211) „I stało się za dni Amrafela, króla Szinaru” itd. (wa-jehi bi-jemej Amrafel melech Szin’ar we-go). Rabbi Jose otworzył i powiedział (Rabbi Jose patach we-amar): „Kto wzbudził ze wschodu sprawiedliwość, aby podążała za nim” itd. (mi he’ir mi-mizrach cedek jikra’ehu le-raglo we-go). Ten werset został już wyjaśniony przez przyjaciół (haj kera okmuha chawraya). Jednak ten werset jest tajemnicą mądrości (awal haj kera be-raza de-chachmeta ihu). Ponieważ nauczyliśmy się, że Stwórca stworzył siedem firmamentów w wyższym świecie (de-ha taninan, sziwa reki’in awad Kudsza Brich Hu le-eila), i wszystkie one służą objawieniu chwały Stwórcy (we-kolhu le-istemoda jekara de-Kudsza Brich Hu). I wszystkie istnieją, aby ujawnić tajemnicę wyższej wiary (we-kolhu kajmin le-oda’a raza de-mehejmenuta ila’a).
Sulam
211) Siedem firmamentów stworzył Stwórca w górze, i są to ZaT Aciluta: HaGaT NeHIM. I wszystkie one istnieją po to, aby poznać wielkość Stwórcy. Wszystkie one istnieją, aby objawić tajemnicę wyższej wiary.
212) Chodź i zobacz (ta chezi), istnieje wyższy firmament, ukryty ponad tymi siedmioma firmamentami (it reki’a ila’a setim, le-eila mi-najhu, de-inun sziwa), i to jest firmament, który rozświetla je wszystkie i im przewodzi (we-da hu reki’a de-dabar lon we-nahir lon le-kolhu). I ten firmament nie jest poznany, lecz pozostaje w pytaniu, które nie ma odpowiedzi, ponieważ jest ukryty i głęboki, i wszystko do niego dąży (we-da la itjada, we-kajma bi-sze’elata, de-la jedi’a, be-gin de-ihu setim we-amik, we-kolla tewahin alej). Dlatego jest nazywany „MI” (i dlatego ikrei „MI”), jak już wyjaśnili przyjaciele, jak jest napisane (ke-ma de-okmuha, di-ktiw): „Z łona „MI” wyszedł szron” (mi-beten Mi jaca ha-karach), i już to wyjaśniono (we-itmar). I ten właśnie jest wyższym firmamentem, który panuje nad wszystkimi siedmioma (we-haj hu reki’a ila’a, de-kajma al kol inun sziwa).
Sulam
212) „Jest wyższy, ukryty firmament ponad tymi siedmioma firmamentami” – to Bina Acilut. „Firmament, który nad nimi panuje i świeci im wszystkim, a on jest niepoznawalny” – to znaczy, jego GaR, Aba we-Ima. „I znajduje się pod znakiem zapytania” – jest nieznany, to znaczy jego ZaT, ISZSuT. „Ponieważ jest ukryty i głęboki, i wszyscy są nim zdumieni” – dlatego nazywa się „MI” (מי), czyli jego ZaT. Jak powiedziano[1]: „Z czyjego (MI) łona wyszedł lód?”[2] – to wyższy firmament, stojący ponad wszystkimi siedmioma firmamentami.
213) I na dole jest firmament, który jest najniższy ze wszystkich i nie świeci (we-it le-tata reki’a, de-ihu tata’a mi-kolhu we-la nahir). A ponieważ jest najniższy i nie świeci, ten wyższy firmament, który jest nad nimi, łączy się z nim (u-be-gin de-ihu tata’a de-la nahir, hahu reki’a de-alajhu, itchabar bej). I te dwie litery są w nim zawarte, i jest nazywany „Jam” (u-ilein trej atwan, kalil lon be-gawoj, we-ikrei Jam), ponieważ ten wyższy firmament jest nazywany „MI” (de-hahu reki’a ila’a, de-ikrei MI).
Sulam
213) I jest firmament na dole – Malchut, najniższy ze wszystkich, który nie świeci. A ponieważ jest najniższy i nie świeci, to wyższy firmament, znajdujący się nad nimi – Bina, nazywana „MI” (מי) – łączy się z nim. To znaczy, że wyższy firmament, „MI”, nie świeci Hochmą żadnemu firmamentowi z ZaT, a jedynie najniższemu z nich – Malchut[3]. I te dwie litery „mem-jud” (מי) wyższego firmamentu, nazywanego „MI” (מי), zawiera on w sobie. I nazywa się „morze” (Jam, ים), składające się z liter „mem-jud” (מי).
214) Ponieważ wszystkie inne firmamenty stały się rzekami i wznoszą się do niego (be-gin de-kol inun reki’in achranin, it’awidu nachalin, we-a’alin le-gabei), wtedy on jest wyższym „Jam” (u-kedein ihu Jam ila’a), i tworzy nasiona i ryby według swoich gatunków (wa-awad ibin we-nunin liznajehu). I dlatego Dawid powiedział (we-al da amar Dawid): „To jest morze wielkie i szerokie na obie strony, tam żyjące istoty niezliczone, małe i wielkie” (ze ha-jam gadol u-rechaw jadajim, szam remes we-ein mispar, chajot ketanot im gedolot).
Sulam
214) Wskutek tego, że wszystkie pozostałe firmamenty, znajdujące się nad niższym firmamentem, czyli HaGaT NeHIM, stają się rzekami wpływającymi do niego, on sam staje się wyższym morzem i wydaje owoce oraz wszelkie ryby, to znaczy mohin, które są przekazywane do BEA. O nim powiedział Dawid: „Oto morze, wielkie i bezkresne, tam pełzające istoty, których nie ma liczby, zwierzęta małe i duże”[4].
215) I dlatego jest napisane (we-al da ketiw): „Kto wzbudził ze wschodu sprawiedliwość, aby podążała za nim” (mi he’ir mi-mizrach cedek jikra’ehu le-raglo). „Kto wzbudził ze wschodu” – to jest Awraham (mi he’ir mi-mizrach da Awraham). „Sprawiedliwość, aby podążała za nim” – to jest najniższy firmament spośród wszystkich firmamentów, który stał się „Jam” (cedek jikra’ehu le-raglo, da hu reki’a tata’a de-kolhu reki’in, de-it’awed Jam). „Przekazał mu narody” – kto to jest? (jiten le-fanaw gojim, man haj) To ten najniższy firmament, o którym powiedzieliśmy, że tworzy upadki i obala wrogów (hu reki’a tata’a da-amaran, de-awed nukmin, we-apil san’in). I w nim Dawid wychwalał Stwórcę i powiedział (u-be-haj isztabach Dawid wa-amar): „I moich wrogów obróciłeś mi plecami i moich nienawidzących zniszczyłem” (we-ojewaj natata li oref u-mesana’aj atzmitem).
Sulam
215) I o tym powiedziano: „Kto pobudził od wschodu sprawiedliwość, wezwał ją jako towarzysza, przekazał mu narody i podporządkował królów?”[5]. „Kto pobudził od wschodu” – to Awraham. Awraham pobudził wyższy firmament, nazywany „MI” (מי), aby przekazał Hochmę niższemu firmamentowi, nazywanemu „Jam” (ים, morze). „Sprawiedliwość wezwał jako towarzysza” – to najniższy firmament spośród wszystkich siedmiu firmamentów, który stał się morzem (Jam, ים).
„Przekazał mu narody”. „Jemu” – czyli najniższemu firmamentowi, który dokonuje sądu, niszcząc wrogów. I w nim wychwalał się Dawid, mówiąc: „I moich wrogów obróciłeś Ty do mnie tyłem, i moich nienawistników zniszczyłem”[6]. Wyjaśnienie: Świecenie Hochmy niszczy wszystkich zewnętrznych i klipot. A ponieważ tylko najniższy firmament otrzymuje świecenie Hochmy, a nie te sześć, które znajdują się powyżej niego, dlatego powiedziano, że on „dokonuje sądu i miażdży wrogów”, a także „przekazuje mu narody”.
216) „Przekazał mu narody” (jiten le-fanaw gojim) – to są narody, które Awraham ścigał, a Stwórca ich zabijał (ilein inun amim da-hawa radef alehon Awraham, we-Kudsza Brich Hu hawa katil lon). „I podporządkował królów” (u-melachim jard) – to są wielcy zarządcy w wyższych światach (ilein memanan rabrewan di-le’ela). Ponieważ gdy Stwórca dokonuje sądu na świecie, czyni go we wszystkim, zarówno w wyższych, jak i w niższych (de-kad awed Kudsza Brich Hu dina be-alma, be-kolla awed dina, be-eila we-tata).
Sulam
216) „Przekazał mu narody”19 – to narody, które ścigał Awraham, a Stwórca je zniszczył. „I podporządkował królów”19 – to aniołowie, którzy zostali nad nimi ustanowieni w górze. Ponieważ gdy Stwórca wykonuje sąd na świecie, dokonuje go nad wszystkimi, zarówno na górze, jak i na dole: nad narodami znajdującymi się w dole oraz nad ich władcami, którzy są w górze, w niebiosach.
217) „Ścigał ich, przeszedł w pokoju, ścieżką, [na którą] jego stopy nie weszły” (jirdefem ja’awor szalom orach be-raglajw lo jawo). „Ścigał ich” – to Awraham (jirdefem, da Awraham), ponieważ Awraham ścigał ich, a Stwórca przechodził przed nim i zabijał ich (de-Awraham hawa radef lon, we-Kudsza Brich Hu hawa awar kamej, we-katil lon). Jak jest napisane (di-ktiw): „Przeszedł w pokoju” (ja’awor szalom), co odnosi się do Stwórcy, który jest nazywany „Pokój” (da Kudsza Brich Hu de-ikrei Szalom).
Sulam
217) „Ściga ich, przejdzie z pokojem”[7]. „Ściga ich” – to Awraham. Ponieważ Awraham ścigał ich, a Stwórca szedł przed nim, niszcząc ich. „Przejdzie z pokojem” – to Stwórca, który nazywany jest „pokojem” (szalom).
218) „Ścieżką, [na którą] jego stopy nie weszły” (orach be-raglajw lo jawo). Czy przyszło ci do głowy, że Awraham szedł wśród obłoków lub na koniach i rydwanach? (we-chi salka da’atch de-hawa Awraham azal be-go ananei o be-go suswan u-retichin). Tylko „Ścieżką, [na którą] jego stopy nie weszły” oznacza, że przed Awrahamem nie szedł ani anioł, ani posłaniec, lecz sam Stwórca (ela orach be-raglajw lo jawo, de-la hawa azal kamej de-Awraham, la malacha, we-la szlicha, ela Kudsza Brich Hu bilchudoj). Jak jest napisane (di-ktiw): „Ścieżką, [na którą] jego stopy” (orach be-raglajw). Kto to są jego „stopy”? To są aniołowie, którzy są poniżej Stwórcy (man raglajw, ilein malachin de-inun techotoj de-Kudsza Brich Hu), jak jest powiedziane (ke-di-amar): „I staną jego nogi w owym dniu” itd. (we-amdu raglajw ba-jom ha-hu we-go).
Sulam
218) „Drogą, którą jego nogi nie stąpały”21. Ani anioł, ani posłaniec nie szli przed Awrahamem, lecz tylko sam Stwórca, jak powiedziano: „Drogą, którą jego nogi”. „Jego nogi” – to aniołowie, którzy znajdują się pod Stwórcą, jak powiedziano: „I staną jego nogi w owym dniu”[8]. Aniołowie nazywani są „jego nogami”. I można wywnioskować z powiedzianego: „jego nogami”, że aniołowie nie przejdą drogą Awrahama, lecz tylko sam Stwórca jest na jego drodze.
219) Inne wyjaśnienie: „Kto wzbudził ze wschodu” (dawar acher, mi he’ir mi-mizrach). Chodź i zobacz (ta chezi), w chwili, gdy Stwórca pobudził świat, aby przyprowadzić Awrahama i zbliżyć go do siebie (be-sza’ata de-Kudsza Brich Hu it’ar alma, le-ajeta le-Awraham, u-le-karwa leih le-gabei), to pobudzenie było z powodu tego, że Jaakow miał z niego wyjść i ustanowić dwanaście plemion, wszystkie sprawiedliwe przed Stwórcą (haj it’aruta, be-gin de-zamin Jaakow le-meipak minej, u-le-kajma trejsar szibtin, kolhu zaka’in kamej de-Kudsza Brich Hu).
Sulam
219) Inne wyjaśnienie. W chwili, gdy Stwórca pobudził świat, czyli Malchut, aby przyprowadzić Awrahama i zbliżyć go do Siebie, to pobudzenie było ze względu na Jaakowa, stronę wschodnią, ponieważ w przyszłości Jaakow miał pochodzić od niego i wydać dwanaście plemion, a wszystkie one były sprawiedliwe przed Stwórcą. Znaczenie słów: „Kto (MI)”, czyli Bina, „pobudził” świat, aby przyprowadzić Awrahama, „od wschodu” – ze względu na wschód, czyli Jaakowa. Ponieważ Awraham, Icchak i Jaakow nazywani są: południe (Hesed), północ (Gwura) i wschód (Tiferet).
220) „Sprawiedliwość wezwał jako towarzysza” (cedek jikra’ehu le-raglo), ponieważ Stwórca nieustannie go wołał od dnia stworzenia świata, jak jest powiedziane (de-Kudsza Brich Hu hawwa karej leih tadir, min joma de-itberej alma, ke-di-amar): „Wzywa pokolenia od początku” (kore ha-dorot me-rosh). I dlatego „sprawiedliwość wezwał” – rzeczywiście tak jest (u-be-gin kach, cedek jikra’ehu, wa-daj). „Jako towarzysza” – aby przywiązał się do Niego w Jego służbie i aby się do Niego zbliżył (le-raglo: le-itchabbara bej be-pulchanej, u-le-karwa leih le-gabei), jak jest powiedziane (ke-di-amar): „Lud, który ci towarzyszy” (ha-am aszer be-raglecha).
Sulam
220) „Sprawiedliwość wezwał jako towarzysza”19 – Stwórca zawsze wzywał Jaakowa od dnia, gdy został stworzony świat. Dlatego tę sprawiedliwość, czyli Malchut, będzie z pewnością wzywał „jako towarzysza”, aby połączyć się z nim w swojej pracy i przybliżyć go do siebie. Jak powiedziano: „Lud, który ci towarzyszy (jest u twoich stóp)”[9] – to znaczy lud złączony z tobą. „Jako towarzysza (u twoich stóp)” oznacza połączenie się z nim.
221) Inne wyjaśnienie: „Kto wzbudził ze wschodu” (dawar acher: mi he’ir mi-mizrach) oznacza, że stamtąd rozpoczyna się promieniowanie światła, aby świecić (de-mi-taman szeruta di-nehora le-anhara). Ponieważ południe czerpie swoją siłę światła ze wschodu (be-gin de-darom hahu tukfa di-nehora di-lej, mi-go mizrach ihu), i dlatego „kto wzbudził to światło południa ze wschodu” (we-al da, mi he’ir hahu nehora de-darom, mi-mizrach). Ponieważ ono najpierw czerpie i jest podtrzymywane (be-gin de-ihu natel we-itzan be-kadmejta), a pragnienie tego wyższego firmamentu jest, aby przekazać je wschodowi (we-teiuwata de-hahu reki’a ila’a, le-mehaw leih le-mizrach).
Sulam
221) Inne wyjaśnienie: „Kto pobudził od wschodu”19 – to znaczy, że stamtąd światło zaczyna świecić. Ponieważ cała siła światła, znajdującego się na południu, w Hesed, pochodzi ze wschodu, czyli z Tiferet. Dlatego powiedziano: „Kto pobudził” – światło południa, Hesed, „od wschodu” – to znaczy z Tiferet, które je pobudziło. Tiferet najpierw otrzymuje i czerpie, a następnie przekazuje sześciu zakończeniom (WaK), zawartym w Tiferet, wśród których znajduje się południe, czyli Hesed. A dążeniem wyższego firmamentu, Biny, jest przekazywanie na wschód, czyli do Tiferet. Innymi słowy, to Tiferet, będące podstawą WaK, otrzymuje od Biny. Następnie przekazuje zakończeniom, w których znajduje się światło Hesed. W ten sposób południe nie otrzymuje bezpośrednio od Biny, lecz od wschodu. Dlatego powiedziano: „Kto (MI) pobudził od wschodu”.
222) „Sprawiedliwość wezwał jako towarzysza” (cedek jikra’ehu le-raglo) – to jest zachód, który nieustannie go wzywa i nigdy nie milknie (da ma’araw, de-ihu kare leih tadir we-la szachich), jak jest powiedziane (ke-di-amar): „Elohim, nie bądź dla mnie cichy, nie milcz i nie uspokajaj się, El” (Elohim, al domi lach, al techrash we-al tiszkot El). Ponieważ zachód nieustannie pobudza się ku Niemu (be-gin de-ma’araw it’ar tadir le-gabei). „Przekazuje mu narody i podporządkuje królów” (jiten le-fanaw gojim u-melachim jard) – ponieważ z niego przychodzi siła, aby podporządkować sobie wszystkie narody świata (de-ha mi-nei kabel tukfa le-achna’a kol inun amim de-alma).
Sulam
222) „Sprawiedliwość wezwał jako towarzysza”19 – to zachód, czyli Malchut, która zawsze woła do wschodu, czyli do Tiferet, i nigdy nie milczy. Jak powiedziano: „Elohim, nie milcz!”[10]. Ponieważ zachód, Malchut, nazywana Elohim, nieustannie się ku niemu budzi. „Przekazuje mu narody i podporządkowuje królów” – ponieważ od niego, od wschodu, otrzymuje siłę, aby podporządkować sobie wszystkie narody świata.
223) Rabbi Jehuda powiedział (Rabbi Jehuda amar): „Kto wzbudził ze wschodu” (mi he’ir mi-mizrach) – to jest Awraham (da Awraham). Ponieważ nie przyjął pobudzenia ku Stwórcy inaczej jak tylko ze wschodu (de-la natel it’aruta le-gabei Kudsza Brich Hu ela mi-mizrach), ponieważ zobaczył słońce wschodzące rano ze strony wschodu (be-gin de-chama szimsza de-nafek be-cafra, mi-sitra de-mizrach), więc przyjął pobudzenie dla siebie, że to Stwórca, i powiedział: „To jest król, który mnie stworzył” (natel it’aruta le-nafszej, de-ihu Kudsza Brich Hu, amar: da hu malka di-bara jati), i służył mu przez cały ten dzień (pelach leih kol hahu joma). A gdy nadszedł wieczór, zobaczył słońce, które zaszło, a luna zaczęła świecić (le-ramasza, chama szimsza de-itknesz, we-sihara nahara), i powiedział: „To jest rzeczywiście ten, który panuje nad tamtym, któremu służyłem przez cały ten dzień, ponieważ on ściemnia się przed nim i nie świeci” (amar: da hu wa-daj, de-szallit al hahu pulchana di-falachit kol haj joma, de-ha itchaszach kamej we-la nahir). I służył jej przez całą tę noc (pelach leih kol hahu lejlaja).
Sulam
223) „Kto pobudził od wschodu”19 – to Awraham, który czerpał pobudzenie ku Stwórcy jedynie „od wschodu”. Ponieważ gdy widział słońce wschodzące rano od strony wschodniej, brał z tego pobudzenie, czyli Stwórcę. Mówił o słońcu: „To jest Król, który mnie stworzył” i oddawał mu cześć przez cały dzień. Wieczorem widział, jak słońce zachodzi i zaczyna świecić księżyc, i mówił o księżycu, że to on bez wątpienia panuje nad służbą, którą przez cały dzień pełnił wobec słońca – bo słońce zgasło przed luną i już nie świeci. I oddawał cześć lunie przez całą noc.
224) Rano zobaczył, że ciemność ustępuje, a strona wschodu zaczyna świecić (le-cafra, chama de-azla chaszucha, we-itnheir sitra de-mizrach), i powiedział: „Rzeczywiście, nad tymi wszystkimi jest Król, który nad nimi panuje i nimi rządzi” (amar: wa-daj, kol ilein, malka it alajhu, we-szallit de-anhig lon). Gdy Stwórca zobaczył pragnienie Awrahama do Niego (kejwan de-chama Kudsza Brich Hu, teiuwata de-Awraham le-gabei), wtedy objawił się mu i przemówił do niego (kedein itgalej alaw, u-malel immej), jak jest napisane (di-ktiw): „Sprawiedliwość wezwał jako towarzysza” (cedek jikra’ehu le-raglo), co oznacza, że przemówił do niego i objawił się mu (de-malel immej, we-itgalej alej).
Sulam
224) Rano widział, że księżyc stopniowo gaśnie, a strona wschodnia zaczyna świecić. Mówił: „Z pewnością istnieje Król, który nad tym wszystkim panuje i nimi rządzi”. Gdy Stwórca zobaczył dążenie Awrahama ku Niemu, objawił się mu i przemówił do niego. Jak powiedziano: „Sprawiedliwość wezwał jako towarzysza”. „Sprawiedliwość” – to Stwórca, który go wzywał, mówił do niego i objawiał się mu.
225) Rabbi Jicchak otworzył i powiedział (Rabbi Jicchak patach we-amar): „Mówiący sprawiedliwość, ogłaszający wprost” (dower cedek magid meszarim). Stwórca, wszystkie Jego słowa są prawdą, i czyni wprost (Kudsza Brich Hu, kol miluj inun be-kuszta, wa-awed meszarim). W jaki sposób czyni wprost? (be-ma awed meszarim). Ponieważ gdy Stwórca stworzył świat, nie stał on, lecz chwiał się na wszystkie strony (be-gin, de-kad bara Kudsza Brich Hu alma, la hawwa kaejm, wa-hawwa mitmotet le-hacha u-le-hacha). Stwórca powiedział do świata (amar lo Kudsza Brich Hu le-alma): „Co ci jest, że się chwiejesz?” (ma lach de-at mitmotet). Świat powiedział do Niego (amar lo): „Władco świata, nie mogę się utrzymać, bo nie mam fundamentu, na którym mogę się oprzeć” (ribono szel olam, la jachilna le-mejkam, de-leit bi jesoda, al ma de-itkajem).
Sulam
225) Powiedziano: „Głoszący sprawiedliwość, mówiący wprost”256. Wszystkie wypowiedzi Stwórcy są prawdą. I postępuje On wprost, ponieważ kiedy Stwórca stworzył świat, świat nie mógł się utrzymać i rozpadał się ze wszystkich stron. Stwórca powiedział do świata: „Jaka jest przyczyna tego, że się rozpadasz?” Świat odpowiedział Mu: „Władco świata, nie mogę się utrzymać, ponieważ nie mam fundamentu, na którym mógłbym stać”.
226) Stwórca powiedział do niego (amar lo): „Oto Ja zamierzam ustanowić w tobie jednego sprawiedliwego, którym jest Awraham, który Mnie ukocha” (ha ana zamin le-mejkam bach chad cadik, de-ihu Awraham, di jera’chej li). Natychmiast świat stanął w swoim istnieniu (mijad kaejm alma be-kijumej), jak jest napisane (heh de-ktiw): „Oto są pokolenia nieba i ziemi, przy ich stworzeniu” (ele toldot ha-szamajim we-ha-arec be-hibare’am). Nie czytaj „przy ich stworzeniu” (al tikra be-hibare’am), ale „przy Awrahamie” (ela be-Awraham). Dzięki Awrahamowi świat mógł istnieć (be-Awraham mitkajem alma).
Sulam
226) Stwórca powiedział do niego: „Ale przecież w przyszłości ustanowię w tobie jednego sprawiedliwego, Awrahama, który będzie Mnie miłował”. I wtedy świat mógł się utrzymać w swoim istnieniu. Powiedziano: „Oto potomstwo nieba i ziemi przy ich stworzeniu”[11]. Czytaj nie „przy ich stworzeniu (be-ibaram בהבראם)”, lecz „przy Awrahamie (be-Awraham באברהם)”, ponieważ dzięki Awrahamowi świat mógł istnieć[12].
227) Rabbi Chija powiedział (amar Rabbi Chija): „Ogłaszający wprost” (magid meszarim). Ponieważ świat przedstawił się przed Stwórcą i powiedział (de-ha atew leih alma le-Kudsza Brich Hu): „Ten Awraham, który jest przeznaczony, aby wyjść z niego, będzie miał synów, którzy zniszczą Świątynię i spalą Torę” (hahu Awraham zamin hu de-jifkun minej benin de-jachriwu Makdesza, we-jokidu Orrajta). Stwórca powiedział mu (amar leih): „Przeznaczony jest jeden człowiek, który wyjdzie z niego, a jest nim Jaakow, i z niego wyjdzie dwanaście plemion, wszystkie sprawiedliwe” (zamin chad bar nasz le-meipak minej, de-ihu Jaakow, we-jifkun minej trejsar szibtin, kolhu zaka’in). Natychmiast świat mógł istnieć ze względnu na niego (mijad itkajem alma be-ginej), jak jest napisane (heh de-ktiw): „Ogłaszający wprost” (magid meszarim).
Sulam
227) „Mówiący wprost”24. Świat zwrócił się do Stwórcy: „Ale przecież potomkowie Awrahama w przyszłości zniszczą Świątynię i spalą Torę?!” Stwórca powiedział do niego: „Jeden człowiek narodzi się od niego w przyszłości – Jaakow. I wyjdą z niego dwanaście plemion – wszyscy sprawiedliwi”. Natychmiast świat mógł istnieć ze względu na niego. To oznacza „mówiący wprost”, ponieważ prostota (jaszrut) jest właściwością Jaakowa, czyli Tiferet.
228) Rabbi Elazar powiedział (Rabbi Elazar amar): „Oto się przebudziłem” (ha at’arna), „i przemówił”, „i oznajmił”, „i powiedział” – wszystkie te wyrażenia różnią się znaczeniem (wa-jedaber, wa-jaged, wa-jomer, kolhu le-ta’amajhu mitparszan). „I przemówił” – oznacza objawienie, stopień na zewnątrz, który nie jest wewnętrznym stopniem, jak te wyższe stopnie (wa-jedaber: ihu be-itgalja, darga le-bar, de-la ihu darga penima’a, ke-inun dargin ila’in). I to jest „mówiący sprawiedliwość” (we-da ihu dower cedek).
Sulam
228) Tutaj powiedziano: „przemówił”, „mówiący”, ponieważ każde z tych słów ma szczególne znaczenie. „Przemówił” – oznacza objawienie i odnosi się do Malchut, nazywanej objawionym światem. Jest ona zewnętrznym stopniem w stosunku do wszystkich innych stopni i nie jest wewnętrznym stopniem, jak stopnie znajdujące się powyżej niej. „Mówiący sprawiedliwość” – to Malchut, która jest właściwością „mowy”.
229) „I oznajmił” – to jest aluzja do wyższego wewnętrznego stopnia, który panuje nad mową (wa-jaged: ihu remez le-darga penima’a ila’a, de-szalta’a al dibur), i to jest „oznajmił wprost” (we-da ihu magid meszarim). Kto to jest „wprost” (man meszarim)? To jest wyższy stopień, w którym przebywa Jaakow (da darga ila’a de-Jaakow szarja bej). Oto, co jest napisane (hada hu di-ktiw): „Ty ustanowiłeś prostotę” (ata konanta meszarim). I dlatego jest napisane „oznajmił” (u-be-gin kach magid ketiw), a nie „mówił” (we-la ketiw dower).
Sulam
229) „Oznajmił” – wskazuje na wewnętrzny stopień, wyższy niż Malchut, który panuje nad „mową”, czyli nad Malchut. I to oznacza: „oznajmił wprost”. „Wprost” – to najwyższy stopień, na którym znajduje się Jaakow, czyli Tiferet. Jak powiedziano: „Ty ustanowiłeś prostotę”[13]. Dlatego tutaj powiedziano „oznajmujący”, a nie „mówiący”, ponieważ odnosi się to do Tiferet, a nie do Malchut.
230) Rabbi Jicchak powiedział (amar Rabbi Jicchak): Przecież jest napisane (we-ha ketiw): „I oznajmił wam swoje przymierze” (wa-jaged lachem et brito). Powiedział mu (amar lo): Tak, rzeczywiście, to jest stopień, który panuje nad niższym, i to jest „mówiący sprawiedliwość” (hachi hu wa-daj, ihu darga de-szalta’a al tata’a, de-ihu dower cedek). I wszystko to wymaga zastanowienia się tutaj (we-kolla ihu le-istakla hacha). Chodź i zobacz (ta chezi), że chociaż mowa jest czymś niższym, nie myśl, że nie jest wyższa (de-af al gaw de-dibur ihu tata’a, la te’ma de-la ila’a ihu), tylko rzeczywiście mowa jest pełna i zawiera wszystko, i jest wyższym stopniem (ela wa-daj dibur malja ihu mi-kolla, we-darga ila’a ihu). A znakiem dla ciebie jest to, co jest napisane (we-simanejch): „Bo to nie jest dla was słowo puste” (ki lo dawar rek hu mi-kem).
Sulam
230) Ponieważ powiedziano: „I oznajmił wam swoje przymierze”[14]. I tak jak powiedziano o objawieniu przymierza, można powiedzieć o sprawiedliwości. Oznajmienie – to również właściwość przymierza, czyli Jesod, ponieważ Tiferet i przymierze stanowią jedność. Jednak Jesod to stopień, który panuje nad niższym, czyli „mówiący sprawiedliwość”, i jego również można nazwać „oznajmieniem”. I chociaż powiedziano o „mowie”, że znajduje się najniżej ze wszystkich, to jednak jest to stopień wzniosły i znaczący. „Mowa” wskazuje, że wypełnia się ze wszystkich stopni i jest najwyższym stopniem. Wyjaśnienie: Chociaż „mowa” – to najniższy i najbardziej zewnętrzny stopień, czyli Malchut, to jednak Malchut nazywana jest „mową” tylko wtedy, gdy w swoim ułożeniu staje się wyższym wewnętrznym parcufem, równym Zeir Anpinowi, w stanie panim be-panim (twarzą w twarz). Wtedy Zeir Anpin nazywany jest „głosem”, a Nukwa – „mową”. W ten sposób z jednej strony „mowa” oznacza Malchut, czyli najbardziej zewnętrzny i najniższy ze wszystkich stopni, ale z drugiej strony wskazuje na jej pełne ukształtowanie w stanie panim be-panim z Zeir Anpinem, i wtedy jest najwyższym stopniem.
[1] Zob. Zohar, parasza Bereszit, część 1, p. 313.
[2] Pisma, Ijow (Księga Hioba), 38:29. „Z czyjego łona wyszedł lód? I kto zrodził szron niebios?”.
[3] Zob. Zohar, parasza Bereszit, część 1, p. 344.
[4] Pisma, Tehilim (Księga Psalmów), 104:25. „Oto morze wielkie i rozległe, tam pełzające istoty niezliczone, zwierzęta małe i wielkie”.
[5] Prorocy, Jeszajahu (Księga Izajasza), 41:2. „Kto wzbudził ze wschodu sprawiedliwego, wezwał go, by poszedł za nim? Kto poddał mu narody i uczynił go panem nad królami? Kto uczynił ich prochem przed jego mieczem, rozwianą plewą przed jego łukiem?”.
[6] Pisma, Tehilim (Księga Psalmów), 18:41. „Wołali, lecz nie było wybawiciela, do Stwórcy, lecz im nie odpowiedział”.
[7] Prorocy, Jeszajahu (Księga Izajasza), 41:3. „Ściga ich, idzie bezpiecznie ścieżką, której swoimi stopami nigdy nie deptał”.
[8] Prorocy, Zecharja (Księga Zachariasza), 14:4. „I staną Jego nogi w owym dniu na Górze Oliwnej, która jest naprzeciw Jeruszalaim od wschodu, i rozdzieli się Góra Oliwna na dwie części – na zachód i na wschód, i powstanie bardzo wielka dolina, a połowa góry przesunie się na północ, a połowa na południe”.
[9] Tora, Szmot (Księga Wyjścia), 11:8. „I zstąpią wszyscy ci twoi słudzy do mnie, i pokłonią mi się, mówiąc: ‘Wyjdź ty i cały lud, który idzie za tobą!’ I wtedy wyjdę”. I wyszedł od faraona, płonąc gniewem”.
[10] Prorocy, Jeszajahu (Księga Izajasza), 45:19. „Nie mówiłem w ukryciu, w ciemnym zakątku ziemi, nie powiedziałem do potomstwa Jaakowa: ‘Szukajcie Mnie na próżno!’ Ja jestem Stwórca, który mówi sprawiedliwość, oznajmiam to, co prawe”.
[11] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 2:4. „Oto są dzieje nieba i ziemi przy ich stworzeniu, w dniu, gdy Stwórca Wszechmogący uczynił ziemię i niebo”.
[12] Zob. „Hakdama Zohar”, artykuł „Przy ich stworzeniu – przy Awrahamie”, p. 46-48.
[13] Pisma, Tehilim (Księga Psalmów), 99:4. „Moc Króla miłuje sprawiedliwość. Ty ustanowiłeś prawość, sprawiedliwość i prawo wymierzyłeś w Jaakowie”.
[14] Tora, Dewarim (Księga Powtórzonego Prawa), 4:13. „I ogłosił wam swoje przymierze, które nakazał wam wypełniać – dziesięć wypowiedzi – i wypisał je na dwóch kamiennych tablicach”.