285) A o nich powiedziano: „A wąż był bardziej przebiegły niż wszystkie zwierzęta polne…” itd. (wa-alajhu itmar, we-ha-nachasz haja arum mi-kol chajat ha-sade we-go). Przebiegły w złu bardziej niż wszystkie stworzenia narodów świata – bałwochwalcy (arum le-ra mi-kol chejwan de-umin de-alma, owedej awoda zara). Oni są potomstwem pierwotnego węża, który zwiódł Chawę (we-inun bnei de-nachasz ha-kadmoni, de-pati le-Chawa). Z pewnością jest to zbieranina – zanieczyszczenie, które wąż wprowadził w Chawę (we-erew raw wadai inun, zuhama de-atil nachasz be-Chawa). Z tego zanieczyszczenia wyszedł Kain, który zabił Ewela, pasterza owiec (u-me-hahi zuhama nafak Kain, we-katal le-Hewel roeh con). O nim powiedziano: „Ponieważ także on jest ciałem” – „Ponieważ także” to Ewel (de-itmar beh be-szagam hu basar, be-szagam ze Hewel). „Ponieważ także” to z pewnością Mosze, który go zabił (be-szagam wadai ihu Mosze, we-katal leh), a on był pierworodnym synem Adama (we-ihu hawa bra buchra de-Adam).

Sulam

285) O wielkiej zbieraninie powiedziano: „Wąż był przebieglejszy”[1], ponieważ wąż był bardziej przebiegły w wyrządzaniu szkód niż wszystkie stworzenia, czyli narody świata, bałwochwalcy. A wielka zbieranina jest potomkami pierwotnego węża, który zwiódł Chawę Drzewem Poznania. I wielka zbieranina była tą nieczystością, którą wąż wprowadził do Chawy – czyli wielka zbieranina, która zmieszała się z duszami zrodzonymi przez Chawę, jest uważana za nieczystość w stosunku do dusz. I z tej nieczystości, będącej cechą wielkiej zbieraniny, pochodził Kain. Dlatego zabił Ewela, pasterza trzody, o którym powiedziano: „Wszakże, oprócz tego, (beszagam בשגם) on – jest ciałem”[2]. „Beszagam (בשגם)” – to Ewel. „Beszagam (בשגם)”, to oczywiście Mosze. I zabił go.

To znaczy, że „beszagam (בשגם)” ma w gematrii wartość równą Mosze (משה), a Mosze jest wcieleniem duszy Ewela. W ten sposób „beszagam (בשגם)” wskazuje zarówno na Ewela, jak i Mosze. Dlatego Ewel był pasterzem, podobnie jak Mosze. A Kain, który go zabił, w konsekwencji zabił Mosze. Uczynił to z powodu wielkiej zbieraniny, która została domieszana do jego duszy, ponieważ był pierworodnym Adama. Dlatego nieczystość została zmieszana z duszą Kaina, a nie z duszą Ewela, ponieważ Kain był pierworodnym, czyli pierwszym, który pojawił się po grzechu Drzewa Poznania, i dlatego w nim ujawniła się cała nieczystość węża.

286) I pomimo tego Mosze, aby ukryć hańbę swojego ojca, wziął córkę Jetro, o której powiedziano: „I synowie Kenitów, teścia Moszego” (we-im kol da, Mosze be-gin le-kassa al erjata da-awuhi, natal bat Jitro de-itmar beh u-bnei Keni choten Mosze). A oto wyjaśniono, dlaczego nazywany jest Kenim – ponieważ odłączył się od Kaina (we-ha okmua, ammaj itkrei Keni sze-nifrad mi-Kain), jak powiedziano: „I Cheber Kenita odłączył się od Kaina” (kedaamar we-Cheber ha-Keni nifrad mi-Kain). A później chciał naprawić wielką zbieraninę w pokucie, aby ukryć hańbę swojego ojca (u-le-batar baa le-ahadara erew raw bi-teszuwa, le-kassa erjata da-awuhi). Święty, niech będzie błogosławiony, łączy dobre intencje z czynami (de-kadosz baruch hu machaszawa towa mecarefa le-maase), i powiedział mu Święty, niech będzie błogosławiony: „Złego pokolenia oni są, odseparuj się od nich” (wa-amar leh kadosz baruch hu: mi-giza bisza inun, tistammar minajhu). To są winy Adama, któremu powiedział: „A z drzewa poznania dobra i zła nie jedz” (elin inun chowa de-Adam de-amar leh: u-me-ec ha-daat tow wa-ra lo tochal mimennu). To są winy Moszego i Israela (elin inun chowa de-Mosze we-Jisrael).

Sulam

286) Ale jednocześnie, ponieważ Mosze chciał zakryć nagość swojego ojca, poślubił córkę Jitro. O nim powiedziano: „I synowie Kenity, teścia Moszego”[3]. Jitro nazywany jest Kenitą, ponieważ oddzielił się od Kaina. Jak powiedziano: „A Heber Kenita oddzielił się od Kaina”[4]. I mimo że Kain zabił Ewela, czyli Moszego, Mosze wrócił, aby naprawić Kaina, do którego, z powodu grzechu Drzewa Poznania, przylgnęła wielka zbieranina, czyli nagość Adama Riszona. Mosze chciał usunąć tę nieczystość, czyli nagość swojego praojca, Adama Riszona. Dlatego poślubił córkę Jitro, gdyż Jitro był wcieleniem Kaina i dlatego nazywany był Kenitą. Dzięki temu, że poślubił jego córkę, naprawił go i usunął z niego nieczystość, czyli wielką zbieraninę.

A po tym, jak Mosze oddzielił wielką zbieraninę od duszy Kaina, chciał doprowadzić ich do powrotu, aby zakryć nagość swojego ojca, Adama Riszona. Ponieważ Stwórca łączy dobrą myśl z czynem, powiedział Moszemu: „Strzeż się ich, tego złego plemienia. A twoją dobrą myśl, że chciałeś doprowadzić ich do powrotu, przyłączę do czynu”. Ta wielka zbieranina to siły podziału, które były w Drzewie Poznania, przed którymi ostrzegł Stwórca: „A od Drzewa Poznania dobra i zła nie wolno ci jeść!”339. To właśnie te same siły podziału były przyczyną przewinień Moszego i Israela.

287) Z ich powodu Israel został wypędzony na wygnanie i wyprowadzony stamtąd (u-be-ginajhu galu Jisrael be-galuta, we-ittarchu mi-tamman), jak powiedziano: „I wygnał człowieka” (ha-hu de-wa-jegaresz et ha-adam). A „człowiek” to z pewnością Israel (we-adam Jisrael wadai). I Mosze z ich powodu został wypędzony ze swojego miejsca i nie zasłużył, aby wejść do ziemi Israela (u-Mosze be-ginajhu ittarech me-atrej, we-lo zachah le-meal be-ara de-Jisrael). Z ich powodu przekroczył wypowiedź Świętego, niech będzie błogosławiony, i zgrzeszył u skały, uderzając w nią (de-be-ginajhu awar maamar de-kadosz baruch hu, we-chaw ba-sela, de-machah beh). Święty, niech będzie błogosławiony, nie powiedział mu nic innego, jak tylko: „I przemówicie do skały” (de-la amar leh ela we-dibbartem el ha-sela), a oni to spowodowali (we-inun garmu). Pomimo tego Święty, niech będzie błogosławiony, łączy dobre intencje z czynami (we-im kol da, machaszawa towa ha-kadosz baruch hu mecarefa le-maase), ponieważ nie przyjął ich, ale dał im znak przymierza, aby ukryć hańbę ich ojca (de-ihu la kabel lon, we-jehew be-hon ot brit, ela le-kassa erjata da-awuha). I Święty, niech będzie błogosławiony, powiedział do niego: „I uczynię cię wielkim i potężnym narodem, większym od niego” (we-kadosz baruch hu amar leh we-eseh otcha le-goj gadol we-acum mi-mennu). Z ich powodu powiedział: „Kto zgrzeszył wobec mnie, wymażę go z mojej księgi” (u-be-ginajhu amar: mi aszer chata li, emchenu mi-sifri). To są potomkowie Amaleka, o których powiedziano: „Wymażesz pamięć Amaleka” (de-inun mi-zara de-Amalek, de-itmar beh timche et zecher Amalek). Oni spowodowali rozbicie dwóch tablic Tory (we-inun garma le-tabbera trejn luchin de-orajta).

Sulam

287) Z powodu wielkiej zbieraniny Israel znalazł się na wygnaniu i został wypędzony ze swojej ziemi. Jak powiedziano: „I wygnał On Adama”118. Adam wskazuje na Israel. Mosze również został wypędzony ze swojego miejsca z powodu wielkiej zbieraniny, ponieważ nie strzegł się ich, jak ostrzegał go Stwórca, ale chciał ich zbliżyć do świętości. Dlatego nie zasłużył na wejście do ziemi Israela i został pochowany poza granicami tej ziemi. Ponieważ przez nich naruszył wskazanie Stwórcy i popełnił przewinienie w przypadku skały, uderzając w nią. Przecież Stwórca powiedział mu: „I powiedzcie skale”[5], a on uderzył w skałę. Do tego skłoniła go wielka zbieranina.

Jednak, mimo to, Stwórca łączy dobrą myśl z działaniem. Wszak Mosze nie przyjął wielkiej zbieraniny, aby oznaczyć ich znakiem przymierza, lecz po to, aby ukryć nagość swojego ojca. Dlatego Stwórca połączył jego dobrą myśl z działaniem. W nagrodę za to Stwórca powiedział mu: „I uczynię cię ludem liczniejszym i potężniejszym niż on”[6]. To spełniło się poprzez Moszego, jak powiedziano: „A synowie Rechawii rozmnożyli się bardzo”[7] – tzn. rozmnożyli się i było ich więcej niż sześćdziesiąt tysięcy (ribo).

A o wielkiej zbieraninie Stwórca powiedział: „Tego, kto zgrzeszył przede Mną, wymażę z Mojej księgi”[8], ponieważ należą oni do nasienia Amaleka, o którym powiedziano: „Wymaż pamięć o Amaleku”297. I wielka zbieranina doprowadziła również do tego, że Israel zgrzeszył, czyniąc złotego cielca, przez co zostały rozbite dwie pierwsze tablice świadectwa.

288) I natychmiast otworzyły się oczy ich obojga, i Israel dowiedział się, że są nadzy (u-mi-jad, wa-tippakachna ejnej szenehem, wa-jedu Jisrael ki arumim hem), w hańbie Egiptu, którzy byli bez Tory (be-tuna de-Micrajim, da-hawu be-la orajta). O nich powiedziano: „A ty jesteś nagi i odsłonięty” (we-itmar behu we-at erom we-erja). I Job z tego powodu powiedział dwa razy: „Nagi wyszedłem z łona mojej matki i nagi tam powrócę” (we-Ijow be-gin da amar be-zimnej: arum jacati mi-beten imi we-arum aszuw szamma). To, czym był Mosze, obróciło się na wielką zbieraninę, na spustoszenie i nienawiść (ma da-hawa Mosze, it-hapach le-erew raw le-szamma we-li-sznina). „Powrócę tam” – tutaj wskazane jest, że powróci pomiędzy nich w ostatecznym wygnaniu (aszuw szamma, hacha remiz da-atid le-it-chazra be-jinajhu be-galuta batra), i będzie chodził pomiędzy nimi w spustoszeniu (we-azil be-jinajhu le-szamma). I powiedział: „Stwróca dał i Stwróca wziął, niech imię Stwórcy będzie błogosławione” (we-ihu amar: H’ natan we-H’ lakach, jehi szem H’ meworach).

Sulam

288) Powiedziane: „I otworzyły się oczy ich obojga i poznali, że są nadzy”[9] również odnosi się do Israela, ponieważ w egipskim zniewoleniu Israel zrozumiał, że są nadzy – czyli byli tam bez Tory. I o nich także powiedziano w ostatnim wygnaniu: „A ty jesteś naga i nieosłonięta”[10]. Albowiem dzięki Torze i przykazaniom Israel zasługuje na odzienia dla swoich dusz. Jednak gdy znajdują się w egipskim wygnaniu lub w ostatnim wygnaniu, bez Tory, ich dusze siłą rzeczy pozostają nagie, bez odzienia.

Słowo „nagi”, dwukrotnie użyte przez Joba, odnosi się do dwóch stanów wygnania: „nagi wyszedłem z łona matki mojej i nagi tam powrócę”[11]. „Nagi wyszedłem”438 wskazuje na egipskie wygnanie, „i nagi powrócę tam”438 odnosi się do ostatniego wygnania. Imię Mosze (משה), które nosił, w oczach wielkiej zbieraniny zmieniło się w „zastraszenie (szama שמה) i przestrogę”[12]. Dlatego Job powiedział: „Powrócę tam (szama שמה)”438. To wskazuje na to, że w przyszłości, podczas ostatniego wygnania, wśród „wielkiej zbieraniny” imię Mosze (משה) zmieni się na „Szama (שמה) – zastraszenie”. Oznacza to, że idzie on wśród nich dla zastraszenia (szama שמה). I o tym powiedział Job: „Stwórca dał”438 – tzn. dał Torę, „i Stwórca zabrał”438 – tzn. ponownie ją odebrał podczas ostatniego wygnania, a ona stała się ukryta dla Israela, „niech będzie imię Stwórcy błogosławione”438.

289) A w czasie, gdy zostały rozbite dwie tablice Tory i Tora ustna, powiedziano o nich: „I zszyli liście figowe” (u-be-zimna de-itabru trein luchin de-orajta, we-orajta de-al pe, itmar behon: wa-jitperu ale teena). Okryli się kilkoma warstwami, złożonymi ze zbieraniny, ponieważ byli nadzy (itkassu be-kama kelipin, me-erew raw, be-gin ki arumim hem), aby ich nagość nie została ujawniona, a ich okrycie to skrzydła cicit (de-la jitgalu erjatajhu, we-kissuja dilhon kanfej cicit). I paski tefilin – o nich powiedziano: „I uczynił Stwróca Elohim dla człowieka i jego żony odzienie ze skóry i przyodział ich” (u-recuin di-tefilin, alajhu itmar: wa-jasz H’ Elohim la-adam u-le-iszto kotnot or wa-jalbijszem). Ale w odniesieniu do cicit powiedziano: „I zszyli liście figowe i zrobili sobie przepaski” (awal le-gabei cicijot: wa-jitperu ale teena, wa-jasu lahem chagorot). To jest „Przypasz swój miecz u swego biodra, bohaterze” (da ihu chagor charbecha al jarech gibor). A to jest Szema, o której powiedziano: „Chwały Boże w ich gardłach…” itd. (we-da Kriat Szema, de-itmar beh: romemot El bi-gronam we-go). To jest: „I zrobili sobie przepaski” (da hu wa-jasu lahem chagorot).

Sulam

289) A w czasie, kiedy zostały rozbite dwie tablice Tory i Tora ustna została ukryta, powiedziano o Israelu: „I zszyli liście figowca”436, tzn. przykryli się licznymi klipot wielkiej zbieraniny, ponieważ stali się nadzy bez Tory i okryli się, aby nie ujawniała się ich nagość, będąca miejscem przyczepienia klipot. A ich przykryciem są frędzle cicit.

O paskach tefilin powiedziano: „I uczynił Stwórca Adamowi i jego żonie odzienie skórzane, i przyodział ich”[13]. Natomiast o cicit powiedziano: „I zszyli liście figowca”. Ponieważ powiedziano o dwóch rodzajach okrycia, aby zakryć ich nagość, która ujawniła się u nich z powodu Drzewa poznania:

  1. Okrycie, które zrobili sami, to „liście figowca”436;
  2. Okrycie, które uczynił dla nich Stwórca, to „odzienie skórzane”440.

Dlatego, kiedy te fragmenty odnoszą się do Israela po rozbiciu tablic, Zohar wyjaśnia, że okrycie „liści figowca”436 wskazuje na krańce cicit, które odnoszą się do przedmiotów przykazania, wyrzucanych po wykonaniu przykazania. Ponieważ same w sobie nie mają żadnej świętości. Natomiast okrycie „odzienia skórzanego”440 wskazuje na paski tefilin, które odnoszą się do przedmiotów świętości i są przechowywane, ponieważ pozostaje w nich pewna świętość nawet po wykonaniu związanych z nimi przykazań.

„I zrobili sobie opasania”436, jak powiedziano: „Przepasz biodro swoim mieczem, mocarzu”[14], a to oznacza wypowiedzenie „Szma”. Bowiem wypowiedzenie „Szma” jest jak miecz wobec zewnętrznych, który przypasany jest do biodra. I powiedziano o wypowiedzeniu „Szma”: „Wielkość Stwórcy głoszą ich usta, a miecz obosieczny w ich rękach”[15] – czyli wypowiedzenie „Szma”, które wymawiane jest ustami, jest jak miecz. Dlatego powiedziano o tym: „I zrobili sobie opasania”436.


[1] Tora, Bereszit, 3:1. „A wąż był chytrzejszy niż wszystkie zwierzęta polne, które stworzył Pan Bóg; i rzekł do kobiety: ‘Czy rzeczywiście Bóg powiedział: Nie jedzcie z żadnego drzewa tego ogrodu?’”
[2] Tora, Bereszit, 6:3. „I rzekł Pan: ’Mój duch nie będzie przebywał w człowieku na zawsze, ponieważ jest on ciałem; niech więc jego dni będą stu dwudziestu lat.’”
[3] Prorocy, Szofetim (Sędziowie), 1:16. „Synowie Kenity, teścia Mojżesza, wyszli z miasta palm, aby zamieszkać z ludem Judy na pustyni Negeb, w Arad; poszli więc i zamieszkali z ludem.”
[4] Prorocy, Szofetim (Sędziowie), 4:11. „A Cheber Kenita oddzielił się od Kenitów, potomków Chobaba, teścia Mojżesza, i rozbił swój namiot przy wielkim drzewie w Saanaim, które jest niedaleko Kedesz.”
[5] Tora, Bemidbar, 20:8. „Weź laskę i zgromadź zgromadzenie, ty i twój brat Aaron, i przemówcie do skały przed ich oczami, aby wydała swoją wodę. Wyciągniesz dla nich wodę ze skały i napoisz zgromadzenie oraz ich bydło.”
[6] Tora, Bemidbar, 14:12. „Zarażę ich zarazą i wygubię, a ciebie uczynię narodem większym i silniejszym niż oni.”
[7] Pisma, Diwrej ha-Jamim 1 (1 Kronik), 23:17. „Synowie Eliezera: Rechawiasz, głowa, a Eliezer nie miał innych synów, lecz synowie Rechawiasza byli bardzo liczni.”
[8] Tora, Szmot, 32:33. „I rzekł Pan do Mojżesza: Tego, kto zgrzeszył przeciwko Mnie, wymażę z mojej księgi.”
[9] Tora, Bereszit, 3:7. „Wtedy otworzyły się oczy ich obojga, i poznali, że są nadzy; i splatali liście figowe, i uczynili sobie przepaski.”
[10] Prorocy, Jechezkel, 16:7. „Dałem ci wzrastać jak roślina polna, i rozmnożyłaś się i stałaś się dorosła, i doszłaś do pełnej urody; twoje piersi ukształtowały się, a włosy twoje urosły, ale byłaś naga i odkryta.”
[11] Pisma, Job, 1:21. „Nagi wyszedłem z łona mojej matki i nagi tam powrócę. Pan dał i Pan wziął. Niech będzie błogosławione imię Pana!”
[12] Tora, Dwarim, 28:37. „I staniesz się postrachem, przysłowiem i pośmiewiskiem wśród wszystkich ludów, do których cię zaprowadzi Pan.”
[13] Tora, Bereszit, 3:21. „I uczynił Pan Bóg dla Adama i dla jego żony odzienie ze skóry, i przyodział ich.”
[14] Pisma, Psalmy, 45:4. „Przypasz swój miecz do biodra, o Mocarzu, w swojej chwale i w swoim majestacie.”
[15] Pisma, Psalmy, 149:6. „Niech chwała Boża będzie w ich ustach, a miecz obosieczny w ich rękach.”