34) Rabbi Elazar siedział przed swoim ojcem, Rabbi Szymonem (Rabbi Elazar hawwa jatib kamej de-Rabbi Szymon awoj), a razem z nim byli Rabbi Jehuda, Rabbi Jicchak i Rabbi Chizkija (wa-hawej imej Rabbi Jehuda, we-Rabbi Jicchak, we-Rabbi Chizkija). Rabbi Elazar powiedział do swojego ojca, Rabbi Szymona (amar lo Rabbi Elazar le-Rabbi Szymon awoj): „To, co jest napisane: „Idź dla siebie z twojej ziemi i z twojego rodzimego domu” (haj de-ktiw, Lech Lecha me-artzecha u-mi-moladtecha), skoro wszyscy wyszli, aby tam pójść (kejwan de-kolhu nafku le-mehech), dlaczego nie zostało powiedziane, że wszyscy wyjdą?” (ama’j la itmar leih de-kolhu jifkun).
Sulam
34) Co oznacza powiedziane: „Idź sobie z ziemi swojej i od rodziny swojej”? Jeśli wszyscy oni wyszli z Ur-Kasdim, aby udać się do ziemi Kanaan, to dlaczego nie powiedziano mu, aby wszyscy wyszli?
35) Ponieważ, mimo że Terach oddawał cześć bałwochwalstwu (de-ha af al gaw de-Terach hawwa pelach le-awoda zara), gdy tylko obudził się dobrym pobudzeniem, aby wyjść razem z Awrahamem (kejwan de-it’ar be-it’aruta tav le-meipak ba-hadej de-Awraham), widzimy, że Stwórca przyjął skruchę grzesznych (we-chaminan Kudsza Brich Hu itre’ej bi-tjuwata de-chajawaja) i pozwolił im wyjść (u-szera le-meipak). Dlaczego więc nie jest napisane „Idźcie dla siebie”? (ama’j la ketiw lechu lachem). Dlaczego tylko do Awrahama zostało powiedziane „Idź dla siebie”? (ama’j le-Awraham bilchudoj Lech Lecha).
Sulam
35) Chociaż Terach oddawał się bałwochwalstwu, to ponieważ przebudził się w dobrym natchnieniu, aby wyjść razem z Awrahamem, a Stwórca pragnie nawrócenia sprawiedliwych, również on zaczął wychodzić. Dlaczego więc nie powiedziano: „Idźcie sobie”? Dlaczego tylko do Awrahama powiedziano: „Idź sobie”?
36) Rabbi Szymon powiedział do niego (amar lo Rabbi Szymon): Jeśli powiesz, że gdy Terach wyszedł z Ur Chaldejskiego (i te’ma de-Terach kad nafak me-Ur Kasdim), to dlatego, że chciał powrócić w skrusze (be-gin le-ahadara bi-teszuwa hawa), to tak nie było (la hachi). Tylko gdy wyszedł, to dlatego, aby się ocalić (ela kad nafak, le-isztezawa nafak), ponieważ wszyscy ludzie z jego ziemi chcieli go zabić (da-hawu kolhu bnej ar’eih, ba’an le-miktalej). Gdy zobaczyli, że Awraham ocalał (kejwan de-chazu de-isztezew Awraham), powiedzieli do Teracha (hawu amrei leih le-Terach): „Ty byłeś tym, który wprowadził nas w błąd tymi posągami” (ant hu da-hawwejt mat’ej lan be-ilein pesilin), i ze strachu przed nimi Terach uciekł (u-migo de-dachla dilhon, nafak Terach). Gdy dotarł do Charanu (kejwan de-mata le-Charan), nie wyszedł już stamtąd (la nafak mi-taman le-watar), jak jest napisane (di-ktiw): „I poszedł Awram, jak powiedział mu Stwórca, i poszedł z nim Lot” (wa-jelech Awram ka-aszer diber elaw Haszem, wa-jelech ito Lot). Ale o Terachu nie jest napisane, że poszedł (we-ilu Terach la ketiw).
Sulam
36) Terach wyszedł z Ur-Kasdim nie z zamiarem dokonania nawrócenia, lecz jedynie po to, aby ocalić się, ponieważ jego rodacy chcieli go zabić. Gdy zobaczyli, że Awraham ocalał z ognistego pieca, mówili do Teracha: „To ty wprowadziłeś nas w błąd swoimi rzeźbionymi posągami” i chcieli go zabić. Ze strachu przed nimi Terach odszedł. Dlatego, gdy przybył do Charanu, nie wyszedł już stamtąd. Z tego powodu powiedziano: „I poszedł Awram, i poszedł z nim Lot”[1], a Terach nie został wspomniany w Piśmie.
37) Otworzył i powiedział (patach we-amar): „I powstrzymał światło przed niegodziwymi, a podniesione ramię złamał” (wa-jimna me-resza’im oram u-zero’a rama teszaber). Ten werset został już wyjaśniony (haj kera okmuha), ale „i powstrzymał światło przed niegodziwymi” (wa-jimna me-resza’im oram) odnosi się do Nimroda i ludzi jego pokolenia (da-Nimrod u-bnej darej), od których odszedł Awraham, który był ich światłem (di-nafak Awraham minajhu da-hawa oram). „A podniesione ramię złamał” (u-zero’a rama teszaber) – to jest Nimrod (da-Nimrod).
Sulam
37) „A niegodziwym ich światło jest niedostępne, i wzniesione ramię zostało złamane”[2]. „A niegodziwym ich światło jest niedostępne” – to odnosi się do Nimroda i jego pokolenia, od których odszedł Awraham, który był „ich światłem”. „I wzniesione ramię zostało złamane” – to Nimrod.
38) Inne wyjaśnienie (dawar acher): „I powstrzymał światło przed niegodziwymi” (wa-jimna me-resza’im oram) – to odnosi się do Teracha i jego domowników (da-Terach u-bnej bejtej). „Ich światło” (oram) – to jest Awraham (da-Awraham). Nie jest napisane „światło” (ha-or la ketiw), ale „ich światło” (ela oram), ponieważ był on z nimi (da-hawa immehon). „A podniesione ramię złamał” (u-zero’a rama teszaber) – to jest Nimrod (da-Nimrod), który sprowadzał na manowce wszystkich ludzi na świecie (da-hawa mat’ej abatrei kol bnej alma). I dlatego jest napisane „Idź dla siebie” (u-begin kach ketiw Lech Lecha), aby oświecić ciebie (be-gin le-anhara lach) i wszystkich tych, którzy wyjdą od ciebie odtąd i na wieki (u-le-kol inun de-jifkun minach, mi-kan u-lehala).
Sulam
38) Inne wyjaśnienie. „A niegodziwym ich światło jest niedostępne” – to odnosi się do Teracha i jego domowników. „Ich światło” – to Awraham. Ponieważ nie powiedziano „światło”, lecz „ich światło”, czyli to, które było z nimi – Awraham, który był z nimi, ale od nich odszedł. „I wzniesione ramię zostało złamane” – to Nimrod, który za sobą wprowadził w błąd cały świat. Dlatego powiedziano: „Idź sobie” – abyś świecił sobie i wszystkim tym, którzy odtąd i na przyszłość od ciebie pochodzą.
39) Ponownie otworzył i powiedział (tu patach we-amar): „A teraz nie widzą światła, które jaśnieje na niebiosach, a wiatr przeszedł i oczyścił je” (we-ata lo rau or, bahir hu ba-szchakim, we-ruach awra wa-tetaharem). „A teraz nie widzą światła” (we-ata lo rau or) – kiedy? (ejmataj) W chwili, gdy Stwórca powiedział do Awrahama (be-sza’ata da-amar Kudsza Brich Hu le-Awraham): „Idź dla siebie z twojej ziemi, z twojego rodzimego domu i z domu twego ojca” (Lech Lecha me-artzecha u-mi-moladtecha u-mi-beit awicha). „Jaśnieje ono na niebiosach” (bahir hu ba-szchakim) – to oznacza, że Stwórca chciał przylgnąć Awrahama do tego wyższego światła (de-ba’a Kudsza Brich Hu le-adbaka leih le-Awraham, be-hahu or di-le’ela) i aby rozświetlił się tam (u-le-anhara taman).
Sulam
39) Po tym, jak Awraham odszedł, oni już więcej nie widzieli światła. Jak powiedziano: „Jaśnieje on na niebiosach”[3] – to wskazuje na Awrahama, czyli Stwórca chciał połączyć Awrahama z wyższym światłem, aby świecił tam.
40) „A wiatr przeszedł i oczyścił je” (we-ruach awra wa-tetaharem). Ponieważ później powrócili w skrusze (de-ha le-watar tabu bi-tjuwata), Terach i wszyscy mieszkańcy jego miasta (Terach we-kol bnej ma’atej), jak jest napisane (di-ktiw): „I dusze, które uczynili w Charanie” (we-et ha-nefesz aszer asu be-Charan). Terach – jak jest napisane (Terach: di-ktiw): „A ty pójdziesz do swoich ojców w pokoju” (we-ata tawo el awotecha be-szalom we-go).
Sulam
40) „I powieje wiatr, oczyszczając ich”49 – wskazuje na Teracha i mieszkańców jego miasta. Ponieważ później Terach i wszyscy mieszkańcy jego miasta dokonali nawrócenia. Jak powiedziano: „I dusze, które pozyskali w Charanie”[4] – stąd wynika, że mieszkańcy jego miasta dokonali nawrócenia. Terach zaś dokonał nawrócenia, jak powiedziano: „Ty zaś przybędziesz do swoich ojców w pokoju”[5]. Gdyby Terach nie dokonał nawrócenia, Stwórca nie powiedziałby Awrahamowi, że przybędzie „do swoich ojców w pokoju”.
[1] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 12:4. „I poszedł Awram, jak mu powiedział Stwórca, i poszedł z nim Lot. A Awram miał siedemdziesiąt pięć lat, gdy wyszedł z Charanu”.
[2] Pisma, Ijow (Księga Hioba), 38:15. „A światło bezbożnych zostaje od nich odjęte, i podniesione zostaje ramię wyniosłe”.
[3] Pisma, Ijow (Księga Hioba), 37:21. „A teraz nie widać światła, choć jaśnieje na niebie; lecz wiatr przechodzi i oczyszcza je”.
[4] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 12:5. „I wziął Awram Saraj, swoją żonę, i Lota, syna swojego brata, i całe ich mienie, które nabyli, i ludzi, których pozyskali w Charanie, i wyruszyli, aby udać się do ziemi Kanaan; i przybyli do ziemi Kanaan”.
[5] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 15:15. „A ty odejdziesz do twoich ojców w pokoju, zostaniesz pochowany w podeszłym wieku”.