437) „A wąż” (we-ha-nachasz). Rabbi Jicchak powiedział (Rabbi Jicchak amar), że to jest zły początek (da jetzer ha-ra). Rabbi Jehuda powiedział (Rabbi Jehuda amar), że to rzeczywisty wąż (nachasz mammasz). Przyszli przed Rabiego Szymona (atu le-kamej de-Rabbi Szimon), a on im powiedział (amar lon): „Rzeczywiście, wszystko jest jednym” (wadaj kolla chad). To był Samael (we-Samael hawa), który ukazał się poprzez węża (we-itchaze al nachasz), a obraz węża to jest Szatan (we-tzulmej de-nachasz, da ihu Satan). I wszystko jest jednym (we-kolla chad).

Sulam

437) „Wąż zaś był przebieglejszy”[1]. „Wąż” – to zły początek, które nakłania do grzechu. Jednak w rzeczywistości był to sam wąż. Jednak wszystko, oczywiście, stanowi jedno, ponieważ był to On sam, i jawił się jako zasiadający na wężu, a obraz węża – to Satan, zły początek, które nakłania ludzi do grzechu, a następnie wznosi się do góry i oskarża. W ten sposób wszystko jest jednym, i można powiedzieć, że wąż to zły początek, a można powiedzieć, że to rzeczywiście wąż.

438) Nauczyliśmy się (tanina), że w owej chwili (be-hahii szaata) Samael zstąpił z nieba (nechat Samael min szmaja), jadąc na tym wężu (rachiw al nachasz da), a jego obraz ujrzeli wszyscy stworzeni i uciekli przed nim (we-culmej hawa chamman kol berjan we-arkan minej). I przyszedł do kobiety słowami (u-mato le-gabe itta be-millin), i sprowadzili śmierć na świat (u-gerimu mota le-alma). Rzeczywiście, z mądrością (wadaj be-chachma) Samael sprowadził oskarżenie na świat (ajetei Samael le-watin al alma) i uszkodził pierwsze drzewo (we-chibbel ilana kadmaa), które Święty, Błogosławiony On, stworzył w świecie (di-bra Kudsza Berich Hu be-alma).

Sulam

438) W tym czasie anioł Sam zstąpił z niebios, siedząc na tym wężu, i wszystkie stworzenia, widząc jego postać, uciekały przed nim. I pojawili się Sam i wąż z wypowiedziami do kobiety i sprowadzili śmierć na świat. Oczywiście, z mądrością Sam sprowadził przekleństwo na świat, ponieważ z przebiegłością skłonił ich do grzechu i wyrządził szkodę pierwszemu drzewu stworzonemu przez Stwórcę na świecie, to znaczy Adamowi Riszonowi.

439) I ta sprawa (u-mila da) zależała od Samaela (hawe talej al Samael), aż przyszedł inny, święte drzewo (ad da-ata ilana achora kadisza), którym był Jakub (de-ihu Jaakow), i wziął od niego błogosławieństwo (u-netal minej birchan), aby Samael nie był błogosławiony w górze (de-la jitbarech Samael le-eila), a Esaw w dole (we-Esaw le-tata). Ponieważ Jakub był podobieństwem pierwszego człowieka (de-ha Jaakow dugma de-Adam ha-riszon hawa), gdyż piękność Jakuba była jak piękność pierwszego człowieka (de-Jaakow szufre de-Adam ha-riszon hawa). Dlatego tak, jak Samael powstrzymał błogosławieństwo od pierwszego drzewa (we-al da ke-ma de-mana Samael birchan me-ilana kadmaa), tak samo Jakub, który był drzewem podobnym do Adama (hachi nami mana Jaakow, de-ihu ilana dugma de-Adam), powstrzymał błogosławieństwo od Samaela z góry i z dołu (mi-Samael birchan mi-le-eila u-mi-tata), a Jakub wziął je w całości dla siebie (we-Jaakow didej natal be-kolla). Dlatego jest napisane: „I walczył z nim mąż” (we-al da wa-jeawek isz imo, ktiw).

Sulam

439) I to zadanie zostało powierzone Samowi, który dzięki swojej przebiegłości odbiera mohin i błogosławieństwa od Adama Riszona, to znaczy wprowadzając go w grzech przez złamanie zakazu Drzewa Poznania. Dopóki nie pojawiło się inne święte drzewo – Jaakow, i ponownie nie odebrało Samowi tych błogosławieństw, aby anioł Sam, władca Esawa, nie otrzymywał błogosławieństwa z góry i nie błogosławił Esawa na dole. Ponieważ przez upadek Adama Riszona podnoszą się Sam i Esaw, ale przez upadek Sama i Esawa ponownie wznosi się świętość. I dlatego, po tym jak Sam podstępem zdobywa błogosławieństwo od świętości, Jaakow ponownie odbiera te błogosławieństwa od Sama i Esawa podstępem.

I właśnie Jaakow otrzymał siłę, aby odzyskać to, co Sam ukradł Adamowi Riszonowi, ponieważ Jaakow był podobny do Adama Riszona. Ponieważ piękno Jaakowa było jak piękno Adama Riszona. I dlatego tak jak Sam odebrał błogosławieństwa od pierwszego drzewa, to znaczy Adama Riszona, tak samo Jaakow, będący drzewem podobnym do Adama Riszona, odebrał błogosławieństwa zarówno Samowi na górze, jak i Esawowi na dole. I wszystko, co wziął Jaakow, było jego własnością, tym, co Sam ukradł Adamowi Riszonowi. I dlatego powiedziano: „I walczył z nim człowiek”172, a tym człowiekiem był Sam.

440) „A wąż był przebiegły” (we-ha-nachasz haja arum) – to jest zły początek (da jetzer ha-ra), to jest anioł śmierci (da malach ha-mawet). I ponieważ wąż jest aniołem śmierci (u-be-gin de-nachasz ihu malach ha-mawet), sprowadził śmierć na cały świat (geram mota le-kol alma). I to jest tajemnica tego, co jest napisane (we-da hu raza di-ktiw): „Kres wszelkiego ciała przyszedł przede Mną” (kec kol basar ba lefanaj) – to jest koniec każdego ciała (da hu kica de-kol bisra), ponieważ zabiera duszę ze wszystkich ciał (de-natil niszmata le-kol bisra) i dlatego tak jest nazwany (we-ikrei hachi).

Sulam

440) „Wąż zaś był przebieglejszy”593. „Wąż” – to zły początek. I to jest anioł śmierci. A ponieważ wąż to anioł śmierci, sprowadził śmierć na cały świat przez to, że zwiódł Chawę, aby zgrzeszyła, łamiąc zakaz Drzewa Poznania. I o tym powiedziano: „Koniec wszelkiego ciała nadszedł przede Mną”[2], co oznacza – anioł śmierci, który przynosi koniec wszelkiej cielesności, odbierając dusze od wszelkiego ciała. Właśnie dlatego tak się nazywa – „koniec wszelkiego ciała”.

441) „I powiedział do kobiety: Również” (wa-jomer el ha-isza af). Rabbi Jose powiedział (Rabbi Jose amar), że otworzył słowem „af” (be-af patach), i „af” sprowadził na świat (we-af attel be-alma). Powiedział do kobiety (amar lo le-itta): „Na tym drzewie Święty, Błogosławiony On, stworzył świat” (be-ilana da bra Kudsza Berich Hu alma wadaj). „Jedli z niego i staniecie się jak Elohim, znający dobro i zło” (achalu minej we-hijitem ke-Elohim jodej tow wa-ra), ponieważ tak było (de-ha ihu hachi hawa). Elohim nazwał je „Drzewem poznania dobra i zła” (Elohim szmej ec ha-daat tow wa-ra), i dlatego jest napisane: „I staniecie się jak Elohim, znający…” (we-al da we-hijitem ke-Elohim jodej we-go).

Sulam

441) Wąż rozpoczął swoją wypowiedź od słowa „chociaż”, mówiąc: „Chociaż (af אף) i powiedział Wszechmogący”593, i tym samym sprowadził gniew (af אף) i wściekłość na świat. Powiedział do kobiety: „Za pomocą tego drzewa Stwórca stworzył świat, przecież świat został stworzony za pomocą Nukwy, i dlatego oczywiście jedzcie z niego, „ staniecie się podobni do Wszechmogącego, znając dobro i zło””[3], i wy również będziecie mogli tworzyć światy za pomocą Nukwy. Ponieważ Zeir Anpin to Wszechmogący (Elokim), a Jego imię, to znaczy Nukwa, to Drzewo Poznania dobra i zła. I dlatego, jeśli skosztujecie z Drzewa Poznania, z Jego imienia, to znaczy przylgniecie do Nukwy i jej wypełnienia, staniecie się podobni do Wszechmogącego, podobni do Zeir Anpina, i będziecie mogli tworzyć światy tak jak On.

442) Rabbi Jehuda powiedział (Amar Rabbi Jehuda), że nie powiedział w ten sposób (la amar hachi), ponieważ gdyby powiedział: „Na tym drzewie Święty, Błogosławiony On, stworzył świat” (de-ilu amar be-ilana da bra Kudsza Berich Hu alma), byłoby to właściwe (jaot hawa), tak jak siekiera w ręku drwala (ki hu ka-garzen be-jad ha-chocew bo). Ale nie powiedział tak (awal la amar), lecz powiedział: „Z tego drzewa jadł Święty, Błogosławiony On” (ela me-ilana da achal Kudsza Berich Hu), i wtedy stworzył świat (u-kedein bra alma). A każdy rzemieślnik nienawidzi swojego towarzysza (we-kol uman sane le-chawrejh), „Jedzcie z niego i staniecie się twórcami światów” (achalu minej we-atun tehun beran almin). I dlatego napisano: „Bo wie Elohim, że w dniu, w którym zjecie z niego…” (we-al da ki jodea Elohim ki be-jom achalchem mimenu we-go), i ponieważ On to wiedział (u-be-gin de-ihu jada da), nakazał wam o nim (afkeid lechu alejh), abyście nie jedli z niego (de-la techlu minej).

Sulam

442) Jednak wąż nie powiedział tego, ponieważ gdyby powiedział, że tym drzewem Stwórca stworzył świat, byłoby to dobre, ponieważ to drzewo jest jak siekiera w rękach tego, kto nią rąbie. Wyjaśnienie. Drzewo Poznania to Nukwa Zeir Anpina. I gdyby powiedział, że Zeir Anpin stworzył świat za pomocą Nukwy, to powiedziałby prawdę. Ponieważ korzysta z Nukwy, tak jak rąbiący korzysta z siekiery, którą trzyma w swoich rękach. Ponieważ w samej Nukwie nie ma nic, a jedynie to, co daje jej Zeir Anpin. I w ten sposób działającym jest Zeir Anpin, i jest to bezwarunkowa prawda.

Jednak wąż nie powiedział tak, lecz powiedział: „Z tego drzewa spożywał Stwórca”, to znaczy, że Zeir Anpin otrzymał wypełnienie od Nukwy i wtedy stworzył Zeir Anpin świat. I każdy mistrz nienawidzi rywala. „Skosztujcie z Drzewa Poznania, a i wy będziecie mogli tworzyć światy”. Ale to było całkowitym kłamstwem, ponieważ Nukwa otrzymuje wszystko od Zeir Anpina. I dlatego powiedział: „Ponieważ wie Wszechmogący, że w dniu, w którym skosztujecie z niego, otworzą się wasze oczy i staniecie się podobni do Wszechmogącego, znając dobro i zło”595 – to znaczy, ponieważ wiedział On, że staniecie się podobni do Wszechmogącego i będziecie tworzyć światy jak On, dlatego nakazał wam nie jeść z niego.

443) Rabbi Jicchak powiedział (Amar Rabbi Jicchak), że we wszystkim były słowa kłamstwa (be-kolla malilu szikra), i w samej wypowiedzi, którą powiedzieli, było kłamstwo (be-sziruta da-amru szikra hawa). Ponieważ napisano: „Czy rzeczywiście Elohim powiedział: „Nie jedz z żadnego drzewa ogrodu”?” (di-ktiw af ki amar Elohim lo tochal mi-kol ec ha-gan), a tak nie było (we-la hachi), ponieważ napisano: „Z każdego drzewa ogrodu możesz jeść” (de-ha ktiw mi-kol ec ha-gan achol tochel), i wszystkie były mu dozwolone (we-kolho szara leh).

Sulam

443) Wszystkie jego słowa były kłamstwem. Nawet początek jego wypowiedzi był kłamstwem. Ponieważ napisano: „Chociaż i powiedział Wszechmogący: „Nie jedzcie z żadnego drzewa tego ogrodu””593, ale tak nie było, ponieważ powiedziano: „Z każdego drzewa w ogrodzie możecie jeść”[4], a on zniekształcił to, mówiąc „z żadnego”.

444) Rabi Jose powiedział: „Nauczyliśmy się, że Święty, niech będzie błogosławiony, nakazał w sprawie bałwochwalstwa, jak jest napisane: „I nakazał” (amar Rabi Jose, ha taninan, de-fakid le-Kadosz Baruch Hu al avoda zara, dichtiw wa-jecaw). „Stwróca” – w sprawie błogosławienia Imienia (Haszem al birkat ha-Szem). „Elohim” – w sprawie sądów (Elohim al ha-dinin). „O człowieku” – w sprawie przelewu krwi (al ha-adam al szefichat damim). „Mówiąc” – w sprawie odkrywania nagości (lemor al giluj arajot). Czyż było na świecie wielu ludzi, że było to potrzebne? (we-chi kama insze hawu be-alma, de-ihu itztrich da). Lecz z pewnością wszystko to dotyczyło tego drzewa” (ela wadai kolla al hai ilana hawa).

Sulam

444) Powiedział rabbi Josi: „Stwórca nakazał mu w sprawie bałwochwalstwa, błogosławienia Stwórcy, o sędziach, rozlewie krwi, kazirodztwie”. Ale przecież na świecie było wielu ludzi, których Stwórca powinien był przestrzec przed tym wszystkim? Wszystkie te siedem nakazów dotyczyły jedynie Drzewa Poznania, ponieważ z nim związane są wszystkie te przykazania.

445) Ponieważ w nim zawarte są wszystkie te przykazania (be-gin de-bejh achidan kol ilen pikkutin), ponieważ każdy, kto bierze go samodzielnie (de-kol man de-natil lejh bil-chudoj), czyni oddzielenie (awid periszu) i przyciąga go do tłumów poniżej (u-netil lejh be-uchlusin dil-tatta), które są w nim związane (da-achidan bejh). I przyciąga bałwochwalstwo, rozlew krwi i odsłanianie nagości (u-netil awoda zara u-szefichut damim we-giluj arajot). Bałwochwalstwo (awoda zara) – przez wielkich, którzy są ustanowieni (be-inun rabrewe memanan). Rozlew krwi (szefichut damim) – jest związany z tym drzewem (be-hai ilana taljan), które jest po stronie surowości (de-ihu be-star gewura), i Samael został nad tym ustanowiony (u-Samael itpakad al da). Odsłanianie nagości (giluj arajot) – to kobieta (isza hi), i nazywa się żoną (u-ineta ikrej). I jest zakazane, aby przebywała tylko sama (u-asir le-zemna le-inteta bil-chudaha), ale tylko ze swoim mężem (ela im baala), aby nie było podejrzenia o odkrycie nagości (de-la jehe chaszid be-giluj arajot). I dlatego (we-al da), we wszystkich tych sprawach został dany rozkaz o tym drzewie (be-kolho itpekad be-hai ilana). Ponieważ gdy z niego zjadł (kejwan de-achal minej), przekroczył wszystko (be-kolho awar), ponieważ wszystko jest w nim zawarte (de-ha kolla achid bejh).

Sulam

445) Ponieważ każdy, kto bierze Nukwę, nazywaną Drzewem Poznania, samą, bez jej męża, Zeir Anpina, tworzy podział między Zeir Anpinem a Nukwą. Wynika z tego, że bierze ją, aby dostarczyć wypełnienie wszystkiemu znajdującemu się poniżej, w światach BEA podziału, w których przebywają klipot, zawarte w Drzewie Poznania, i tym samym przyjmuje na siebie złamanie zakazów bałwochwalstwa, rozlewu krwi i kazirodztwa:

  1. Narusza zakaz bałwochwalstwa, ponieważ przyciąga do wyznaczonych władców wypełnienie z Drzewa Poznania, i wynika z tego, że służy tym władcom, a to jest bałwochwalstwo;
  2. Narusza zakaz rozlewu krwi, ponieważ z tym drzewem związane są siły rozlewu krwi, gdyż należy ono do lewej strony, Gwury. A Sam, władca Esawa, jest nad tym wszystkim ustanowiony;
  3. Narusza zakaz kazirodztwa, ponieważ Drzewo Poznania jest rodzaju żeńskiego i nazywane jest kobietą, to znaczy jest to Nukwa Zeir Anpina. A zakazane jest zapraszanie kobiety samej, a jedynie razem z jej mężem, aby nie zostać podejrzanym o kazirodztwo. A grzech Drzewa Poznania polegał na tym, że wzięto Nukwę samą, bez jej męża[5]. I dlatego we wszystkich siedmiu nakazach mowa jest o zakazie tego Drzewa Poznania.

I ponieważ skosztował z niego, naruszył wszystkie z nich, gdyż wszystkie one są w nim zawarte.

446) Rabbi Jehuda powiedział (Rabbi Jehuda amar), że rzeczywiście tak jest (wadaj mila da hachi hu), że zakazane jest zjednoczenie się z kobietą samą (da-asir le-ityachada im inteta bil-chudaha), chyba że jej mąż jest z nią (ela im ken baala imah). Co zrobił ten niegodziwy? (ma awad ha-hu rasza?) Powiedział (amar): „Oto dotknąłem tego drzewa (ha matiti le-hai ilana), i nie umarłem” (we-la mati). „Również ty się zbliż i dotknij go swoją ręką (of at krew u-metej bijadach bejh), i nie umrzesz” (we-la temut). I to słowo (u-mila da) on sam jej dodał od siebie (hu osif lah mi-garmeh).

Sulam

446) Rabbi Jehuda powiedział: „Oczywiście, właśnie na tym polega zakaz Drzewa Poznania. Ponieważ zakazane jest przebywanie sam na sam z kobietą, a jedynie wtedy, gdy jej mąż jest razem z nią. Co więc uczynił ten nikczemnik Sam? Powiedział: „Przecież dotknąłem tego drzewa i nie umarłem. Ty również zbliż się i dotknij go swoją ręką, a nie umrzesz”. I to już dodał od siebie, ponieważ zakaz dotyczył jedynie spożycia, a nie dotykania”.

447) Natychmiast „i zobaczyła kobieta, że dobre…” (mijad wa-tere ha-isza ki tow…). W jaki sposób zobaczyła? (ba-me chamat). Rabbi Icchak powiedział (amar Rabbi Icchak), że to drzewo wydawało zapach (ha-hu ilana salik rechin), jak powiedziano: „jak zapach pola, które pobłogosławił Pan” (kede-amar kereach sade aszer beracho Haszem). I z powodu tego zapachu, który się unosił (u-begin ha-hu reach da-hawa salik), zapragnęła go zjeść (chamdat le-mejchal minej). Rabbi Jose powiedział (Rabbi Jose amar), że było to widzenie (reija hawa). Rabbi Jehuda powiedział mu (amar lo Rabbi Jehuda): „Ale przecież napisano: I otworzyły się oczy ich obojga” (we-ha ketiw wa-tippakachna ejne szejnejhem). Odpowiedział mu (amar lo), że to widzenie dotyczyło oceny drzewa (ha-hu reija be-sziura de-ilana naktat lejh), jak napisano: „I zobaczyła kobieta” – dosłownie (de-ketiw wa-tere ha-isza dajka).

Sulam

447) Zaraz po tym, jak dotknęła Drzewa Poznania, napisano: „I zobaczyła kobieta, że to drzewo jest dobre do jedzenia”[6]. Rabbi Jehuda powiedział: „To drzewo wydzielało zapachy, jak powiedziano: „Jak zapach pola, które pobłogosławił Stwórca”[7]. I z powodu zapachu, który się z niego unosił, zapragnęła go, aby skosztować z niego”. Rabbi Josi twierdzi, że to, co zobaczyła, doprowadziło ją do pożądania, by skosztować Drzewa Poznania, a nie zapach, ponieważ napisano: „I zobaczyła kobieta”598. Odpowiedział mu rabbi Jehuda: „Przecież po grzechu napisano: „I otworzyły się ich oczy obojga”436. Zatem osiągnęła widzenie dopiero po spożyciu, ale przed spożyciem poznała jedynie zapach”.

Powiedział mu rabbi Josi: „To widzenie, które poprzedzało spożycie, było na miarę tego drzewa, to znaczy światła nekewy, i to widzenie doprowadziło ją do pożądania. Jednak widzenie, które osiągnęła po spożyciu, było większe od właściwości drzewa, i o nim mówi się w wersie: „I otworzyły się ich oczy obojga”[8]. Ale przecież już powiedziano: „I zobaczyła kobieta”598. A słowo „kobieta” tutaj dokładnie wskazuje, że widzenie było w świetle właściwości nekewa”.

448) I zobaczyła kobieta, że dobre (wa-tere ha-isza ki tow). Zobaczyła, a jednak nie zobaczyła (chamat we-la chamat). Że dobre – zobaczyła, że dobre, lecz nie upewniła się w nim (ki tow, chamat ki tow we-la itjajeszwat bej). Co napisano dalej (ma ketiw lewatar)? „I wzięła z jego owocu” (wa-tikkach mi-pirjo), a nie napisano „i wzięła z niego” (we-la ketiw wa-tikkach mimenu). I przylgnęła do miejsca śmierci (we-hi itdebakat ba-atar demota), i spowodowała dla całego świata śmierć (u-gerimat le-chol alma mota), i oddzieliła życie od śmierci (u-efriszat chaje min mota). I przez ten grzech doprowadziła do oddzielenia (u-be-chowa da garem periszuta), do oddzielenia kobiety od jej męża (le-afrasza itta mi-baala). Ponieważ głos od mowy nigdy się nie oddziela (de-ha kol mi-dibur la mitparszan le-almin), a kto oddziela głos od mowy (u-man de-mafrisz kol mi-dibur), staje się niemy i nie może mówić (italam we-la jakhil le-malala). I skoro odebrano mu mowę (we-chejwan de-isztakil minej milula), oddano go prochowi (itjehejw le-afra).

Sulam

448) „I zobaczyła kobieta, że to drzewo jest dobre do jedzenia… i wzięła z jego owoców”598 – widziała i nie widziała, „że to drzewo jest dobre”. Widziała, „że to drzewo jest dobre”, ale nie mogła się zdecydować, ponieważ napisano: „I wzięła z jego owoców”598, ale nie napisano: „I wzięła z niego”, to znaczy z drzewa, ponieważ nie była przekonana, „że to drzewo jest dobre”.

Z powodu tego, że wzięła z jego owoców, a nie z drzewa, przylgnęła do miejsca śmierci, sprowadziła śmierć na cały świat i oddzieliła życie od śmierci. Ponieważ Jesod, złączony z Nukwą, nazywa się drzewem wydającym owoc, a Nukwa nazywa się owocem. Jednak gdy Nukwa jest sama, bez Jesod, jest śmiercią. I ponieważ wzięła z owoców, a nie z drzewa, znalazła się w miejscu śmierci i oddzieliła Jesod, to znaczy życie, od Nukwy, która jest śmiercią, gdy oddziela się od Jesod.

I tym grzechem doprowadził do podziału, oddzielając Nukwę od jej męża, Zeir Anpina. Ponieważ „głos”, Zeir Anpin, i „mowa”, Nukwa, nigdy się nie rozdzielają. A ten, kto oddziela głos od mowy, Zeir Anpina od Nukwy, staje się niemy i nie może mówić. I po tym, jak zostaje mu odebrany dar mowy, zostaje wydany na pastwę prochu. Dlatego powiedziano: „I w proch się obrócisz”121.

449) Powiedział Rabbi Szymon: „Zaniemówiłem w milczeniu, oddzielono mnie od dobra, a mój ból się spotęgował” (amar Rabbi Szymon: „neelamti dumija hechszeti mi-tow u-cheewi nekar”). „Zaniemówiłem w milczeniu” (neelamti dumija) – ten werset (haj kera) powiedziała Kneset Israel na wygnaniu (amru be-galuta). Dlaczego (ma tajma)? Ponieważ głos mówi do mowy (begin de-kol medaber le-dibur), ale kiedy ona jest na wygnaniu (kejwan de-ihi be-galuta), głos oddzielił się od niej (kol itperasz minej), i nie słychać słowa (u-mila la isztama). I dlatego „Zaniemówiłem w milczeniu” (u-al da „neelamti dumija” we-go). Dlaczego (ma tajma)? Ponieważ „oddzielono mnie od dobra” (begin de-hechszeti mi-tow), bo głos nie idzie z nią (de-la azil kol ba-hada). A Israel mówią do Ciebie: „Milczenie jest chwałą” (we-Israel amri lecha: „dumija tehila”). Co to jest „milczenie” (mai dumija)? To „chwała dla Dawida” (da tehila le-Dawid), który jest milczeniem na wygnaniu (de-ihi dumija be-galuta), i ciszą bez głosu (u-szetika be-la kol). Powiedział Rabbi Icchak (amar Rabbi Icchak): Co to znaczy „dla Ciebie” (mai lecha)? Przez Ciebie (be-gincha), ona jest milczeniem i ciszą (ihi dumija u-szetika), bo odszedł od niej głos (de-istalka minej kol).

Sulam

449) „Zamilkłam, ucichłam, oddzielono mnie od dobra”[9]. To powiedziała Kneset Israel, Nukwa Zeir Anpina, w czasie wygnania. Ponieważ głos, Zeir Anpin, rządzi mową, Nukwą. I ponieważ ona przebywa na wygnaniu, głos jest od niej oddzielony i mowa, to znaczy Nukwa, nie jest słyszana. Dlatego Nukwa powiedziała: „Zamilkłam, ucichłam”, ponieważ „oddzielono mnie od dobra”. Zeir Anpin nazywany jest dobrem, i to jest głos. I wtedy głos nie idzie razem z nią. I Israel mówią wtedy: „Milczenie jest chwałą dla Ciebie”[10]. Co oznacza „milczenie”? Że chwała (psalm) dla Dawida, będąca Nukwą, nazywaną „chwałą” w stanie gadlut, staje się milczeniem na wygnaniu i zamiera, tracąc głos. „Tobie” – Israel mówią to do Zeir Anpina: „Z Twojego powodu ona jest w milczeniu i bezgłosie”, ponieważ głos, Zeir Anpin, zniknął u niej.

450) I wzięła z jego owocu (wa-tikach mi-pirjo), oto nauczyliśmy się (ha taninan): wycisnęła winogrona i dała mu (sachata anawim we-jahawat leej), i sprowadzili śmierć na cały świat (u-gerimu mota le-chol alma), bo to drzewo (de-ha ilana da), w nim zamieszkuje śmierć (bejh szarja mota), i jest to drzewo, które panuje nocą (we-hu ilana de-szalta be-lejla), i gdy ono panuje (we-chad ihi szalta), wszyscy ludzie świata kosztują smaku śmierci (kol bnej alma taamu taama de-mota). Ale ci synowie wiary (ela inun bnej mehejmnuta), wcześniej oddali swe dusze w zastaw (mekadmei we-jahawu leej nafszajehu be-pikdona), i ponieważ uczynili to w zastaw (u-begin de-ihu be-pikdona), ich dusze powróciły na swoje miejsce (ithaddru nafszan le-atraju). I dlatego jest napisane (we-al da): „I Twoja wierność w nocy” (we-emunatcha ba-lejlot, ketiw).

Sulam

450) „I wzięła z jego owoców”598 – to znaczy, że Chawa wycisnęła winogrona i podała je Adamowi, a przez ich spożycie sprowadzili śmierć na cały świat. Ponieważ w Drzewie Poznania przebywa śmierć. I to drzewo, panujące w nocy, to znaczy Nukwa, o której powiedziano: „A małe światło – dla panowania w nocy”129. I o niej powiedziano: „I wstaje ona jeszcze w nocy”68. I kiedy ona panuje w nocy, wszyscy żyjący na świecie odczuwają smak śmierci, ponieważ sen jest sześćdziesiątą częścią śmierci.

I ci, którzy trzymają się wiary, pierwsi powierzają jej swoje dusze w zastaw, mówiąc przed snem: „Powierzamy Tobie ducha swego”107, i ponieważ ich dusze znajdują się w zastawie u Nukwy w czasie dominacji smaku śmierci, nie doznają szkody, a te dusze wracają rano na swoje miejsce, do ciał. I o tym powiedziano: „Przebywać w wierze Twojej w nocy”[11], ponieważ wiara, Nukwa, rządzi nocą.

451)I otworzyły się oczy ich obojga (wa-tippakchna ejnej sznehem)”. rzekł Rabbi Chija (rabbi Chija amar): oto otworzyły się, by poznać zło świata (de-ha itpakkachu le-minda biszin de-alma), czego nie wiedzieli aż dotąd (ma de-la jadu ad ha-szta). Kiedy poznali i otworzyły się, by poznać zło (kejwan de-jadu we-itpakkachu le-minda bisz), wtedy poznali, że są nadzy (kedajn jadu ki ejrumim hem), bo utracili wyższy blask (de-awadu zahara ilaa), który ich okrywał (da-hawa chafe alejehu), i oddalił się od nich (we-istalak minajehu), i pozostali nadzy od niego (we-isztaru arumim minej).

Sulam

451) „I otworzyły się ich oczy obojga”600 – otworzyły się, aby poznać nieszczęścia świata, których dotąd nie znali. Kiedy poznali i „otworzyły się ich oczy” na świadomość zła, powiedziano: „I poznali, że są nadzy”600, ponieważ utracili wyższe światło, które ich otaczało, i odeszło ono od nich, a oni pozostali nadzy bez niego.

452) I zszyli sobie liście figowe (wa-jitperu aleh teena), przylgnęli, by się okryć tymi formami (itdabbaku le-itchafaa be-inun culmin), które należały do tego drzewa, z którego jedli (de-hahu ilana da-achalu minej), i które nazwano liśćmi drzewa (de-ikrun tarpe de-ilana). I uczynili sobie przepaski (wa-jaasu lahem chagorot). Rzekł Rabbi Jose (rabbi Jose amar): skoro poznali ten świat i przylgnęli do niego (kejwan de-jadu me-haj alma we-itdabbaku bej), zobaczyli, że ten świat działa poprzez owe liście drzewa (chamu de-haj alma mitdabber al jeda de-inun tarpin de-ilana), i uczynili je siłą (wa-awadu le-hon tukfa), by się wzmocnić w tym świecie (le-ittakfa be-ho be-haj alma). Wtedy poznali wszystkie rodzaje rzemiosła tego świata (u-kedejn jadu kol zejanej charszin de-alma), i pragnęli wzmocnić oręż tymi liśćmi drzewa (u-beo le-michgar zajnin be-inun tarpe ilana), aby się nimi chronić (be-gin le-agana alajehu).

Sulam

452) „I zszyli liście figowe”600 – to znaczy, że zaczęli trzymać się ukrycia w cieniu drzewa, z którego skosztowali. Ponieważ liście drzewa tworzą cień pod nim. Jest bowiem cień świętości, o którym powiedziano: „Rozkoszowałam się, siedząc w jego cieniu”[12]. A jest również cień klipot, o którym powiedziano: „Jedno przeciw drugiemu stworzył Stwórca”300. I po tym, jak zgrzeszyli, skosztowawszy z Drzewa Poznania, sprowadziło ono na nich cień Drzewa Śmierci, zwanego śmiertelną ciemnością. I zamiast wyższego światła, które mieli na początku i które ich otaczało, znajdują się teraz w cieniu klipy, zwanym „liście figowe”.

„I zrobili sobie przepaski”600 – kiedy poznali ten świat i przylgnęli do niego, zrozumieli, że światem tym rządzą liście tego drzewa, i uczynili z nich dla siebie podporę, aby wzmocnić się dzięki nim w tym świecie. Ponieważ przed grzechem świat był rządzony wyłącznie przez świętość, a w wyniku grzechu Drzewa Poznania zrzucono mohin ze stopni świętości, klipot wypełniły się zniszczeniem świętości, a władza została przekazana w ręce sitra achra, jak powiedziano: „Ziemia została oddana w ręce niegodziwego”[13].

W ten sposób wraz z grzechem Drzewa Poznania została przekazana siła i władza liściom figowym, będącym cieniem sitra achra, aby panowały w tym świecie. I wtedy poznali wszystkie rodzaje magii na świecie i pragnęli przepasać się orężem uzyskiwanym z mocy tych liści figowych, aby się chronić.

453) Rabbi Jehuda powiedział (rabbi Jehuda amar), wtedy trzej weszli na sąd (kedejn telat aalu be-dina), i zostali osądzeni (we-itdanu), a świat niższy został skażony (we-alma tataa itlatja), i nie trwał w swoim istnieniu (we-la kajma be-kijumejhu), z powodu nieczystości węża (be-gin zuhama de-nachasz), aż stanął Israel na górze Synaj (ad de-kajmu Israel be-tura de-Sinai).

Sulam

453) Troje poddano sądowi i zostali osądzeni – wąż, Adam i Chawa. I niższy świat został przeklęty i nie powrócił do swojego pierwotnego stanu z powodu nieczystości węża, aż do momentu, gdy Israel stanął u góry Synaj, i wtedy nieczystość ustała.

454) Później Święty, niech będzie błogosławiony, przyodział ich w szaty (lewatar albesz lon Kadosz Baruch Hu bilbuszin), z których ciało czerpało korzyść (de-miszka ithanej minajhu), jak powiedziano: „odzienie ze skóry” (he-hu de-ketnot or). Na początku były to odzienia ze światła (be-kadmejta hawu ketnot or), których używali w wyższych światach (de-hawu misztammeszin behu be-ilain dil-eila), ponieważ wyżsi aniołowie przychodzili, aby czerpać przyjemność z tego światła (be-gin de-malachin ilain hawu atajin le-itahana me-hahu nehora), jak powiedziano: „Uczyniłeś go nieco mniejszym od Elohim, chwałą i dostojeństwem go ukoronowałeś” (he-hu de-watechaserehu meat me-Elohim we-chawod we-hadar teaterahu). A teraz, gdy zgrzeszyli, są to tuniki ze skóry (we-haszta de-chawu ketnot or), z których ciało czerpie korzyść (de-or ithanej minajhu), ale nie dusza (we-la nafisza).

Sulam

454) Po grzechu Stwórca obłóczył ich w szaty, aby skóra czerpała z nich przyjemność, a nie dusza (nefesz). Jak powiedziano: „Szaty skórzane”436. Na początku mieli szaty światła, a wyżsi korzystali z nich na górze, ponieważ wyżsi aniołowie przychodzili do Adama Riszona, aby rozkoszować się tym światłem, jak powiedziano: „Bo tylko nieznacznie uczyniłeś go mniejszym od aniołów, chwałą i wspaniałością go ukoronowałeś”[14]. A teraz, gdy zgrzeszyli, zostały im dane szaty skórzane, z których czerpie przyjemność skóra, to znaczy ciało, a nie dusza.

455) Później urodzili pierwszego syna (lewatar olidhu bera kadmea), który był synem zanieczyszczenia (bera de-zuhama hawa). Dwaj przyszli do Chawy (trejn atu alej de-Chawa) i poczęła od nich (we-itabrat minajhu), i urodziła dwóch (we-olidat trejn). Jeden poszedł ku swojej stronie (da nafak le-zinejhu), a drugi ku swojej stronie (we-da nafak le-zinejhu). Ich duchy się rozdzieliły (we-ruach dilhon itparszu), ten ku jednej stronie (da le-sitra da), a ten ku drugiej stronie (we-da le-sitra da). Jeden był podobny do swojej strony (da dame le-sitroj), a drugi był podobny do swojej strony (we-da dame le-sitroj).

Sulam

455) Po tym zrodzili pierwszego syna, który był porodzeniem nieczystości tego węża. Dwóch weszło do Chawy – Adam i wąż. I zaszła w ciążę z obu, rodząc dwóch – Kaina i Ewela. Jeden urodził się na podobieństwo tego, który go spłodził, i drugi urodził się na podobieństwo tego, który go spłodził. I duch ich się podzielił – jeden w stronę świętości, a drugi w stronę nieczystości. Jeden upodobnił się do swojej strony, a drugi upodobnił się do swojej – tej, z której wyszli.

Z powodu tego, że posłuchała rady węża, wprowadził on w nią swoją nieczystość. I zmieszała się nieczystość węża z ciałem Chawy. A potem wszedł do niej Adam, i uważa się, że zaszła w ciążę od obu – od nieczystości węża i od świętości Adama Riszona. I najpierw urodził się z niej Kain, który był zmieszany z nieczystością węża, a potem, gdy nieczystość opuściła Chawę wraz z narodzinami Kaina, urodził się Ewel w świętości Adama Riszona.

456) Ze strony Kaina pochodzą wszystkie siedziby strony złych gatunków (mi-sitra de-Kain kol medorin de-sitra de-zajnin biszin), duchów, demonów i czarodziejów (we-ruchin we-szedin wa-charashin atajin). Ze strony Ewela (mi-sitra de-Hewel) pochodzi strona większego miłosierdzia (sitra de-rachamej jatir), ale nie w pełni (we-la bi-szlimu). Dobre wino w złym winie (chamar taw be-chamar bisz) i nie zostało naprawione z nim (we-la ittakkan ba-hadejhu), aż przyszedł Szet (ad da-ata Szet), i od niego wywodzą się wszyscy mieszkańcy sprawiedliwych świata (we-itjachasu minej kol inun darin de-zakaej alma), i przez niego świat został zasadzony (u-bej isztil alma). A od Kaina (u-mi-Kain) pochodzą wszyscy zuchwali i niegodziwi oraz winni świata (atajin kol inun chacifin u-reszain we-chajwej alma).

Sulam

456) Ze strony Kaina wywodzą się podziały wszelkiego rodzaju zbieraniny, duchy, diabły i czarownice. Ze strony Ewela wchodzi na świat głównie miłosierdzie. Jednak nie w doskonałości – jak dobre wino, zmieszane ze złym winem. I świat nie ustanawia się poprzez niego, dopóki nie rodzi się Szet, i do niego należą wszystkie pokolenia sprawiedliwych, które po nim nastąpiły na świecie. I dzięki nim świat został ugruntowany. A od Kaina pochodzą wszyscy zuchwali, grzesznicy i nikczemnicy świata.

457) Powiedział Rabbi Elazar (Amar Rabbi Elazar), w chwili gdy zgrzeszył Kain (be-szaata de-chaw Kain), obawiał się (hawa mistapej), ponieważ widział przed sobą (be-gin da-chama kamejhu) gatunki uzbrojonych wojowników (zinej maszirjin mezajin), którzy przyszli, aby go zabić (we-atajin le-katla lehu). A gdy zwrócił się ku pokucie (we-chad ahadar bi-teszuwata), co powiedział? (maj ka-amar) „Oto wygnałeś mnie dziś z oblicza ziemi i skryję się przed Twoim obliczem” (hen geraszta oti hajom me-al pnej ha-adama u-mi-panecha esater). Co oznacza „i skryję się przed Twoim obliczem” (maj mi-panecha esater)? Oznacza to, że będę ukryty przed moją własną budowlą (ela ehe be-satir mi-binajana dili). Rabbi Aba powiedział (Rabbi Aba amar), jak jest powiedziane (ke-deamar) „i nie ukrył swego oblicza przed nim” (we-lo histir panaw mimenu), „i Mosze zakrył swoje oblicze” (we-jaster Mosze panaw), i dlatego (we-al da) „i skryję się przed Twoim obliczem” (u-mi-panecha esater), czyli ukryję się przed Twoim obliczem (me-inun panim dilach ehe nistar), aby nie patrzyli na mnie (de-la jaszgachun bi), i dlatego jest napisane (we-al da) „i stanie się, że każdy, kto mnie znajdzie, zabije mnie” (we-haja kol mocei jahargeni).

Sulam

457) W godzinie, gdy Kain zgrzeszył, ogarnął go strach, ponieważ widział przed sobą różne uzbrojone zastępy, które przyszły go zgładzić. I kiedy się nawrócił, powiedział: „Oto dziś wypędzasz mnie z powierzchni ziemi, i będę ukryty przed Twoim obliczem… i każdy, kto mnie spotka, będzie mógł mnie zabić”[15] – to znaczy, że bał się zastępów, które przyszły go zabić.

„Od Twojego oblicza będę ukryty” – ponieważ powiedział: „Będę ukryty i zniszczony w swojej budowie”, ponieważ Kain był człowiekiem ziemi. I skoro Stwórca wygnał go z powierzchni ziemi, to całe jego struktura została zburzona. I nic mu nie pozostało na świecie. „Od Twojego oblicza będę ukryty” oznacza również, jak powiedziano: „I nie ukrył swojego oblicza przed nim”[16]. I również powiedziano: „I zakrył Mosze swoje oblicze”[17]. I o tym powiedział Kain: „Od Twojego oblicza będę ukryty”, to znaczy, powiedział: „Będę ukryty od Twojego oblicza, aby nikt mnie nie widział”. I dlatego „każdy, kto mnie spotka, będzie mógł mnie zabić”.


[1] Tora, Bereszit, 3:1. „A wąż był bardziej przebiegły niż wszystkie zwierzęta polne, które stworzył Stwórca Wszechmogący, i powiedział do kobiety: ‘Czy rzeczywiście Stwórcy powiedział: nie jedzcie z żadnego drzewa tego ogrodu…’”
[2] Tora, Bereszit, 6:13. „I powiedział Wszechmogący do Noacha: ‘Koniec wszelkiego ciała nadszedł przede Mną, bo ziemia została przez nich wypełniona przemocą, i oto Ja zniszczę ich wraz z ziemią.’”
[3] Tora, Bereszit, 3:5. „Ale Wszechmogący wie, że kiedy z niego zjecie, otworzą się wasze oczy i staniecie się jak Wszechmogący, poznający dobro i zło.”
[4] Tora, Bereszit, 2:16-17. „I nakazał Stwórca Wszechmogący człowiekowi, mówiąc: ‘Z każdego drzewa ogrodu możesz jeść, ale z drzewa poznania dobra i zła – nie jedz.’”
[5] Zob. wyżej, p. 433.
[6] Tora, Bereszit, 3:6. „I zobaczyła kobieta, że to drzewo jest dobre do jedzenia i pożądane do poznania. I wzięła z jego owocu i jadła, i dała również swojemu mężowi, który był z nią, i on jadł.”
[7] Tora, Bereszit, 27:27. „I podszedł, i pocałował go, i poczuł zapach jego szat, i pobłogosławił go, i powiedział: ‘Oto zapach mojego syna jak zapach pola, które pobłogosławił Stwórca.’”
[8] Tora, Bereszit, 3:7. „I otworzyły się oczy ich obojga, i poznali, że są nadzy. I zszyli liście figowe i zrobili sobie przepaski.”
[9] Pisma, Psalmy, 39:3. „Zamilkłem, byłem cichy, nie mówiąc nic dobrego, lecz mój ból się zaostrzył.”
[10] Pisma, Psalmy, 65:2. „Tobie należy się pieśń chwały, Boże na Syjonie, i Tobie należy się spełnienie ślubów.”
[11] Pisma, Psalmy, 92:3. „Dobrze jest dziękować Wszechmogącemu i śpiewać imieniu Twemu, Najwyższy.”
[12] Pisma, Pieśń nad Pieśniami, 2:3. „Jak jabłoń pośród drzew leśnych, tak mój umiłowany pośród synów; w jego cieniu pragnęłam usiąść, i jego owoc jest słodki dla mego podniebienia.”
[13] Pisma, Job, 9:24. „Ziemia została wydana w ręce niegodziwego; zasłania oblicze jej sędziów – jeśli nie On, to kto?”
[14] Pisma, Psalmy, 9:6. „Zgromiłeś narody, zgubiłeś niegodziwego, ich imię wymazałeś na wieki, na zawsze.”
[15] Tora, Bereszit, 4:13-14. „I powiedział Kain do Stwórcy: ‘Wielka jest moja wina, nie do przebaczenia. Oto teraz wypędzasz mnie z oblicza ziemi, i będę ukryty przed Twoim obliczem, i będę wiecznym tułaczem na ziemi, i oto każdy, kto mnie spotka, będzie mógł mnie zabić.’”
[16] Pisma, Psalmy, 22:25. „Bo nie wzgardził On i nie odrzucił modlitwy biedaka, i nie ukrył swojego oblicza przed nim, a gdy zawołał do Niego – usłyszał.”
[17] Zob. Tora, Szmot, 3:6. „I powiedział jeszcze: ‘Ja jestem Wszechmogący, Stwórca twojego ojca, Wszechmogący Stwórca Awrahama, Wszechmogący Stwórca Icchaka i Wszechmogący Stwórca Jaakowa.’ I zakrył Mosze swoje oblicze, bo bał się spojrzeć na Wszechmogącego.”