174) Rabbi Szymon powiedział (amar Rabbi Szymon): Chodź i zobacz (ta chezi), co jest napisane (ma ketiw): „I był spór między pasterzami trzód Awrama” (wa-jehi riv bein ro’ej mikne Awram). Słowo „spór” jest zapisane bez litery jud (riv ketiw, chaser jud), ponieważ Lot chciał powrócić do obcego kultu, który czcili mieszkańcy ziemi (de-ba’a Lot le-mehadr le-pulchana nuchraa, de-falche jatwei ar’a). A koniec wersetu to potwierdza, jak jest napisane (we-sofej de-kera ochach, di-ktiw): „A Kananejczyk i Peryzyta byli wtedy mieszkańcami ziemi” (we-ha-Kena’ani we-ha-Prizi az joszew ba-arec).
Sulam
174) „I był spór między pasterzami trzody Awrama a pasterzami trzody Lota”[1]. Słowo „spór (riw רב)”, zapisane bez litery „jud י”, wskazuje na to, że Lot chciał powrócić do bałwochwalstwa, które wyznawali mieszkańcy tej ziemi. I zakończenie tego fragmentu to potwierdza, jak powiedziano: „A ziemię wtedy zamieszkiwali Kanaanici i Peryzyci”194. Uczy nas to, że Lot chciał oddawać cześć bożkom, tak jak oni. To, że „spór (riw רב)” zapisano bez litery „jud י”, wskazuje na bałwochwalstwo. Jak powiedziano: „I starszy (raw רב) będzie służył młodszemu”[2]. Podobnie Esaw powiedział do Jaakowa: „Mam wiele (raw רב)”[3], a Jaakow odpowiedział mu: „Mam wszystko”[4]. To samo odnosi się do słów: „I wielka zbieranina (erew raw ערב רב) wyszła z nimi razem”[5].
175) Skąd wiemy, że Lot powrócił do swojego zepsucia i do obcego kultu? (u-menalan de-Lot ahadar le-sarchanej le-pulchana nuchraa) Ponieważ jest napisane (di-ktiw): „I Lot oddalił się ze wschodu” (wa-jisa Lot mi-kedem). Co oznacza „ze wschodu”? (maj mi-kedem) Oznacza to, że oddalił się od Przedwiecznego Świata (mi-Kadmono szel Olam). Jest napisane tutaj: „I Lot oddalił się ze wschodu” (ketiw hacha wa-jisa Lot mi-kedem), a tam jest napisane: „I stało się, gdy wędrowali ze wschodu” (u-ketiw: wa-jehi be-nasam mi-kedem). Tak jak tam porzucili Przedwieczny Świat (ma le-hallan netilu mi-Kadmono szel Olam), tak samo i tutaj (of hacha ken).
Sulam
175) A skąd wiadomo, że Lot powrócił do dawnych dróg, do bałwochwalstwa? Ponieważ powiedziano: „I odszedł Lot ze wschodu (kedem)”[6] – to znaczy, oddalił się od Przedwiecznego Świata (Kadmono szel Olam).
176) Gdy Awraham zrozumiał, że Lot skłania swoje serce w tamtą stronę (kejwan de-jada Awraham, de-Lot le-hachi natel libej), natychmiast powiedział do niego (mijad wa-jomer Awram el Lot we-go): „Oddziel się proszę ode mnie” (hipared na me-alaj). Nie jesteś godzien, aby się ze mną łączyć (leit ant kedaj le-itchabbara ba-hadaj). Wtedy Awraham oddzielił się od niego i nie chciał z nim iść ani się z nim łączyć (kedein itparasz Awraham minej, we-la ba’a le-mehech u-le-itchabbara immej), ponieważ każdy, kto łączy się z niegodziwym, w końcu pójdzie za nim i zostanie przez niego ukarany (de-kol man de-jitchabbara le-chajawa, sofej le-mehech abatrej, u-le-it’anasz be-ginej).
Sulam
176) Gdy Awraham dowiedział się, że serce Lota skłania się ku bałwochwalstwu, natychmiast powiedział: „I rzekł Awram do Lota: Oddziel się ode mnie”[7] – nie powinieneś łączyć się ze mną. W tym momencie Awraham oddzielił się od niego i nie chciał już więcej dążyć do połączenia z nim. Ponieważ ten, kto łączy się z grzesznikiem, ostatecznie pójdzie za nim i zostanie przez niego ukarany.
177) Skąd to wiemy? (menalan) Z Jehoszafata, który połączył się z Achawem (mi-Jehoszafat, de-itchabbar im Achaw), i gdyby nie zasługa praojców, zostałby tam ukarany (we-ilmale zechu da-awahan, it’anasz taman), jak jest napisane (di-ktiw): „I zawołał Jehoszafat” (wa-jiz’ak Jehoszafat). I wtedy został wybawiony, jak jest napisane (u-kedein isztazew, di-ktiw): „I odwrócił ich Elohim od niego” (wa-jasitem Elohim mimenu).
178) I dlatego Awram nie chciał iść razem z Lotem (we-al da la ba’a Awram le-mehech ba-hadej de-Lot). A mimo wszystko Lot nie chciał odwrócić się od swojego zepsucia (we-im kol da, la ba’a Lot le-mehadr mi-surchanej), tylko „wybrał sobie Lot cały okręg nad Jordanem” (ela wa-jewchar lo Lot et kol kikar ha-Jarden). „I oddalił się Lot ze wschodu” (wa-jisa Lot mi-kedem) – oznacza, że oddzielił się od Przedwiecznego Świata (itnatel min kadma’a de-alma) i nie chciał przywiązać się do doskonałej wiary, tak jak Awraham (we-la ba’a le-itdabbeka bi-mehejmenuta szlejmata, ke-Awraham).
Sulam
178)[8] I dlatego Awraham nie chciał iść z Lotem. Ponadto Lot nie zamierzał odwrócić się od grzechu, jak powiedziano: „I wybrał sobie Lot całą równinę Jardenu, i odszedł Lot ze wschodu”199 – to znaczy, oddalił się od Przedwiecznego i nie chciał przylgnąć do pełnej wiary, tak jak Awraham.
179) „Awram zamieszkał w ziemi Kanaan” (Awram jaszew be-erec Kena’an), aby przywiązać się do miejsca wiary i poznać mądrość, by przywiązać się do swojego Pana (le-itdabbeka be-atra di-mehejmenuta, u-le-minda chochmata, le-itdabbeka be-marej). „A Lot zamieszkał w miastach okręgu i rozbił namiot aż do Sedomu” (we-Lot jaszew be-arej ha-kikar wa-jehal ad Sedom), wśród niegodziwych tego świata, którzy oddzielili się od wiary (im inun chajawin de-alma, di-nafku mi-go mehejmenuta), jak jest napisane (di-ktiw): „A ludzie Sedomu byli bardzo źli i grzeszni wobec Stwórcy” (we-anszej Sedom ra’im we-chata’im la-Haszem meod). Każdy oddzielił się według swojej drogi, jak powinno być (kol chad itparasz le-orchej, kidka jaot). Dlatego szczęśliwi są przyjaciele, którzy zajmują się Torą dniem i nocą, a ich towarzystwo jest w Stwórcy (be-gin kach zaka’in inun chawraya, de-misztadlei be-orajta jemama we-lejlaja, we-chaweruta di-lehon be-Kudsza Brich Hu), jak jest napisane (we-alajhu ketiw): „A wy, którzy przylgnęliście do Stwórcy, waszego Elohim, żyjecie wszyscy dzisiaj” (we-atem ha-dwekim ba-Haszem Elohejchem chajim kullachem ha-jom).
Sulam
179) „Awram osiedlił się w ziemi Kanaan”[9]. „Ziemia Kanaan” to Nukwa. „Osiedlił się w ziemi Kanaan” – aby przylgnąć do miejsca wiary, czyli do Nukwy, i poznać mądrość swojego Władcy. „A Lot osiedlił się w miastach doliny i rozbił namioty aż do Sedomu”. Innymi słowy, połączył się z tymi grzesznikami świata, którzy oddalili się od wiary, o których powiedziano: „A ludzie Sedomu byli źli i ogromnie grzeszni wobec Stwórcy”[10]. Każdy poszedł drogą, na jaką zasłużył: Awraham – ku świętości, a Lot – ku grzesznikom świata. Dlatego szczęśliwi są przyjaciele, którzy zajmują się Torą dniem i nocą i łączą się ze Stwórcą, to znaczy, postępują według przykładu Awrahama, a nie według przykładu Lota. I o nich powiedziano: „A wy, którzy przylgnęliście do Stwórcy, Wszechmogącego waszego, żyjecie wszyscy dzisiaj”[11].
[1] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 13:7. „I powstał spór między pasterzami trzód Awrama a pasterzami trzód Lota, a ziemię wówczas zamieszkiwali Kanaanici i Peryzzyci”.
[2] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 25:23. „I powiedział do niej Stwórca: ‘Dwa narody są w twoim łonie, i dwa ludy z twojego wnętrza się rozdzielą; jeden lud będzie silniejszy od drugiego, a starszy będzie służył młodszemu’”.
[3] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 33:9. „I powiedział Esaw: ‘Mam dużo, mój bracie, niech będzie to, co masz, dla ciebie’”.
[4] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 33:11. „Weź, proszę, moje błogosławieństwo, które ci przyniesiono, bo Stwórca mnie obdarzył, i mam wszystko’. I nalegał na niego, aż ten przyjął”.
[5] Tora, Szmot (Księga Wyjścia), 12:38. „I także wielka zbieranina wyszła z nimi, i bardzo wiele trzód, zarówno drobnego, jak i dużego bydła”.
[6] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 13:11. „I wybrał sobie Lot całą dolinę Jardenu, i wyruszył Lot na wschód, i oddzielili się jeden od drugiego”.
[7] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 13:8-9. „I powiedział Awram do Lota: ‘Niech nie będzie sporu między mną a tobą, i między moimi pasterzami a twoimi pasterzami, bo jesteśmy braćmi. Czyż nie cała ziemia jest przed tobą? Oddziel się więc ode mnie. Jeśli pójdziesz w lewo, ja pójdę w prawo; a jeśli pójdziesz w prawo, ja pójdę w lewo’”.
[8] Punkt 177 w tej redakcji tekstu nie jest przytoczony.
[9] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 13:12. „Awram zamieszkał w ziemi Kanaan, a Lot zamieszkał w miastach doliny i rozbił swoje namioty aż do Sedomu”.
[10] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 13:13. „A ludzie Sedemu byli źli i wielce grzeszni wobec Stwórcy”.
[11] Tora, Dewarim (Księga Powtórzonego Prawa), 4:4. „Lecz wy, którzy przylgnęliście do Stwórcy, waszego Wszechmogącego, wszyscy jesteście dzisiaj żywi”.