rozprzestrzenienia mochin względem kelim, nazywanych „trzema liniami” – prawą, lewą i środkową, która wprowadza harmonię między nimi.
Istnieje wiele nazw dziesięciu sfirot, w zależności od kontekstu, w jakim są rozpatrywane. Z punktu widzenia obłóczania światła w kelim, dziesięć sfirot nazywa się KaHaB TuM lub HaGaT NeHIM. Jeśli są one rozpatrywane w odniesieniu do kelim, dziesięć sfirot nazywa się dwudziestoma dwiema literami. Dlaczego jednak jest dwadzieścia dwie litery, skoro powinno ich być pięć, podobnie jak KaHaB TuM, lub siedem, jak HaGaT NeHIM? Wynika to z faktu, że litery wywodzą się z siedmiu sfirot HaGaT NeHIM parcufa Aba we-Ima. A ponieważ w ich mochin istnieją trzy właściwości, zwane holam, szuruk i chirik, od nich pochodzą również trzy rodzaje rozprzestrzenienia siedmiu kelim. Siedem kelim pochodzących z kropki holam nazywa się prawą linią. Siedem kelim pochodzących z kropki szuruk nazywa się lewą linią. Siedem kelim pochodzących z kropki chirik nazywa się linią środkową. Razem tworzą one dwadzieścia jeden kli.
Jednak w kropce chirik istnieje dodatkowa właściwość w stosunku do siedmiu sfirot Aba we-Ima – właściwość ekranu ZoN, która również uznawana jest za kli. Dlatego są dwadzieścia dwa kli, zwane „dwudziestoma dwiema literami”. Tym samym, dwadzieścia dwie litery są jednym pojęciem z siedmioma niższymi sfirot, jednak w odniesieniu do kli same w sobie te sfirot nazywane są „literami”, a ich liczba wynosi dwadzieścia dwie, ze względu na naprawę trzech linii, która się w nich znajduje.
W czasie, gdy parcuf Aba we-Ima wznosi się do rosz Arich Anpina, wszystko się wznosi i jednoczy z nim. Wówczas staje się właściwością „osiąga”, czyli GaR. Ukrywa się w miejscu Nieskończoności, czyli w Arich Anpinie, i wszystko staje się jednością. Wyjaśnienie. Po wzniesieniu parcufa Aba we-Ima do Arich Anpina, przyjął on właściwość „osiąga” światła Hochma, podobnie jak Arich Anpin. Jednak to światło nie rozprzestrzenia się w dół, lecz pozostaje ukryte w miejscu Arich Anpina z powodu braku obłaczającego światła chasadim. Jest to kropka szuruk.
I stały się wszystkie trzy kropki jednym całym. I również dwie kropki — holam i chirik, które wcześniej były w stanie „osiąga i nie osiąga”, czyli w stanie WaK, teraz przeszły w stan GaR dzięki ich połączeniu z kropką szuruk. Dlatego kropka, która znajdowała się w „świetle” i uczyniła je „powietrzem”, czyli kropka holam, teraz stała się całkowicie „światłem”. Oznacza to, że przeszła w stan GaR wskutek połączenia z kropką szuruk.
I rozprzestrzeniło się światło siedmiu niższych sfirot HaGaT NeHIM parcufa Aba we-Ima od kropki holam. I świeci dzięki temu rozprzestrzenieniu siedem liter alfabetu. Ponieważ litery to kelim, i rozprzestrzenia się siedem sfirot HaGaT NeHIM parcufa Aba we-Ima od strony kropki holam, i naprawia się siedem kelim w prawej linii ZoN, nazywanej siedmioma literami, i uważa się je za prawą linię, ponieważ kropka holam zawsze znajduje się w właściwości światła, ponieważ w swej istocie jest światłem chasadim, i każde światło uważa się za prawą linię.
Kelim jeszcze nie uzyskały twardości i wciąż były wilgotne. Wilgotna substancja wskazuje na brak trwałej granicy, ponieważ kiedy dwa wilgotne obiekty się zderzają, każdy z nich wnika w granice drugiego i miesza się z nim. Jednak gdy wilgotna substancja gęstnieje i staje się twarda, jej granica staje się stabilna i chroniona, a gdy zderza się z innym twardym obiektem, nie wnika nawet w najmniejszym stopniu w jego granice, ani ten drugi w jej. Dlatego powiedziano, że te kelim jeszcze nie uzyskały twardości i były wilgotne, co oznacza, że nie zachowywały swojej granicy – granicy prawej linii – i nadal mieszały się z innymi liniami.
Następnie pojawiła się ciemność i z niej wyłoniło się siedem innych liter alfabetu. Rozprzestrzenienie światła siedmiu niższych sefirot Aba we-Ima z kropki szuruk uważane jest za wyłonienie ciemności, ponieważ Hochma znajduje się w niej bez chasadim i nie świeci. A po rozprzestrzenieniu siedmiu sefirot, czyli siedmiu liter, w wyniku świecenia kropki cholam prawej linii Zeir Anpina, wyłoniła się ciemność, czyli rozprzestrzenienie siedmiu sfirot z kropki szuruk, i w tym rozprzestrzenieniu ciemności pojawiło się siedem innych liter, czyli siedem kelim, które stały się lewą linią Zeir Anpina.
Następnie pojawił się firmament i zakończył spór dwóch stron. Wyjaśnienie: Po tym, jak wyłoniły się i rozciągnęły dwie linie Zeir Anpina – prawa i lewa, z których każda składała się z siedmiu liter – powstał między nimi spór, ponieważ każda z nich chciała ustanowić swoją władzę w Zeir Anpinie i usunąć władzę drugiej. Działo się tak, ponieważ każda z nich miała swoją przewagę, której brakowało drugiej.
Prawa linia miała przewagę w tym, że w całości stanowiła światło, które świeci z nieustannego ziwugu wyższych Aba we-Ima, i chciała zniwelować lewą linię – ciemność. Lewa linia natomiast miała przewagę w tym, że była światłem Hochma, które znacznie przewyższa światło chasadim prawej linii, i chciała zniwelować świecenie prawej linii. Te litery ciągle przechodziły od miłosierdzia do sądu, a od sądu – do miłosierdzia. Bywało, że przewagę zdobywała lewa linia, i wszystkie litery stawały się właściwością sądu, ciemnością. Bywało też, że zwyciężała prawa linia, i wszystkie litery stawały się właściwością miłosierdzia, światłem. Jeszcze nie uzyskały twardości i były wilgotne, to znaczy, że każda z nich wchodziła w granice drugiej, i trwały w nieustannym sporze.
Ten spór trwał aż do momentu, gdy rozprzestrzeniło się świecenie kropki chirik z siedmiu niższych sfirot Aba we-Ima. To rozprzestrzenienie nazywane jest firmamentem, czyli poziomem światła chasadim, które wyłoniło się w wyniku ziwugu na ekran ZoN, złączony z literami ELE. To ono zakończyło spór między dwiema stronami, czyli poziom firmamentu doprowadził do zgody między dwiema liniami – prawą i lewą. Stało się tak dlatego, że początkowo, dołączając, zwiększyło światło chasadim prawej linii, co doprowadziło do zgody lewą linię. Następnie przyciągnęło także świecenie lewej linii, obłaczając je w prawą, i wówczas ustaliło się świecenie obu linii, a spór został zażegnany. Dlatego to rozprzestrzenienie uważane jest za właściwość środkowej linii, ponieważ jest to linia, która godzi dwie linie – prawą i lewą.
I pojawiło się w niej osiem innych liter, co daje łącznie dwadzieścia dwie litery. Oznacza to czternaście liter dwóch linii – prawej i lewej – oraz osiem liter linii środkowej, zwanej firmamentem, razem dwadzieścia dwie. To rozprzestrzenienie, zwane firmamentem, pochodzi również z siedmiu sfirot mądrości (mohin) Aba we-Ima, z właściwości kropki chirik w nich. Dlatego mamy tutaj siedem liter z ich HaGaT-NeHIM oraz dodatkową właściwość w stosunku do HaGaT-NeHIM Aba we-Ima, pochodzącą z awiutu Zeir Anpina. Ponieważ kropka chirik jest ekranem Zeir Anpina, ten awiut stanowi ósmą literę. Dlatego w firmamencie mamy osiem liter: siedem z Aba we-Ima i jedną z ZoN.
Siedem liter prawej strony i siedem liter lewej strony wskoczyło na firmament, i wszystkie one zostały odciśnięte na tym firmamencie. Wyjaśnienie. Przed pojawieniem się ośmiu liter linii środkowej, zwanej firmamentem, czternaście liter dwóch linii – prawej i lewej – nie mogło się ustabilizować, ponieważ z powodu rozbieżności przechodziły one od sądu do miłosierdzia i od miłosierdzia do sądu. Dlatego, dzięki pojawieniu się firmamentu, linii środkowej, która ma zdolność ustanowienia ich obu w pełni doskonałego świecenia, czternaście liter dwóch linii – prawej i lewej – przesunęło się, wskakując na linię środkową, aby się dzięki niej ustabilizować.
W ten sposób linia środkowa włączyła w siebie trzy linie i wszystkie dwadzieścia dwie litery. Dlatego wszystkie one zostały odciśnięte w tym firmamencie, tzn. wszystkie dwadzieścia dwie litery zostały ustanowione w firmamencie. Osiem liter, które są w nim samym, oraz czternaście liter – od dwóch linii, prawej i lewej.
I te litery były wilgotne. Firmament stwardniał, a wraz z nim stwardniały te litery. Zostały odciśnięte i przyjęły te kształty, które powinny mieć. Ponieważ prawdziwa siła twardnienia pochodzi od lewej linii, od kropki szuruk. Jednak w tym przypadku ujawniła się ona przed pojawieniem się firmamentu, lecz litery były wówczas jeszcze wilgotne, to znaczy, nie uzyskały wystarczającej twardości, aby stać się stałymi, z ustalonymi granicami, aż do momentu, gdy nie pojawił się firmament i nie stwardniał, a dopiero potem litery osiągnęły ostateczną twardość.
Chodzi o to, że ostateczna twardość zależy wyłącznie od siły ekranu, który znajduje się w nekewa ZoN, będącej właściwością sądu, czyli od ósmej litery firmamentu. Dlatego, dopóki nie zostało ujawnionych osiem liter tego firmamentu, litery nie mogły uzyskać ostatecznej twardości i sztywności w ustalonych granicach.
I wtedy odciśnięta została tam Tora, Zеir Anpin, aby świeciła poza jego granicami. To znaczy, po tym jak stały się twarde granice liter, które są kelim, we wszystkich jego trzech liniach, i każda linia otrzymała połączenie swoich liter w odpowiedniej formie, ustanowiony został parcuf Zеir Anpin, zwany Torą, aby świecić niższym.
35) Niech stanie się światło (jehi or), które jest wielkim Władcą (de-hu El gadol), tajemnica wychodząca z pierwotnego powietrza [Aw’I] (raza de-nafeik me-awir kadmaa). I stało się (wa-jehi) tajemnicą ciemności (raza de-choszech), która jest nazywana Elohim (de-ikrei Elohim). Światło, które włączyło lewą w prawą (or de-itkleil semala be-jamina). I wówczas, z tajemnicy El staje się Elokim (u-kedein, me-raza de-El hawej Elohim). Włączyła prawą w lewą i lewą w prawą (itkleil jamina bi-semala u-semala be-jamina).
Sulam
35) Wypowiedź „niech stanie się światło”10 wskazuje na imię „wielki Władca”[6], wychodzące z pierwszej właściwości „powietrze” w czasie, gdy Aba we-Ima byli jeszcze w stanie WaK, zanim „jud” wyszło z „powietrza”. Po tym, jak Zohar wyjaśnił wszystkie zmiany mochin od stanu katnut do gadlut w trzech kropkach i trzech liniach oraz sposób, w jaki są one wskazane w wypowiedzi „niech stanie się światło”, wyjaśnia, w jaki sposób w każdym z tych zmian stanów pozostają one w swojej formie także po gadlucie oraz w jaki sposób wskazuje na nie słowo „światło”, pięć razy wspomniane w wypowiedziach.
Wypowiedź „niech stanie się światło”10 wskazuje na imię „wielki Władca”43, ponieważ fragment „niech stanie się światło”10 odnosi się do sefiry Hesed Zeir Anpina, prawej linii, schodzącej z kropki cholam Aba we-Ima, nazywanej „wielki Władca (El gadol)”43. Hesed stanu WaK nazywa się El, a Hesed stanu GaR nazywa się El gadol. Nazywa się El, ponieważ jest to Hesed, który wyszedł z wcześniejszego „powietrza” Aba we-Ima, tj. z czasu katnutu, jeszcze zanim „jud” wyszło z powietrza Aba we-Ima. Nazywa się „wielki (gadol)”, ponieważ teraz „jud” już wyszła z powietrza Aba we-Ima i powrócili oni do światła stanu gadlut, a ZoN już otrzymali od nich mochin gadlut.
„I pojawiła się”10 – to ciemność, nazywana Elokim. „I pojawiła się” wskazuje na sfirę Gwura Zeir Anpina w czasie, gdy pochodzi jedynie z lewej linii, kropki szuruk. I wtedy jest to ciemność, będąca Hochmą bez chasadim. Nazywa się imieniem Elokim, które jest ukryte[7]. Nazywa się światłem po tym, jak lewa linia włączyła się w prawą, ponieważ teraz, gdy dzięki stopniowi chirik prawa i lewa linia włączyły się w siebie nawzajem, światło Hesed prawej linii rozprzestrzenia się do sfiry Gwura lewej, i sfira Gwura również nazywa się teraz światłem. Ponieważ wtedy z imienia El, Hesed, pochodzi imię Elokim. I imię Elokim staje się wtedy również światłem Hesed.
I włączyły się prawa linia w lewą, a lewa w prawą. To znaczy, prawa linia włączyła w siebie Hochmę, która znajduje się w lewej, dlatego nazywa się prawa „El gadol”43. I również lewa, która znajdowała się w ciemności z powodu braku chasadim, włączyła teraz w siebie światło Hesed prawej i stała się również sfirą Gwura światłem. I powiedziane „i pojawiło się światło”10 oznacza – w Gwurze Zeir Anpina.
36) I zobaczył Elohim światło, że było dobre (wa-jar Elohim et ha-or ki tow), co jest środkowym filarem (da amuda de-emcaita). „Że było dobre” (ki tow) oznacza, że świeciło ono na górze i w dole oraz we wszystkich pozostałych stronach (anheir eila we-tata u-le-chol szear sitrin), w tajemnicy imienia JHWH (be-raza Jud-Hej-Waw-Hej), imienia, które łączy wszystkie strony (szema de-achid le-chol sitrin). I oddzielił Elokim (wa-jawdel Elohim), usunął niezgodę (afreisz machloket), aby wszystko było doskonałe (le-mehewwe kolla szelim).
Sulam
36) „I zobaczył Wszechmogący (Elokim) światło, że było dobre”[8] – wskazuje na środkowy filar znajdujący się w Zeir Anpinie, sfirę Tiferet w nim. Ponieważ Tiferet to środkowa linia, harmonizująca dwie linie Zeir Anpina, Hesed i Gwurę, dlatego nazywa się „środkowym filarem”.
„Że było dobre” powiedziano o Tiferet i wskazuje to, że świeciła na górze, na dole i we wszystkich pozostałych stronach. „Świeciła na górze” – to znaczy, harmonizowała mochin Aba we-Ima za pomocą kropki chirik. „Świeciła w dole” – to znaczy, harmonizowała pomiędzy sfirot prawej i lewej linii samego Zeir Anpina. „I we wszystkich pozostałych stronach” – to znaczy (świeciła) sfirot NeHIM, znajdującym się od jego chaze i niżej. Tiferet Zeir Anpina – to imię AWAJa, obejmujące wszystkie strony: prawą i lewą, panim i achor (przednią i tylną), górę i dół. Wyjaśniono zatem, w jaki sposób pod powiedzianym „i zobaczył Wszechmogący (Elokim) światło, że było dobre”45 rozumiane jest Tiferet Zeir Anpina.
„I oddzielił Wszechmogący (Elokim) światło od ciemności”45 – oznacza to, że usunął rozbieżność między prawą a lewą linią, aby wszystko pozostawało w doskonałości. Wyjaśnienie. Po tym, jak światło i ciemność, znajdujące się od chaze Zeir Anpina i wyżej, tj. Hesed i Gwura, włączyły się w siebie nawzajem, a ciemność Gwury ponownie stała się światłem, dokonał nowego podziału między prawą a lewą linią, tj. światłem i ciemnością od chaze i niżej, nazywanymi Necach i Hod. Światło to sfira Necach, a ciemność to sfira Hod.
37) I nazwał Bóg (wa-jikra Elohim) itd. Co oznacza „I nazwał” (mahu wa-jikra)? Wezwał i przygotował (kera we-zamin), aby wydobyć z tego doskonałego światła (me-hai or szelim), który znajduje się pośrodku (de-kajema be-emcaita), jedno świecenie (chad nehiru), które jest fundamentem świata (jesoda de-alma), na którym opierają się wszystkie światy (de-alew kajamin almin). I z tego doskonałego światła (u-me-hahu or szelim), ze środkowego filaru (amuda de-emcaita), rozprzestrzenił się fundament życia wiecznego (itpeszat jesoda chej almin), który jest dniem ze strony prawej (de-ihu jom mi-sitra de-jamina). A ciemność nazwał nocą (we-la-choszech kara laila), wezwał i przygotował (kera we-zamin), i wyprowadził z ciemności (we-afek mi-sitra de-choszech) jedno żeńskie światło księżyca (chad nukwa sihara), które panuje nocą (deszalta be-lelaja), i nazwane jest nocą (we-ikrei laila). Tajemnica Adonai (raza de-Adonai), Pan całej ziemi (Adon kol ha-arec).
Sulam
37) „I nazwał Wszechmogący (Elokim) światło dniem”[9]. „I nazwał” – oznacza nazwał i powołał, aby wyprowadzić z doskonałego światła, który ustawił się pośrodku, z Tiferet, jedno światło, stanowiące podstawę świata, na której stoją światy, z której rodzą się dusze i wszystkie światy. To jest „dzień” z prawej strony. „I nazwał” – wskazuje na przygotowanie niezbędne do stworzenia sfiry Jesod Zeir Anpina z jego sfiry Tiferet. „I nazwał Wszechmogący (Elokim) światło” – Tiferet, z której stworzył sfirę Jesod, nazywaną „dniem”, ponieważ odnosi się do właściwości światła chasadim prawej strony.
„A ciemność nazwał nocą”46 – nazwał i powołał, i wyprowadził z lewej strony, nazywanej ciemnością, jedną Nukwę, nazywaną księżycem, który panuje nocą. Dlatego nazywa się ją nocą – z powodu jej właściwości panowania. Jest to imię Adni oraz imię „Władca (Adon) całej ziemi”[10]. Wszystkimi tymi imionami nazywana jest Nukwa. „A ciemność nazwał nocą” – powołał, aby wyprowadzić z ciemności, z lewej linii, właściwość nocy dla Nukwy, sfiry Malchut, nazywanej Adni. W ten sposób wyjaśniono, w jaki sposób pod powiedzianym o pierwszym dniu początku stworzenia rozumiane są siedem sfirot HaGaT NeHIM (Hesed-Gwura-Tiferet-Necach-Hod-Jesod-Malchut). Następnie wyjaśniany jest porządek stworzenia sfirot Jesod i Malchut.
Siedem dni początku stworzenia – to Zeir Anpin i jego Nukwa. Sześć dni – to sześć sfirot HaGaT NeHI (Hesed-Gwura-Tiferet-Necach-Hod-Jesod) Zeir Anpina: pierwszy dzień – Hesed, drugi dzień – Gwura i tak dalej. A dzień szabatowy – to Malchut. Jednakże, ponieważ te sfirot zawierają się nawzajem, wynika z tego, że wszystkie siedem sfirot HaGaT NeHIM są zawarte w Hesed, i tak samo – w każdej sfirze. I to wyjaśnia nam Zohar, że siedem sfirot HaGaT NeHIM jest zawartych w pierwszym dniu początku stworzenia, co oznacza – HaGaT NeHIM Hesed.
38) Prawa strona weszła w ten doskonały filar (jaamina aal amuda szelim) znajdujący się pośrodku (be-emcaita), włączona w tajemnicę lewej strony (kalil be-raza de-smala), i wznosiła się ku górze aż do pierwotnej kropki (salik ad nekuḍa kadmaa), i tam uchwyciła i połączyła (we-natil we-achid taman) słowo związane z trzema kropkami (mila de-tlat nekuḍin): cholam, szuruk, chirik – święte nasienie (zera kodesz). Ponieważ nie istnieje ziarno, które byłoby zasiane (leit zaraa de-izdra) poza tą tajemnicą (bar be-raza da). I wszystko zostało połączone (we-itchabar kolla) w filarze środkowym (be-amuda de-emcaita), i wyprowadziło fundament [Jesod] świata (we-afek jesoda de-alma). Dlatego nazwany jest „wszystkim” (al-kach ikrei kol), bo łączączy wszystko w świeceniu doskonałości (de-achid le-kolla be-nehiru de-teiowta).
Sulam
38) Prawa linia wchodzi w doskonały filar, umiejscowiony pośrodku, kiedy zawiera w sobie właściwość lewej linii. To znaczy, sfira Hesed Zeir Anpina, która zawiera także jego Gwurę, wchodzi w jego środkową linię, w jego Tiferet. I Zeir Anpin wznosi się na górę, aż do początkowego punktu – Arich Anpina.
Wyjaśnienie. Podobnie jak początek stworzenia w Zeir Anpinie miał miejsce dzięki jego wzniesieniu do rosz Arich Anpina razem z literami ELE Imy, z którymi jest złączony, i tam Ima przekazuje mu mochin w postaci trzech kropek: cholam-szuruk-chirik, tak samo musi on wznosić się do Arich Anpina dla każdej nowej właściwości, która ma w nim powstać, albo kiedy chce stworzyć Nukwę. I tam ponownie otrzymuje mochin dla tej właściwości, którą chce stworzyć. Dlatego, gdy chce stworzyć Jesod własnego stanu gadlut lub swoją Nukwę, ponownie wznosi się z parcufem Aba we-Ima do rosz Arich Anpina, aby otrzymać dla nich mochin. To znaczy, wznosi się na górę, aż do początkowego punktu, Arich Anpina.
Różnica między porządkiem wznoszenia się do Arich Anpina w celu stworzenia Jesod a porządkiem wznoszenia się do Arich Anpina w celu stworzenia Nukwy polega na tym, że podczas tworzenia Jesod dominuje przede wszystkim prawa linia Zeir Anpina, Hesed, która w całości jest światłem, a pozostałe dwie linie są w nią włączone i jej podporządkowane. Odwrotnie dzieje się podczas wznoszenia w celu stworzenia Nukwy, gdzie dominuje lewa linia, a dwie linie – prawa i środkowa – podporządkowują się lewej.
Dlatego porządek wznoszenia się w celu stworzenia Jesod jest taki, że prawa linia, zawierająca w sobie lewą, wchodzi w środkowy filar i wznosi się razem z lewą i środkową linią do Arich Anpina, nazywanego pierwotną kropką. W ten sposób prawa linia dominuje, a pozostałe linie jej się podporządkowują, i wznosi się do Arich Anpina, aby tam otrzymać mochin z właściwości odpowiadającej jej w tych mochin, ponieważ Jesod formuje się głównie z prawej linii.
I tam, w Arich Anpinie, otrzymuje i zdobywa mochin, które reprezentują trzy kropki: cholam-szuruk-chirik, nazywane świętym nasieniem17. Innymi słowy, za pomocą trzech zasiewów, nazywanych cholam-chirik-szuruk, otwierają się mochin Hochmy, nazywane świętością, i dlatego te trzy zasiewy określa się mianem świętego nasienia17.
W ten sposób nie można zasiać nasienia dla stworzenia mochin inaczej niż za pomocą trzech zasiewów: cholam-szuruk-chirik. To znaczy, wszystkie mochin, które powstają w światach, wychodzą wyłącznie w wyżej wymienionej kolejności trzech kropek, z których rozprzestrzeniają się trzy linie. Dlatego, choć to wzniesienie odbywa się z dominacją prawej linii, która rozprzestrzenia się jedynie z kropki cholam, to mimo wszystko konieczne jest otrzymanie ze wszystkich trzech kropek.
I wszystko się połączyło, tj. świecenie wszystkich trzech kropek, w środkowym filarze, Tiferet. I stworzył On podstawę (Jesod) świata, tj. sfirę Jesod stanu gadlut, zdolną do rodzenia dusz. Dlatego jest ona podstawą (Jesod) całego świata. I choć Jesod jest głównie tworzony przez prawą linię Zeir Anpina, sfirę Hesed, to jednak nie może dojść do żadnego powstania ani narodzenia od końców, jeśli nie przez środkową linię, harmonizującą te końce, tj. od Tiferet, która tworzy harmonię pomiędzy sfirot Hesed i Gwura. Jednak Tiferet rodzi Jesod z mochin prawej linii, tj. otrzymując Hesed od odpowiadającej jej właściwości w mochin Aba we-Ima.
W ten sposób Jesod uważany jest za stworzony z dominacją prawej linii, jednak zawiera wszystkie trzy linie. Dlatego Jesod nazywany jest imieniem „wszystko”, ponieważ zdobywa wszystko – świecenie wszystkich trzech linii, w świetle tego dążenia, tj. dzięki dążeniu lewej linii do światła prawej. Jesod harmonizuje je i uzupełnia lewą linię prawą, łącząc je razem. Innymi słowy, lewa linia, Hochma bez chasadim, otrzymuje chasadim i zostaje uzupełniona. A prawa linia, chasadim, otrzymuje Hochmę od lewej i również zostaje uzupełniona.
I ponieważ wszystko to dokonuje się za pośrednictwem środkowej linii, to dzięki temu środkowa linia zdobywa obie – zarówno prawą, jak i lewą – i przekazuje je Jesod. Dlatego uważa się, że Jesod zdobywa wszystko: zarówno światło chasadim, jak i światło Hochmy. W ten sposób wyjaśnił się porządek wznoszenia się i otrzymywania mochin w celu stworzenia Jesod Zeir Anpina.
39) Lewa zapłonęła w sile i drodze (smala laheit be-tokpa we-orech), na wszystkich stopniach rozsiewając woń (be-kolhu dargin orech recha). Z tego gorąca ognia (me-hahu lehiṭu de-esza) wyprowadziła tę żeńską formę (afek hahi nukba), księżyc (sihara), a to ciepło było ciemnością (we-hahu lehiṭu choszech), ponieważ pochodziło z ciemności (be-gin de-hawa me-choszech). I te dwie strony (u-trein sitrin ilein) wyprowadziły dwa stopnie (afiku trein dargin) – jeden męski i jeden żeński (chad dechar we-chad nukba).
Sulam
39) Lewa linia zapala się siłą Gwury i wydziela wonność na wszystkich stopniach. I na skutek zapłonu tego ognia została stworzona Nukwa, nazywana „księżycem”. Zohar wyjaśnia porządek otrzymywania mochin w celu stworzenia Nukwy i stwierdza, że odbywa się to z dominacją lewej linii, tj. lewa linia Zeir Anpina wznosi się, a dwie pozostałe linie są w nią włączone i jej podporządkowane. I tam otrzymuje ona od właściwości odpowiadającej jej w mochin Aba we-Ima, tj. od kropki szuruk, podczas gdy dwie pozostałe kropki, cholam i chirik, są jej podporządkowane.
Wiadomo, że lewa linia świeci w właściwości mochin jedynie od dołu do góry. Dzięki temu może połączyć się z prawą linią, chasadim, która świeci z góry w dół. To świecenie od dołu do góry nazywane jest wonnością. I ta wonność zazwyczaj dociera do człowieka, który ją odczuwa, właśnie od dołu do góry.
Na początku, gdy lewa linia, kropka szuruk, świeciła samodzielnie, bez obłoczenia w prawą, świeciła również z góry w dół. Jednak wtedy światło było w niej ukryte, a dominowała siła Gwury i zapłon, ponieważ Hochma nie mogła się w niej rozprzestrzenić z powodu braku chasadim. Dlatego jej świecenie z góry w dół zostało anulowane, a otrzymywała jedynie świecenie od tej wonności, aby Hochma świeciła w niej jedynie od dołu do góry.
Dlatego lewa linia Zeir Anpina, która wznosiła się, aby otrzymać mochin, otrzymała tam właściwość odpowiadającą jej, tj. lewą linię mochin, nazywaną tam szuruk. I wtedy zapłonęła w sile gwurot, ponieważ w momencie, gdy chciała się rozprzestrzenić z góry w dół, doszło w niej do zapłonu. Dlatego powiedziano, że wydziela wonność, ponieważ otrzymuje światło jedynie jako wonność – wyłącznie w formie od dołu do góry, nazywanej „wonnością”. Na wszystkich stopniach wydzielała wonność, tj. nie obłaczała się w chasadim, aby nie świecić również z góry w dół, ale otrzymywała właściwość Hochmy na wszystkich tych stopniach i świeciła dzięki sile zapłonu ognia gwurot jedynie jako wonność.
I z tej właściwości zapłonu ognia została stworzona Nukwa, księżyc, tj. z właściwości dominacji lewej linii, kiedy dwie pozostałe linie jej się podporządkowują. Ten zapłon jest uważany za ciemność, ponieważ pochodzi z ciemności. To znaczy, chociaż wspomniany zapłon nie jest ciemnością, ponieważ otrzymuje światło jedynie od dołu do góry, i to jest światło, a nie ciemność, gdyż jedynie to, co przyjmowane jest z góry w dół, jest prawdziwą ciemnością, to jednak z powodu tego, że ta linia nie może przyciągnąć światła z góry w dół z obawy przed ciemnością, również jest uważana za ciemność.
I te dwie strony, prawa i lewa, wyprowadziły te dwa stopnie – zachar i nekewa. Jak już wyjaśniliśmy, z właściwości dominacji prawej linii Zeir Anpina został stworzony Jesod, zachar, a z właściwości dominacji lewej linii Zeir Anpina została stworzona Nukwa.
40) Jesod zjednoczył się w centralnym filarze (jesoda achid be-ammuda de-emcaita), z tym dodatkowym światłem (me-hahu tosefet nehora) zawartym w nim, ponieważ gdy ten centralny filar dopełnił się (hahu ammuda de-emcaita ishtalem) i stworzył harmonię dla wszystkich stron (we-awid szlam le-chol sitrin), wtedy został dodany do niego blask z góry (kedein itosef bej nehiru me-eila) i ze wszystkich stron (u-mi-kol sitrin), w radości wszystkiego w nim (be-chedwa de-kolla bej). I z tego dodatku radości (u-me-hahu tosefet de-cheduwa) wyszedł jesod światów (nafek jesoda de-almin) i został nazwany „dodatkiem” (we-ikrei musaf). Z tego miejsca wychodzą wszystkie siły w dół (me-hacha nafkine kol chajalin le-tata), duchy i święte dusze (we-ruchin we-niszmatin kadiszin), w tajemnicy (be-raza) imion „Pan Wojsk” (JHWH Cwaot), „Stwórca Wszechmogący duchów” (El Elohej ha-ruachot).
Sulam
40) Ten Jesod utrzymuje się w środkowym filarze i otrzymuje dodatkowe światło, które w nim było. Teraz wyjaśnia się różnica między zachar a nekewa. Ponieważ środkowy filar, który wzniósł się w ISZSuT i Arich Anpina, i tam włączył się w nich, otrzymał od nich chasadim i Hochmę. Wiadomo, że Zeir Anpin przyjmuje jedynie ukryte chasadim, ponieważ nie jest mu właściwe przyjmowanie Hochmy, tak jak i stopniom GaR Biny. Właściwość Hochmy, którą otrzymał od Arich Anpina, jest dla niego oceniana jedynie jako dodatkowe światło, większe niż jego miara przyjmowania. Dlatego to dodatkowe światło jest przyjmowane w jego Jesod, który jest zdolny je otrzymać, ponieważ znajduje się poniżej jego chaze. I ten Jesod utrzymuje się w środkowym filarze, Zeir Anpinie, w dodatkowym świetle, które w nim było – w świetle Hochmy, które w nim jest uważane za dodatkowe.
Zeir Anpin ostatecznie wypełnia się zarówno właściwością Hochmy, jak i chasadim, ponieważ ustanowił harmonię we wszystkich stronach – w ISZSuT i w Arich Anpinie. Dzięki ziwugowi dokonanemu na ekran kropki chirik w nim, MI (מי) połączyło się z ELE (אלה), i imię Elokim (אלהים) zostało uzupełnione. Wszystkie mochin, które niższy wywołuje w wyższym, są przekazywane zarówno ilościowo, jak i jakościowo również niższemu, który był ich przyczyną. Dlatego w tym czasie osiągnął mochin z góry, od Arich Anpina, właściwość Hochmy. Otrzymał je ze wszystkich stron – tj. z prawej i lewej linii parcufa ISZSuT. W środkowej linii swojego własnego parcufa osiągnął chasadim i gwurot, i w nim objawia się radość wszystkich światów – tj. świecenie Hochmy, które niszczy wszystkie klipot.
Dzięki tej dodatkowej radości powstaje podstawa (Jesod) świata, ponieważ światło Hochmy nazywane jest dodatkową radością, gdyż świat nie korzysta z tych mochin. Dlatego z tej dodatkowej radości została stworzona podstawa (Jesod), zdolna korzystać z tych mochin. Nazywa się ją dodatkiem, ponieważ jest to dodatek w Zeir Anpinie, nazywany Jesodem (podstawą), który otrzymuje ten dodatek, nazywany „musaf” (dodatkiem).
Z tego Jesoda wywodzą się wszystkie mochin w dole, w trzech światach BEA, a także duchy (ruchot) i dusze (neszamot) sprawiedliwych, w postaci świętych imion Pan Wojsk (AWAJa Cwaot), ponieważ On jest znakiem we wszystkich Jego wojskach. Nazywany jest Wszechmogącym Stwórcą duchów (ruchot), ponieważ to On tworzy wszystkie rodzaje duchów (ruchot) i wszystkie dusze (neszamot) sprawiedliwych.
41) „Noc (lajla), Pan całej ziemi (Adon kol ha-arec), pochodzi ze strony lewej (mi-sitra dismala), z tej ciemności (me-hahu choszech). A ponieważ ta ciemność pragnie połączyć się z prawą (hahu choszech tijuwatej le-itkleila be-jamina), jej siła słabnie (we-chalasz tukpej). Rozciągnęła się z niego ta noc (itpaszat minej hai lajla). Gdy ta noc zaczęła się rozprzestrzeniać (kad szarei le-itpaszta hai lajla), zanim się dopełniła (ad la istajjem), ta ciemność weszła i połączyła się z prawą (hahu choszech aal we-itkleil be-jamina), a prawa przyjęła ją (we-jamina achid lejej), i pozostała w niedostatku ta noc (we-isztar bigriju hai lajla).
Sulam
41) Właściwość „noc” – to imię „Pan (Adon) całej ziemi”47, Nukwa. Jest ona tworzona z lewej strony, z tej ciemności. „I ponieważ całe pragnienie tej ciemności polega na włączeniu się w prawą linię, aby otrzymać światło, i słabnie jej siłą” – to znaczy, że nie może ona otrzymać Hochmy od Arich Anpina z powodu braku chasadim, dlatego słabnie jej siła i staje się ciemnością. Dlatego „z lewej linii rozprzestrzeniła się i została stworzona Nukwa, nazywana nocą.” Noc oznacza ciemność bez światła, podobną do jej korzenia, lewej linii Zeir Anpina. I wyjaśniło się powiedziane, że Nukwa jest właściwością nocy, ciemnością.
Kiedy noc zaczęła się rozprzestrzeniać z lewej linii, zanim zakończyło się jej tworzenie, ciemność, lewa linia, weszła i włączyła się w prawą linię, a prawa linia ją przejęła. Noc pozostała z niedostatkiem w swoim ukończeniu, ponieważ jej korzeń, lewa linia, tymczasowo ukrył się w prawej i nie dokończył jej tworzenia. W ten sposób ujawnia się, że oprócz braku światła Nukwy, wynikającego z jej stworzenia przez lewą linię, dodaje się do niej drugi brak, związany z przerwaniem jej budowy, ponieważ lewa linia nie zdążyła zakończyć jej tworzenia. W ten sposób ujawniają się dwa braki w Nukwie:
- To, że jest „nocą”, czyli ciemnością, która nie zawiera światła;
- To, że ma niedostatek, ponieważ lewa linia nie zakończyła jej budowy.
42) A jak ciemność pragnie połączyć się ze światłem (choszech tijuwatej le-itkleila ba-or), tak noc pragnie połączyć się z dniem (lajla tijuwatej ba-jom). Ciemność zmniejsza swoje światło (choszech gara nehorej), i dlatego wydaje stopień w osłabieniu (afik darga bigriju), a nie w świeceniu (u-la be-nehiru). Mrok nie świeci (choszech la nahir), chyba że połączy się ze światłem (el-la kad itkleil ba-or). Noc (lajla), która wychodzi z niego (de-nafak minej), nie świeci (la nahir), chyba że połączy się z dniem (el-la kad itkleil ba-jom). Osłabienie nocy nie zostaje naprawione inaczej niż przez dodatek (griju de-lajla la isztalim el-la be-musaf), to, co zostaje dodane tutaj (ma de-itosaf hacha), zmniejsza się tam (gara hacha).
Sulam
42) Podobnie jak lewa linia, ciemność, pragnie włączyć się w światło prawej linii, tak samo Nukwa, noc, pragnie włączyć się w dzień. To znaczy, ponieważ Nukwa jest budowana z lewej linii, która dąży do światła prawej linii, Nukwa znajduje się również we właściwości „noc”, która dąży do światła Jesoda, nazywanego „dniem”. I to jest pierwszy niedostatek.
Ciemność, lewa linia, usunęła jej światło, tj. nie zdążyła ukończyć budowy Nukwy z powodu tymczasowego włączenia się w prawą linię, co stanowi dodatkowy niedostatek względem pierwszego. Dlatego została wyprowadzony poziom Nukwy, która nie ma ukończonej budowy i brakuje jej światła, tj. jest w dwóch niedostatkach, jak już wyjaśniliśmy. Z tego powodu Nukwa wymaga dwóch napraw:
- Oświecenia jej w jej ciemności;
- Ukończenia jej budowy.
Ciemność, lewa linia, świeci tylko wtedy, gdy włącza się w światło prawej linii. Podobnie noc, która została utworzona i wyszła z niej, świeci jedynie wtedy, gdy włącza się w dzień, tj. Jesod. Innymi słowy, pierwsze naprawienie Nukwy jest takie samo, jak w jej korzeniu, lewej linii Zeir Anpina. Tak jak naprawieniem lewej linii jest włączenie w prawą linię, światło chasadim, tak również naprawieniem Nukwy jest włączenie w światło chasadim Jesoda Zeir Anpina, nazywanego „dniem”.
Niedostatek budowy nocy jest uzupełniany jedynie za pomocą dodatku, tj. dodatkowego światła otrzymanego przez Jesod od środkowego filaru. Innymi słowy, jest to świecenie Hochmy, które stanowi nadmiar w Zeir Anpinie, nazywanym „środkowym filarem”, i dlatego jest przekazywane do jego Jesoda. Światło tego dodatku w Jesodzie uzupełnia budowę Nukwy, co stanowi jej drugie naprawienie.
To, co dodaje się w jednym, odbiera się w drugim. To, co zostaje dodane w Jesodzie Zeir Anpina dzięki środkowemu filarowi, zmniejsza lewą linię Zeir Anpina w Nukwie, ponieważ lewa linia Zeir Anpina nie ukończyła jej budowy. Dlatego uległa skróceniu i nie jest zdolna przyjąć Hochmy lewej linii, nawet po tym, jak zostanie w niej obłoczenie chasadim. Tę miarę dodała środkowa linia Zeir Anpina do jego Jesoda w postaci tego dodatkowego światła, i wtedy Jesod uzupełnia ten niedostatek swoim dodatkowym światłem.
43) W „dodatku” [zawarta] jest tajemnica wyższej kropki (be-musaf raza nekuda ilaa) oraz środkowego filaru obejmującego wszystkie strony (amuda de-emcaita be-chol sitrin). Dlatego dodano do niego dwie litery (ubegin kach ittosef bei trein atwan). W nocy brakuje tych dwóch [liter] (be-lejlia geriu bei ilein trein), [na co wskazuje słowo] „nazwał” (kara), [a o Jesod] napisano (ketiw) „I nazwał” (we-jikra), i zabrano z niej (we-gara minej) litery waw i jud (waw, jud), jak napisano [o nukwie] (u-ketiw) „nazwał nocą” (kera lajla). Tutaj jest ukryty sekret (hacha raza) imienia siedemdziesięciu dwóch liter (de-szibin u-trein atwan), wyryty w najwyższej koronie (gelifa de-kitra ilaa).
Sulam
43) W tym dodatku, nazywanym Jesod Zeir Anpina, zawarta jest najwyższa kropka, Arich Anpin, a także środkowy filar, harmonizujący we wszystkich stronach, tj. Tiferet Zeir Anpina. Ponieważ w Jesod zawarte jest świecenie Hochmy od Arich Anpina, które otrzymał w tym dodatkowym świetle. Również jest w nim światło chasadim, które otrzymał od Tiferet Zeir Anpina. Dlatego do tego Jesoda dodano dwie litery „waw-jud (וי)”, związane z fragmentem „i nazwał (ויקרא) Wszechmogący światło dniem”46, w którym mówi się o stworzeniu sfiry Jesod. „Waw (ו)” wskazuje na światło chasadim, które otrzymał od środkowej linii, a „jud (י)” wskazuje na świecenie Hochmy, które otrzymał od Arich Anpina.
Podczas tworzenia Nukwy, nocy, brakuje jej tych dwóch liter. Powiedziano o niej: „nazwał (kara קרא)” – i brakuje jej dwóch liter „waw-jud (וי)”. O Jesod, który jest dniem, powiedziano: „I nazwał (wa-ikra ויקרא)”. I odebrano z wyrazu „I nazwał (wa-ikra ויקרא)” litery „waw-jud (וי)” Nukwie. Powiedziano o niej tylko: „nazwał (kara קרא) nocą”46, ponieważ w Nukwie są dwa braki:
- Niedostatek światła chasadim;
- Niedostatek budowy.
Brak dwóch liter „waw-jud (וי)” w słowie „nazwał (kara קרא)” wskazuje na dwa niedostatki. Brak „waw (ו)” wskazuje na niedostatek światła chasadim, a brak „jud (י)” wskazuje na niedostatek jej budowy. Te dwie litery są dodatkowymi w Jesod, co wskazują litery „waw-jud (וי)” w fragmencie „I nazwał (wa-ikra ויקרא) Stwórca światło dniem”46. One wypełniają dwa niedostatki Nukwy. W tym kryje się tajemnica liter Imienia Siedemdziesięciu Dwóch Liter, odciśniętych w najwyższym Keterze, na który wskazują dwie litery „waw-jud (וי)”.
[1] Tora, Bereszit, 1:31.
[2] Tora, Bereszit, 2:1.
[3] Zob. „Zohar Hakdama”, artykuł „Kto stworzył ich”, p.8.
[4] Talmud Babiloński, traktat Nida, list 30:2.
[5] Zob. wyżej, artykuł „Blask firmamentu”, pkt 4.
[6] Pisma, Psalmy, 95:3.
[7] Zob. wyżej, pkt 7.
[8] Tora, Bereszit, 1:4.
[9] Tora, Bereszit, 1:5.
[10] Prorocy, Jehoszua, 3:11: „Oto Arka Przymierza Władcy całej ziemi przejdzie przed wami przez Jordan”.