252) Rabbi Eleazar powiedział: „Ojcze, pewnego dnia byłem w domu nauki (Amar Rabi Elazar: Abba, joma chad haweina be-bei midresza), i zapytali towarzysze: Co oznaczają słowa rabbi Akiwy do jego uczniów: Kiedy dotrzecie do kamieni czystego marmuru, nie mówcie: „Woda, woda”, abyście nie narażali siebie na niebezpieczeństwo? (u-szeilu chawraja: mai nihu de-Amar Rabi Akiwa le-talmidoi: ke-shetagiu le-abnei szajisz tahor, al tomru: majim majim, szema tistaknun garmajchu), jak napisano: Kłamca nie utrzyma się przed moimi oczami (de-chteiw: dower szkarim lo jikone le-negd einai).” W tym momencie zstąpił starzec nad starcami (adehachi, ha saba de-sabin ka nachit). Zapytał: „Rabbi, czym się zajmujecie?” (amar lon: Rabbanan, be-mai ka tisztadlun?). Odpowiedzieli: „Rzeczywiście, tym, co powiedział rabbi Akiwa do swoich uczniów o czystym marmurze” itd. (amru leh: wadei, be-ha de-amar Rabi Akiwa le-talmidoi ke-shetagiu le-abnei szajisz we-go). Starzec rzekł: „Zaprawdę, tutaj kryje się wyższa tajemnica” (amar lon: wadei, raza ilaa it hacha). „To zostało wyjaśnione w wyższym zgromadzeniu (we-ha okmuha be-metiwta ilaa). A abyście się nie pomylili, zstąpiłem do was (u-be-gin de-la titun, nachitna lechu). I dlatego ta tajemnica zostanie wam objawiona, gdyż jest to tajemnica wyższa, ukryta przed ludźmi tego pokolenia” (u-be-gin de-itgalja raza da beinyaychu, de-ihi raza ilaa, temira mi-bnei dara).

Sulam

252) Rzekł rabbi Eleazar: „Pewnego razu towarzysze zapytali: „Co oznacza to, co rabbi Akiwa powiedział swoim uczniom: „Kiedy osiągniecie kamienie czystego marmuru, nie mówcie: „Woda, woda”, narażając się na niebezpieczeństwo, ponieważ powiedziano: „Mówiący kłamstwo nie ostoi się przed Moimi oczami”[1]?”.

W tym czasie zstąpił tam Najstarszy ze Starców. Hochma i Bina nazywane są Starcami, a Keter, który znajduje się powyżej Hochmy i Biny, nazywany jest „Najstarszym ze Starców”. Jest to ujawnienie duszy na poziomie jechida, która ma się objawić w świecie w momencie zakończenia naprawy.

Rzekł im: „Czym się zajmujecie?” Odpowiedzieli, że zajmują się tym, co rabbi Akiwa powiedział swoim uczniom, gdy dotrą do kamieni czystego marmuru. Powiedział im: „Jest jasne, że kryje się tu najwyższa tajemnica, ale została ona ujawniona na wyższym zgromadzeniu. Zstąpiłem, aby ją wam wyjaśnić, byście nie popełnili błędu, ponieważ już częściowo objawiliście tę tajemnicę. Ta tajemnica jest ukryta przed całym pokoleniem” – to znaczy, że skoro między sobą ujawniliście w ogólnym zarysie tę tajemnicę, która pozostaje zakryta przed wszystkimi ludźmi waszego pokolenia, można ją wam w pełni odsłonić.

253) Zaprawdę, „kamienie czystego marmuru” to te, z których wypływają czyste wody (be-wadai, abnei szajisz tahor inun de-minhon majin dachjin nafkin). Symbolizuje je litera „alef” – początek i koniec (we-inun remin be-ot alef, resza we-sofa), z literą „waw” rozciągniętą pomiędzy nimi (waw de-ihu natuj beinjajhu). Jest to „Drzewo Życia” (ihu ec ha-chajim); kto spożywa z niego, „żyje na wieki” (man de-achil mineih wa-chaj le-olam). Te dwie litery „jud” (we-ilein bet judin) są wskazane w słowie „i uczynił” (inun remin be-wa-jicer). Oznaczają one dwa kształty: wyższe stworzenie i niższe stworzenie (we-inun trein jecirot: jecira de-ilain, we-jecira de-tatain). Są to „mądrość na początku” i „mądrość na końcu” (we-inun chochma ba-resz, we-chochma ba-sof). To są „tajemnice mądrości” (taalumot chochma), i z pewnością są one tajemnicami wywodzącymi się z wyższej mądrości (wadai inun taalumot me-chochma ilaa), która jest pod wyższą koroną (di-tachat keter ilaa).

Sulam

253) Niewątpliwie chodzi o te kamienie czystego marmuru, z których wypływają „czyste wody”[2]. Wskazują na nie dwie litery „jud י” w literze „alef א”, znajdujące się na początku i na końcu. Litera „waw ו” w literze „alef א”, przechodząca między dwoma literami „jud י”, to Drzewo Życia, a każdy, kto skosztuje z niego, będzie żył na wieki. Te dwie litery „jud י” w literze „alef א” są również wskazane w słowach „i stworzył (wa-jicer וייצר)”331, gdzie pojawiają się dwie litery „jud י”. Oznaczają one dwa rodzaje stworzenia: stworzenie wyższych i stworzenie niższych. Są to dwie litery „jud י”, znajdujące się na początku i na końcu imienia AWAJa-ADNI (יאהדונהי), które oznaczają Hochmę na początku tego imienia i Hochmę na jego końcu. Nazywane są one „tajemnicami mądrości”[3], ponieważ nie znają one wyższej Hochmy, znajdującej się pod wyższym Keterem.

Keter Arich Anpina nazywany jest wyższym Keterem, a pod nim znajduje się Hochma Arich Anpina, jedno wewnątrz drugiego. Nazywana jest ona ukrytą Hochmą (Hochma stimaa), ponieważ jest ukryta i nie napełnia parcufów Acilut. Hochma, która jest przekazywana w świecie Acilut, pochodzi wyłącznie od Biny, która staje się Hochmą w wyniku swojego wzniesienia do rosz Arich Anpina. Ta Bina nazywana jest wyższą Hochmą. Gdy Zeir Anpin otrzymuje od niej i przekazuje Nukwie, Nukwa nazywana jest niższą Hochmą. Te dwie Hochmy nazywane są „tajemnicami mądrości”357, ponieważ w porównaniu z wyższą Hochmą Arich Anpina, znajdującą się pod jego Keterem i nazywaną „ukrytą Hochmą (Hochma Stimaa)”, nie są w stanie niczego od niej otrzymać.

Te dwie Hochmy są sybolizują dwie litery „jud י”, znajdujące się na początku i na końcu imienia AWAJa-ADNI (יאהדונהי). Są to również dwie litery „jud י” w słowie „i stworzył (wa-jicer וייצר)”331:

  1. Stworzenie wyższych, właściwości przyszłego świata, które pochodzą od wyższej Hochmy, czyli Biny.
  2. Stworzenie niższych, które znajdują się w „tym świecie”, i które pochodzą od niższej Hochmy, czyli Malchut, Nukwy Zeir Anpina.

I to są dwie litery „jud י” w literze „alef א”. Górna „jud י” symbolizuje wyższą Hochmę, dolna „jud י” – niższą Hochmę, a linia przechodząca między nimi to Zeir Anpin, zwany „waw ו” i Drzewem Życia. Zeir Anpin otrzymuje od wyższej Hochmy, symbolizowanej przez górną „jud י”, znajdującą się nad nim, i przekazuje do niższej Hochmy, symbolizowanej przez dolną „jud י”, znajdującą się pod nim. To są kamienie czystego marmuru: Bina, nazywana wyższą Hochmą, oraz Malchut, nazywana niższą Hochmą.

254) A odpowiadają one dwóm oczom (we-inun le-kabel bet einin), z których dwie łzy spadły do wielkiego morza (di-behon trein dimein nachatu be-jama rabba). Dlaczego spadły (we-amai nachatu)? Ponieważ Tora, z tych dwóch tablic, miała być zaniesiona przez Mosze do Izraela (be-gin de-orajta mi-trein luchin ilein hawa Mosze nachit le-Jisrael), ale nie zasłużyli na nią (we-la zachu behon). Tablice zostały rozbite i upadły (we-itabru u-nefluu). To spowodowało zgubę Pierwszej i Drugiej Świątyni (we-da gareim ibuda de-beit riszon we-szeni). Dlaczego upadły (we-amai nefluu)? Ponieważ litera „waw” uleciała z nich (be-gin de-parach waw minajhu), ta sama litera „waw” ze słowa „i uczynił” (de-ihu waw de-wa-jicer). Zostały im dane inne tablice, ze strony drzewa poznania dobra i zła (we-jeheiw lon achranin mi-sitra de-ec ha-daat tow we-ra). Z tego miejsca Tora została dana w postaci zakazów i nakazów (de-mi-tamman itjehiwat orajta be-issur we-heter): z prawej strony – życie (mi-jamina chajjei), a z lewej strony – śmierć (u-mi-smola mota).

Sulam

254) I odpowiadają one dwóm „oczom (ejnaim)”, z których spadają dwie łzy do wielkiego morza. Ponieważ Hochma nazywana jest „ejnaim (oczami)”. Prawe „oko” odpowiada wyższej Hochmie, a lewe „oko” – niższej Hochmie. Te łzy spadają, ponieważ Mojżesz przekazał Torę Israelowi za pośrednictwem dwóch tych tablicach, Binie i Malchut: prawa tablica – to Bina, lewa – to Malchut, i one odpowiadają dwóm „oczom (ejnaim)”. I Israel nie zasłużył na nie, ponieważ zostały rozbite i upadły wskutek grzechu złotego cielca, jak powiedziano: „I rozbił je u podnóża góry”[4]. To spowodowało zniszczenie pierwszej i drugiej Świątyni, ponieważ one również pochodzą od dwóch tablic: pierwsza Świątynia – od prawej tablicy, wyższej Hochmy, czyli Biny, a druga Świątynia – od lewej tablicy, niższej Hochmy, czyli Malchut. Dlatego szkoda, jaką wyrządziło rozbicie tablic, doprowadziła do ich zniszczenia.

I dlatego do wielkiego morza spadły dwie łzy, które wskazują na zniszczenia spowodowane rozbiciem pierwszych tablic. Te tablice upadły i zostały rozbite, ponieważ oddaliła się od nich „waw ו”, i to jest „waw ו” słowa „i stworzył (wa-iccer)”331. Ponieważ dwie litery „jud י” w słowie „i stworzył (wa-iccer)”331 to dwie litery „jud י” w literze „alef א”, i to są dwie tablice. Ta „waw ו” słowa „i stworzył (wa-iccer)”331 jest linią przechodzącą między nimi, nazywaną Drzewem Życia. A po tym, jak Israel naprawił grzech Drzewa Poznania i przestała w nich działać nieczystość węża, zasłużyli na tablice, czyli dwie litery „jud י”, wyższą i niższą Hochmę, oraz na Drzewo Życia, czyli linię przechodzącą między nimi, nazywaną wolnością od anioła śmierci.

Jednak przez grzech złotego cielca zepsuli swoje naprawienie, dlatego Drzewo Życia oddaliło się od nich, ponieważ szkoda spowodowana przez Drzewo Poznania powróciła do nich, i znowu znaleźli się pod jarzmem anioła śmierci. A te tablice, które zawierały w sobie Drzewo Życia, zostały rozbite i upadły. I dał im dwie inne tablice, pochodzące ze strony Drzewa Poznania dobra i zła, z których otrzymali Torę w formie zakazów i nakazów, gdzie z prawej strony płynie życie, a z lewej – śmierć. Jak powiedzieli mędrcy: „Dla tych, którzy trzymają się jej prawej strony, jest to eliksir życia, a dla tych, którzy trzymają się lewej strony – śmiertelna trucizna”[5].

255) Dlatego Rabbi Akiwa powiedział do swoich uczniów: „Kiedy dotrzecie do kamieni czystego marmuru, nie mówcie: „Woda, woda” (u-be-gin da amar Rabi Akiwa le-talmidoi: ke-shetagiu le-abnei szajisz tahor, al tomru: majim majim). Nie równajcie kamieni czystego marmuru z innymi kamieniami (la tehawu szekilin abnei szajisz tahor le-abnin achranin), które symbolizują życie i śmierć (de-inun chajjei u-mota). Z tamtego miejsca: „Serce mędrca ku jego prawej, a serce głupca ku jego lewej” (de-mit-tamman: lew chacham li-jemino, we-lew kesil li-smolo). I nie tylko to, ale narażacie się na niebezpieczeństwo (we-lo od, ela atun tistaknun garmajchu), ponieważ te, które należą do drzewa poznania dobra i zła, istnieją w podziale (be-gin de-ilein de-ec ha-daat tow we-ra inun be-pruda), natomiast kamienie czystego marmuru istnieją w jedności, bez podziału w ogóle (we-abnei szajisz tahor inun be-jichuda, be-la pruda kelal). Jeśli powiecie, że Drzewo Życia zostało od nich oddzielone i upadły (we-i teimrun de-ha istalak ec ha-chajim minayhu u-nefluu), i że podział jest między nimi (we-it pruda beinajhu), pamiętajcie: „Kłamca nie utrzyma się przed moimi oczami” (dober szkarim lo jikone le-negd einai). Ponieważ w wyższych światach nie ma podziału (de-ha leit tamman pruda le-eila), a ci, którzy zostali rozbici, pochodzili od tych, którzy byli jednością (de-ilein de-itabru me-inun hawu). Kiedy przyszli, by pocałować to miejsce, ono uleciało i oddzieliło się od nich (atu le-naszka leih, parach we-istalak minajhu).

Sulam

255) I dlatego rabbi Akiwa przestrzegł swoich uczniów: „Kiedy dotrzecie do kamieni czystego marmuru, nie mówcie: „Wody, wody”, narażając się na niebezpieczeństwo” – to znaczy, nie porównujcie kamieni czystego marmuru z innymi kamieniami, które reprezentują życie i śmierć. Stąd powiedziano: „Serce mądrego kieruje go w prawo, a serce głupca – w lewo”[6]. Ponadto, narażacie się na niebezpieczeństwo, ponieważ te kamienie Drzewa Poznania dobra i zła istnieją w podziale, natomiast kamienie czystego marmuru pozostają w jedności, bez żadnego podziału.

I jeśli powiecie, że Drzewo Życia przecież oddaliło się od nich w chwili, gdy został popełniony grzech złotego cielca, i dlatego one upadły i zostay rozbite, i w związku z tym istnieje między nimi podział – to „Wymawiający kłamstwo nie utwierdzi się przed Moimi oczami”355, ponieważ na górze między nimi nie ma podziału. Gdyż te, które zostały rozbite, należały do kamieni czystego marmuru, a zatem nie ma w nich podziału, jak to jest właściwe dla kamieni czystego marmuru, i dlatego uznaje się, że nigdy nie zostały rozbite.

Wyjaśnienie powyższego. Tora nazywana jest „wodami”, jak powiedzieli mędrcy: „Nie ma innych wód poza Torą”[7]. A źródłem Tory są dwie Tablice Świadectwa, Bina i Malchut. Nazywane są one dwiema kamiennymi tablicami, ponieważ to od nich pochodzi woda, nazywana Torą. Pierwsze tablice Israel otrzymał w doskonałości, takiej, jaka będzie w czasie końca naprawienia. Jak powiedziano: „Wyryte na tablicach”[8] – czytaj nie „wyryte (charut)”, ale „wolność (cherut)”, ponieważ były one wolnością od anioła śmierci, tak jak to będzie na końcu naprawienia. Jednak przez grzech złotego cielca zniszczyli to naprawienie, i znowu anioł śmierci zapanował nad nimi, a tablice zostały rozbite. Wtedy dano im drugie tablice, ze strony życia i śmierci.

Całe naprawienie polega jedynie na przyciągnięciu światła Tory. Dzięki MaN, które Israel podnosi poprzez wypełnianie przykazań i dobre uczynki, powodują oni wyższe ziwugi (połączenia), stopniowo odkrywające światło Tory dla Israela, aż w wyniku tego zasłużą na koniec naprawienia. Wtedy zostaną odkryte dwie kamienne tablice, dwa kamienie czystego marmuru. I nie będzie tam już wód w podziale – wód po prawej, będących życiem, i po lewej, będących śmiercią – ponieważ „unicestwi On śmierć na zawsze”[9], i wszystkie będą czyste, i wszystkie będą życiem. Tak więc kamienie czystego marmuru są następstwem i wynikiem całej Tory, i ujawniają się dzięki drugiemu zestawowi tablic jako dwa rodzaje wód.

A zatem rabbi Akiva przestrzegł swoich uczniów: „Kiedy dotrzecie do kamieni czystego marmuru, nie mówcie: „Wody, wody”” – to znaczy, obawiał się, by nie popełnili błędu, myśląc, że kamienie czystego marmuru są wynikiem Tory, która została objawiona we właściwości „wody-wody” w podziale, z perspektywy drugich tablic. Ponieważ wówczas obniżą wartość kamieni czystego marmuru. I choć same w sobie są one „czystymi wodami”356, to ponieważ pochodzą z właściwości „wody-wody”, „wystarczy poddać się osądowi, by sądzono, że jesteś osądzony”. Dlatego powiedział: „Nie porównujcie kamieni czystego marmuru do innych kamieni, będących życiem i śmiercią”. Jeżeli bowiem będziecie myśleć, że kamienie czystego marmuru są wynikiem i skutkiem drugich tablic, w których zawarte są życie i śmierć, to znaczy, że je porównujecie. A skoro „wystarczy poddać się osądowi, by sądzono, że jesteś osądzony”, to tym samym odnosicie się lekceważąco do kamieni czystego marmuru.

A oprócz lekceważenia, oszukujecie samych siebie. Ponieważ przed naprawą, gdy Tora pochodziła z drugich tablic w właściwości Drzewa Poznania dobra i zła, panowała wtedy siła podziału. A teraz, gdy odsłoniły się kamienie czystego marmuru, ujawniła się jedność bez żadnego podziału, to znaczy, ujawniło się, że od samego początku nie było żadnego podziału w świecie. Jak więc można było sądzić, że pierwsze tablice zostały rozbite, a Drzewo Życia odsunęło się od nich? Przecież to całkowite kłamstwo, ponieważ teraz ujawniło się, że w pierwszych tablicach nigdy nie było żadnego podziału. Te tablice, które się rozbiły, były w rzeczywistości kamieniami czystego marmuru, które teraz zostały odsłonięte. I cała władza, którą tymczasowo miało Drzewo Poznania dobra i zła ze względu na podział, „zniknęła, nie pozostawiając śladu”[10], i wydaje się, jakby nigdy nie istniała w świecie.

W ten sposób pierwsze tablice wcale nie zostały rozbite, a cała Tora, która się ujawniła i doprowadziła do ostatecznego naprawienia, pochodziła właśnie od pierwszych tablic. Nie było w niej zmieszania dobra i zła, życia i śmierci, jak wydawało się przed naprawą, na podstawie zapisów drugich tablic. To znaczy, w końcu naprawy, gdy zostanie wykorzeniony Sam, ujawni się wszystkim, że Sam nigdy nie istniał, a zawsze panowała tylko jedność, jak powiedziano: „Nie ma nikogo oprócz Niego”206.


[1] Pisma, Psalmy, 101:7. „Ten, kto postępuje podstępnie, nie zamieszka w moim domu; ten, kto mówi kłamstwa, nie utrzyma się przed moimi oczyma.”
[2] Prorocy, Jechezkel, 36:25. „I pokropię was czystą wodą, abyście się oczyścili; oczyściłem was ze wszystkich waszych nieczystości i ze wszystkich waszych bożków.”
[3] Pisma, Job, 11:6. „I ujawniłby ci tajemnice mądrości, bo jest ona podwójna w stosunku do tego, co można zrozumieć; wiedz więc, że Bóg nie karze cię w pełni za twoje winy.”
[4] Tora, Szmot, 32:19. „A kiedy Mojżesz zbliżył się do obozu i ujrzał cielca i taniec, rozgniewał się bardzo, rzucił tablice z rąk swoich i rozbił je u podnóża góry.”
[5] Babiloński Talmud, traktat Szabbat, karta 88:2. „Rabi Jehuda mówi: ‘Nie wolno rozpoczynać żadnej pracy przed modlitwą, chyba że nie ma innego wyjścia.’”
[6] Pisma, Kohelet, 10:2. „Serce mądrego jest po prawej stronie, a serce głupca po lewej stronie.”
[7] Babiloński Talmud, traktat Bawa Kama, karta 17:1. „Mówi rabin: ‘Kto uszkodził cudzą własność, ten jest zobowiązany do naprawienia szkody, ale jeśli szkoda była spowodowana przez siłę wyższą, nie ponosi odpowiedzialności.’”
[8] Tora, Szmot, 32:16. „A tablice były dziełem Boga, a zapis na nich był zapisem Bożym, wyrytym na tablicach.”
[9] Prorocy, Jeszajahu, 25:8. „Zniszczy śmierć na zawsze, a Pan Bóg otrze łzy z każdego oblicza, i zniesie hańbę swojego ludu z całej ziemi, bo Pan powiedział.”
[10] Pisma, Pieśń nad Pieśniami, 2:11. „Oto minęła zima, deszcz przestał padać, ukazały się kwiaty na ziemi, nadszedł czas śpiewu, a głos turkawki słychać w naszej ziemi.”