I gdy budował się ten dom – Akademia Kabały

323) Nauka (matnitin). „I cała ziemia miała jeden język i te same słowa” (wa-jehi kol ha-arec safa achat u-dewarim achadim). Rabbi Szymon otworzył i powiedział (Rabbi Szymon patach we-amar): „A dom budował się z dostarczanego całego kamienia, i ani młota, ani topora, ani wszelkich narzędzi żelaznych nie było słychać w domu, gdy budował się” (we-ha-bajit be-hibanoto even szlema masa nibna, u-makkabot we-ha-garzen kol klej barzel lo niszma ba-bajit be-hibanoto). „A dom budował się” (we-ha-bajit be-hibanoto). Czyżby to nie Szlomo go budował, i wszyscy rzemieślnicy, którzy tam byli (we-chi lo hawa banej lehu Szlomo, we-kolhu umanin, da-hawu taman)? Co oznacza „budował się” (mahu be-hibanoto)?

Sulam

323) „Na całej ziemi był jeden język i jedno słowo”[1]. „A kiedy budował się ten dom, budował się z dostarczanego całego kamienia”[2]. „A kiedy budował się ten dom” oznacza, że budował się sam. Czyż jednak Szlomo i wszyscy rzemieślnicy, którzy tam byli, nie budowali go?

324) Ale tak jest naprawdę (ela, kach hu), jak jest napisane: „Menora ma być wykuta z jednego kawałka” (mikszah te’aseh ha-menorah). Jeśli jest z jednego kawałka, to dlaczego powiedziano „ma być wykuta” (im hi mikszah, mahu te’aseh)? Ale z pewnością całość została wykonana przez cud i znak samodzielnie (ela, wadaj kolla be-ot u-nisa it’awad ihu mi-garmej). Kiedy zaczęto wykonywać pracę, to rzemieślnicy nauczyli się, jak ją wykonać, czego wcześniej nie wiedzieli (kejwan de-szaran le-meabad awidata, olif le-umanin le-meabad bah, ma de-lo hawu jadin mi-kadmat de-na).

Sulam

324) Jednak jest to tak, jak powiedziano: „I aby świecznik był wykuty z jednego kawałka”[3]. A jeśli to jeden kawałek, to znaczy, że rzemieślnicy kuli ten kawałek na kowadle, formując go. Co więc oznacza „aby był wykuty” – przecież znaczy to, że powstawał sam? Ale bez wątpienia wszystko w Świątyni działo się samo, za sprawą znaku i cudu. I kiedy rzemieślnicy zaczynali go wykonywać, sama praca uczyła ich, jak to robić; lecz zanim zaczęli, nie wiedzieli, jak to uczynić.

325) Dlaczego tak się stało? Ponieważ błogosławieństwo Świętego, niech będzie błogosławiony, spoczęło na ich rękach (ma tajma, begin de-birchata de-Kudsz’a Berich Hu, szera al jedajhu). Dlatego jest napisane „budował się” – sam się zbudował (ve-al da ketiw, be-hibanoto, ihei itbnei mi-garmej). To on nauczył rzemieślników, jak rozpocząć pracę (de-hu olfa ulfan le-umanin, hejach szaran le-meabad), i nie zniknął im z oczu odcisk tej pracy, rzeczywiście (ve-la istalak me-ejnajhu reszimu de-hahu avidata mamasz). Patrzyli na to i wykonywali pracę, aż cały dom został zbudowany (u-mistaklan bej ve-awadej, ad de-itbnei kol bejta).

Sulam

325) Ponieważ moc błogosławieństwa Stwórcy spoczywała nad dziełem ich rąk. Dlatego powiedziano: „A kiedy budował się”, czyli budował się sam, ponieważ On nauczał rzemieślników umiejętności jego budowy. Opis tej pracy nieustannie znajdował się przed ich oczami. I widzieli ten opis, i wykonywali według niego, aż cały dom (Świątynia) został wzniesiony.

326) „Budował się z dostarczanego całego kamienia” (ewen szlema massa nibne). Napisane jest „całego” bez litery jud, co wskazuje na pełność i doskonałość (szlema ketiw, chaser jud, ewen szlema wadaj). „Dostarczanego” – ponieważ został podniesiony, przyniesiony i spoczął na nich, a praca została wykonana (massa: de-itnatel ve-atja ve-szarja alajhu, ve-itawad awidata). „Dostarczanego” – ponieważ podnieśli ręce do pracy, ale nie z własnej woli (massa: de-antel jadan le-meabad, de-la mi-datajhu). Tutaj jest napisane „dostarczanego”, a tam jest napisane „Do przenoszenia obozów” (ketiw hacha massa, u-ketiw hatam u-le-massa et ha-machanot).

Sulam

326) „Budował się z dostarczanego całego kamienia”. Słowo „całego (szlema שלמה)” zapisano bez litery „jud י”, co oczywiście odnosi się do kamienia Szlomo. Ponieważ to słowo zapisano bez „jud י”, można je odczytać jako Szlomo (שלמה), a nie „szlema” (שלמה – całego). Oznacza to Nukwę, nazywaną „kamieniem króla, który niesie pokój (szalom)”. „Dostarczany” – oznacza, że cały kamień, czyli Nukwa, dostarczana z góry, objawia się i spoczywa nad nimi.

„Dostarczany” – oznacza również, że On kierował ich rękami przy pracy, bez ich świadomości. Tutaj powiedziano „dostarczanego”, i powiedziano także: „Do przenoszenia obozów”[4] – w obu przypadkach jest to działanie wykonywane z zewnątrz.

327) „Ani młota, ani topora, ani żadnego narzędzia żelaznego, nie było słychać” (u-makabot we-ha-garzen kol klej barzel lo niszma). Ponieważ robak szamir rozcinał wszystko i nie było słychać żadnego dźwięku (be-gin, de-szamir baza kol-la, we-la isztema mila), gdyż nie było potrzeby użycia innych narzędzi do wykonania pracy (de-la itztrichu li-sze’ar maanin le-meabad). I wszystko było dokonane poprzez znak i cud (we-kol-la be-ot we-nisa hawa).

Sulam

327) „Ani młota, ani topora, ani żadnego żelaznego narzędzia nie było słychać”. Ponieważ robak zwany „szamir” dzielił wszystko na części i nic „nie było słychać”. Nie było bowiem potrzeby pracować innymi narzędziami. Wszystko odbywało się poprzez znak i cud. I nie było potrzeby „ani młota, ani topora”, aby rozłupywać kamienie, ponieważ mieli robaka zwanego „szamir”. Umieszczano go na kamieniach i one same pękały pod nim. Rysowano na nich linię atramentem, pokazywano ją szamirowi z zewnątrz i one same pękały[5].

Wewnętrzna istota powiedzianego. Stopnie nazywane są kamieniami. A sądy, które dzielą te stopnie w środku na Keter-Hochmę i Binę-Tiferet-Malchut, nazywane są „szamir”. Nazywa się tak, ponieważ był chroniony (szamur) przed przylgnięciem zewnętrznych właściwości, ponieważ to jest Malchut, całkowicie złagodzona w Binie. Staje się jak Bina i do Biny nie mogą się przyłączyć. A metalowe narzędzia to sądy we właściwości skróconej Malchut, w kropce właściwości sądu. Jeśli jej głos jest słyszalny, mohin natychmiast odchodzą z Nukwy[6].

A ponieważ podział kamieni na części, zwany wyjściem katnut jej stopni, dokonuje się za pomocą szamira, tzn. katnut Biny, powstaje ich struktura, czyli przyciągnięcie mohin gadlut również z Biny. Wtedy Nukwa może się wznosić i obłaczyć wyższą Binę, i wtedy Nukwa nazywa się Świątynią świętości, ponieważ otrzymała mohin od Aba we-Ima, zwanych świętością. Ale gdyby nie mieli tego, co nazywa się „szamir”, i byłby słyszalny dźwięk żelaznych narzędzi, czyli kropki właściwości sądu, Nukwa nie otrzymałaby mohin świętości dla świata. I Świątynia świętości nie zostałaby zbudowana.

328) I powiedział Rabbi Szymon: Jakże umiłowane są słowa Tory! Błogosławiony jest los tego, kto się nimi zajmuje i wie, jak podążać drogą prawdy (amar Rabbi Szymon, kama chawivin inun milej de-orajta, zaka chelkej, man de-it’assak be-hu, we-jada le-mehalach be-orach keszot). A „kiedy budował się ten dom” (we-ha-bajit be-hibanoto), gdy wzniosło się pragnienie Stwórcy, aby oddać cześć jego chwale (kad salka be-re’uta de-Kudsz’a Berich Hu, le-meabad jikara le-jikarej), wówczas pragnienie wyszło z myśli, aby się rozprzestrzenić (salka mi-go machaszawa re’uta, le-itpaszta). I rozprzestrzeniło się z miejsca, które jest skrytą myślą, która nie jest poznana (we-itpasztat me-atar de-ihe machaszawa setima, de-la itjada).

Sulam

328) Jak przyjemne są słowa Tory. Szczęśliwy los tych, którzy się nimi zajmują i wiedzą, jak podążać drogą prawdy. A „kiedy budował się ten dom” oznacza: kiedy Stwórca zapragnął hojnie obdarować tego, kto jest Mu drogi, wzniosło się pragnienie, aby rozprzestrzenić się z tej myśli. Kiedy Bina, nazywana pragnieniem, wyszła z rosz Arich Anpina, nazywanego „myślą”, i rozprzestrzeniła się Bina z miejsca, nazywanego „ukryta myśl”, z miejsca ukrytej Hochmy Arich Anpina, która jest nieznana, ponieważ Hochma Arich Anpina jest ukryta i nieznana na stopniach Acilut aż do końca naprawy. I Bina, która wyszła z rosz Arich Anpina, kontynuuje przekazywanie Hochmy zamiast ukrytej Hochmy Arich Anpina.

329) Aż rozprzestrzeniła się i spoczęła w gardle, miejscu, które jest nieustannym źródłem w tajemnicy, że jest to duch życia (ad de-itpasztat we-szarya le-wej garon, atar de-ihe newia tadir, be-raza de-ihe ruach chajjim). I wtedy, gdy ta myśl się rozprzestrzeniła i spoczęła w tym miejscu, nazwana została myślą Elohim Chajim (u-kedejn kad itpasztat ha-hi machaszawa, we-szarya be-atar da, ikrei ha-hi machaszawa, Elohim Chajim). Jak jest powiedziane: „On jest Elohim Chajim” (dikhtiw hu Elohim Chajim).

Sulam

329) Dopóki Bina nie rozprzestrzeniła się i nie umiejscowiła w gardle (garon) Arich Anpina, w miejscu, które zawsze obfituje w ducha (ruach) życia. Ruach oznacza poziom WaK. I w wyniku tego, że Bina wyszła z rosz Arich Anpina do garon, stała się WaK, któremu brakuje GaR. Dlatego mówi się, że jest to duch (ruach) życia. A następnie, kiedy ta myśl – Hochma Arich Anpina – rozprzestrzeniła się i umiejscowiła w tym miejscu, w Binie, tzn. Bina ponownie otrzymała GaR od Hochmy Arich Anpina i znowu stała się Biną w właściwości „myśl”, nazywa się teraz Stwórcą (Elohim) życia, jak powiedziano: „On – Stwórca życia”[7].

Wyjaśnienie. Zanim Bina osiągnęła GaR, miała jedynie litery MI (מי) z imienia Elohim (אלהים), ponieważ jej litery ELE (אלה) upadły z niej do ZoN. I kiedy powróciła do rosz Arich Anpina z literami ELE (אלה), ponownie uformowało się w niej imię Elohim (אלהים). Jednak było ono jeszcze ukryte i nie świeciło z powodu braku chasadim. I kiedy uzyskała trzy linie, uformowało się w niej imię „Elohim chaim”[8].

330) Jeszcze pragnęła się rozprzestrzenić i objawić, stamtąd wyszły ogień, duch i woda, połączone razem (od ba’a le-itpaszta u-le-itgalja, mi-taman nafku, esza we-ruacha u-maja, kelilan ke-chada). I wyszedł Jaakow, człowiek doskonały, i on jest jednym głosem, który wyszedł i został usłyszany (u-nefak Jaakow, gewar szelim, we-ihe kol chad de-nafik we-isztama). Stąd myśl, która była ukryta w skrytości, została usłyszana, aby się objawić (me-hacha, machaszawa de-hawa setima ba-chaszai, isztama le-itgalja).

Sulam

330) Stwórca chciał jeszcze bardziej się rozprzestrzenić i objawić stamtąd, z Biny. Z Biny wyszły ogień, wiatr i woda, włączone razem – trzy linie. I wyszedł „Jaakow, człowiek nieskazitelny”[9], a to jest Zeir Anpin, i to jest jeden głos, który wychodzi i jest słyszany. Stąd jest słyszalna – myśl, która była ukryta w tajemnicy, tzn. Bina, staje się słyszalna, aby objawić się poprzez Jaakowa, Zeir Anpina[10].

331) Jeszcze ta myśl się rozprzestrzeniła, aby się objawić, i ten głos uderzył i rozbrzmiał w wargach (od, itpasztat hach machaszawa, le-itgalja, u-batash hach kol we-akisz be-sifwan). I wtedy wyszła mowa, która uzupełniła wszystko i wszystko objawiła (u-chedein nafka dibbur, de-aszlim kol, we-gale kol). Stało się słyszalne, że wszystko jest tą ukrytą myślą, która była wewnątrz, i wszystko jest jednym (isztama de-kol, ihu hach machaszawa setima de-hawat le-go, we-kol chad).

Sulam

331) Jeszcze bardziej rozprzestrzeniła się myśl, aby się objawić, i ten głos drżał i przebijał się przez usta. I wtedy wyszła wypowiedź, która dopełniła wszystko i wszystko objawiła. Stąd widać, że wszystko jest tą ukrytą myślą, znajdującą się wewnątrz, i wszystko to jest jednością.

Wyjaśnienie powiedzianego. Wiadomo, że istnieje pięć różnych poziomów, zwanych NaRaNHaJ, wychodzących w wyniku ziwug de-akaa (uderzeniowego połączenia) z pięcioma właściwościami zawartymi w ekranie – szoresz (korzeń właściwości) oraz cztery właściwości HuB TuM (Hochma i Bina, Tiferet i Malchut). Na korzeń właściwości (szoresz) wychodzi stopień nefesz, na pierwszą – stopień ruach, na drugą – neszama, na trzecią – chaja, na czwartą – jechida[11]. I wszystkie parcufim Acilut otrzymują od pe Arich Anpina, każdy na poziomie tego stopnia, który do niego należy. A On odmierza im zgodnie z pięcioma poziomami ekranu, zwanymi „pięć części ust”: podniebienie, gardło, język, zęby i usta. Dlatego w momencie, gdy Bina wyszła z rosz Arich Anpina i zmniejszyła się, mogąc otrzymać jedynie nefesz-ruach, tzn. WaK bez rosz, Zeir Anpin daje jej od ziwug de-akaa na ekranach podniebienia i gardła, odmierza jej stamtąd stopień ruach, zwany duchem (ruach) życia. I to jest katnut Biny. A od stopnia ruach wzwyż – to już są mohin gadluta, zwane GaR. Dlatego istnieją trzy etapy GaR: neszama, chaja, jechida. Nazywane są one „myślą”, „głosem”, „wypowiedzią”, które wychodzą na ekranach drugiej, trzeciej i czwartej właściwości. Stopień Biny, zwany „myślą”, wychodzi na ekran drugiej właściwości, znajdujący się w pe i nazywany „laszon (język)”.

Dlatego powiedziano: „Kiedy rozprzestrzeniła się ta myśl… nazywa się teraz Stwórcą życia (Elohim chaim)”. Bo po tym, jak od pe Arich Anpina Bina osiągnęła stopień neszama, zwany „myślą”, nazywa się imieniem „Elohim chaim”. I ten stopień określa się jako niesłyszalny, i pozostaje w ukryciu. „Ale jej głos nie był słyszany”[12] – ponieważ świecenie Hochmy nie objawia się na tym stopniu. Dlatego, mimo że samej Binie to wystarcza, aby być GaR i właściwością rosz, ponieważ nie potrzebuje świecenia Hochmy, to jednak ZoN mogą otrzymać od niej jedynie WaK bez rosz. Jednak Zeir Anpin szczególnie potrzebuje świecenia Hochmy. To właśnie oznacza „ale jej głos” – tzn. Zeir Anpina, zwanego głosem, „nie był słyszany” – nie objawia się na zewnątrz, ponieważ ten głos pozostaje właściwością WaK bez rosz, dlatego to świecenie GaR uznaje się za ukryte.

A stopień chaja, zwany „głosem”, wychodzi na ekran trzeciej właściwości, znajdujący się w pe, który nazywa się „szinajim” (zęby). I na tym stopniu jest świecenie Hochmy, dlatego otrzymuje je także Zeir Anpin, zwany „głosem”, i staje się w nim właściwością GaR. I jest słyszany na zewnątrz, tzn. rodzi dusze dla niższych. A stopień neszama, który nie świecił właściwością GaR Zeir Anpinowi, jak powiedziano: „Ale jej głos nie był słyszany”, teraz zostanie usłyszany, tzn. jej głos będzie słyszany.

A stopień jechida, zwany „wypowiedzią”, wychodzi na ekran czwartej właściwości, znajdujący się w pe, który nazywa się „sfataim (usta)”. Bo po tym, jak nastąpił ziwug de-akaa w sfataim, wyszedł stopień jechida, zwany „wypowiedzią”, dopełniający i objawiający wszystko. Oznacza to, że w nim dopełniają się wszystkie pięć świateł NaRaNHaJ, i w nim osiągnięta jest pełnia objawienia świecenia Hochmy.

Stąd wynika, że wszystkie te NaRaNHaJ odnoszą się do ukrytej myśli, tzn. do stopnia Biny, która znajdowała się wewnątrz i nie mogła świecić niższym, ZoN, a teraz ta Bina rozprzestrzeniła się stamtąd i świeci ZoN dwoma stopniami, chaja i jechida. I teraz stały się one dzięki niej głosem i wypowiedzią, ponieważ ZoN nie mogą otrzymywać od pe Arich Anpina, i tylko Bina otrzymuje te stopnie od Arich Anpina i przekazuje je ZoN, i one stają się głosem i wypowiedzią. W ten sposób są one jedynie rozprzestrzenieniem tej myśli.

332) Gdy tylko to rozprzestrzenienie dotarło i mowa została uformowana w mocy tego głosu, wtedy „i kiedy budował się ten dom” (kevan de-mata itpasztuta da, we-itaved dibbur be-takifa de-hahu kala, chedein, we-habajit be-hibbanoto). Nie jest napisane „kiedy został zbudowany”, ale „kiedy budował się”, w każdym czasie i w każdym pokoleniu (ka-aszer nivne lo ketiv, ela be-hibbanoto, be-kol zimna we-zimna). „Kamień doskonały”, jak już powiedziano (even szlema, ke-ma de-itmar). I napisano: „w wieńcu, którym ukoronowała go jego matka” (u-ketiv, be-atara sze-itra lo immu).

Sulam

332) I kiedy to rozprzestrzenienie przyszło od Biny i stało się wypowiedzią, tzn. rozciągnęło się do Nukwy dzięki sile tego głosu, Zeir Anpina, otrzymującego od Biny i dającego Nukwie, powiedziano: „I kiedy budował się ten dom”. To znaczy, że budował się sam, poprzez znak i cud. Ponieważ mohin, które dopełniły się w Binie, są przekazywane temu domowi poprzez Zeir Anpina, bez żadnego udziału niższych, którzy niewątpliwie potrzebują metalowych narzędzi, a to jest kropka właściwości sądu.

Nie powiedziano: „Kiedy został zbudowany”, lecz „kiedy budował się”. Gdyby chodziło o to, że budował się sam, wystarczyłoby powiedzieć: „I kiedy został zbudowany ten dom”, dlaczego więc trzeba było powiedzieć: „Kiedy budował się”? To pokazuje, że mohin świeciły wtedy niezmiennie, w każdym czasie, w nieprzerwanym ziwugu. I dzieje się tak dlatego, że kiedy ZoN mają te mohin, zwane „głosem” i „wypowiedzią”, wznoszą się i obłaczają wyższe Aba we-Ima, które znajdują się w ziwugu, nigdy nieprzerywanym. Dlatego ZoN również stają się jak oni. Ponieważ niższy, wznoszący się do wyższego, staje się jak on. Powiedziano, że „kamień doskonały (szlema)” oznacza „kamień Szlomo”[13], i powiedziano: „Na wieniec, którym ukoronowała go jego matka (Ima)“[14], tzn. Bina, nazywana Ima. I kiedy Nukwa również otrzymuje te wieńce, nazywa się kamieniem Szlomo.

333) „Dostarczany” wychodzi od wewnątrz, osiada i przechodzi na zewnątrz, wychodzi z góry, osiada i przechodzi na dół (massa: de-nafka mi-l’go, we-szarja we-natel le-bar, nafka mi-l’eila, we-szarja we-natel le-tata). „I dłuta oraz siekiera, wszystkie narzędzia żelazne” – to inne niższe poziomy, które wszystkie są od niego zależne, ale nie są słyszalne i nie są przyjmowane wewnątrz, gdy ona wznosi się, aby się zjednoczyć w górze i czerpać stamtąd (u-makabot we-ha-garzen kol k’lej barzel: ilein sze-ar dargin tata’in, de-cholhu taljan bej, we-la iszt’ma’un, we-la itkablon l’go, ka-de-ihi salka le-it-achada l’eila, u-lejanka mi-taman). I to jest „w swoim budowaniu” (we-da hu be-hibbanoto).

Sulam

333) „Dostarczany” – oznacza, że świecenie mohin wyszło z wnętrza, z Biny, w której cała praca została wykonana do końca. I będąc dostarczane stamtąd, przebywało na zewnątrz, w Zeir Anpinie. W ten sposób on (kamień) wychodził z góry, z Biny, i był dostarczany oraz znajdował się na dole, w Nukwie. „Ni młota, ni topora, i żadnego żelaznego narzędzia” – to pozostałe niższe stopnie, i wszystkie one zależą od Nukwy. Jednak jednocześnie nie były słyszane i nie były wprowadzane do wnętrza, gdy Nukwa wznosiła się, aby połączyć się na górze, obłaczyć Aba we-Imę i czerpać stamtąd pożywienie.

„Młoty i wszystkie żelazne narzędzia” pochodzą z kropki właściwości sądu, z pierwszego skrócenia[15]. A wszystkie mohin, które Nukwa osiąga, przychodzą w wyniku ukrycia tej kropki właściwości sądu, i tylko kropka właściwości miłosierdzia jest w niej objawiona, dlatego mogła wznieść się do wewnętrznej istoty, do Aba we-Imy. I gdyby były słyszane te stopnie właściwości sądu, wychodzące z niej i nazywane żelaznymi narzędziami, natychmiast straciłaby mohin. Jednak posługiwano się szamirem i nie musieli używać tych kelim (narzędzi). I dlatego nie było słychać ich obecności. I to jest sens powiedzianego: „Kiedy budował się” – tzn. budował się sam, bez wysiłku ze strony niższych.

334) I wtedy, gdy ona czerpie, wszyscy trwają w radości, czerpią i napełniają się błogosławieństwami (u-chdejn ka-de-ihi janka, kolhu kajme be-chedwata, we-jankin we-itmaljin birchan). I wtedy wszystkie światy trwają w jednym misterium, w jednej jedności, i nie ma w nich w żadnym ze światów podziału (u-chdejn kajmin almin kolhu, be-raza chada, be-jichuda chad, we-la hawe be-hu be-kolhu almin peruda). Potem, gdy każdy z nich bierze swoją część, wszyscy się rozprzestrzeniają i rozdzielają na swoje strony, tam, gdzie zostali przeznaczeni (le-watar de-natlej chulak-hon kol chad we-chad, kolhu mitpasztan u-mitparszan le-sitrajhu, le-ma de-itmanan).

Sulam

334) W czasie, gdy Nukwa czerpie pożywienie od Aba we-Ima, wszystkie światy trwają w radości i czerpią pożywienie od Nukwy, napełniając się błogosławieństwami. I wtedy wszystkie światy są jak jedno, w jedności zlania. I we wszystkich światach nie ma żadnego podziału.

Wyjaśnienie. Gdy nie słychać żelaznych narzędzi – kropki właściwości sądu, wszystkie światy znajdują się w jednej właściwości, we właściwości Biny, tzn. w tej kropce właściwości miłosierdzia. I wtedy nie ma żadnego podziału we wszystkich światach, ponieważ całe podzielenie pochodzi jedynie z kropki właściwości sądu. Jednak po tym, jak wszystkie światy, i każdy z nich, wzięły swoją część od Nukwy, wszystkie one rozprzestrzeniają się, powracając do swojego przeznaczenia.

[1] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 11:1. „I cała ziemia miała jeden język i jedną mowę”.
[2] Prorocy, Melachim Alef (I Księga Królów), 6:7. „A gdy budowano ten dom, wznoszono go z kamienia już ociosanego w kamieniołomie; ani młot, ani siekiera, ani żadne żelazne narzędzie nie było słyszane w domu podczas jego budowy”.
[3] Tora, Szmot (Księga Wyjścia), 25:31. „I wykonasz menorę z czystego złota, wykuta będzie menora: jej podstawa, jej trzon, jej kielichy, jej gałki i jej kwiaty będą z niej samej”.
[4] Tora, Bemidbar (Księga Liczb), 10:2. „Uczyń sobie dwie trąby srebrne, kute wykonaj je, i będą ci służyć do zwoływania zgromadzenia i do wyruszania obozów”.
[5] Talmud Babiloński, traktat Sota, karta 48:2.
[6] Zob. wyżej, p. 263, od słów: „Wyjaśnienie powiedzianego…”.
[7] Prorocy, Jirmijahu (Księga Jeremiasza), 10:10. „Lecz Stwórca, Wszechmogący, jest prawdą, On jest żywym Stwórcą i Królem wiecznym; przed Jego gniewem drży ziemia, a narody nie mogą znieść Jego oburzenia”.
[8] Zob. „Hakdama Zohar”, p. 20.
[9] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 25:27. „I dorastali chłopcy, i stał się Esaw człowiekiem biegłym w łowiectwie, człowiekiem pól, a Jaakow był człowiekiem prawym, mieszkającym w namiotach”.
[10] Zob. Zohar, parasza Bereszit, część 2, p. 239-240.
[11] Zob. „Wprowadzenie do nauki Kabały”, p. 27-28.
[12] Prorocy, Szmuel Alef (I Księga Samuela), 1:13. „Channa modliła się w swoim sercu; tylko jej wargi się poruszały, lecz jej głosu nie było słychać”.
[13] Zob. wyżej, p. 326.
[14] Pisma, Szir HaSzirim (Pieśń nad Pieśniami), 3:11. „Wyjdźcie i zobaczcie, córki Syjonu, króla Szlomo w koronie, którą ukoronowała go jego matka w dniu jego zaślubin, w dniu radości jego serca”.
[15] Zob. wyżej, p. 327, od słów: „Wewnętrzna istota powiedzianego…”.