157) Rabbi Jehuda przebywał u rabbi Szimona (Rabbi Jehuda hawa szchijach kamej de-Rabbi Szimon), i zajmowali się tym wersetem, który jest napisany: „I naprawił ołtarz Stwórcy, który był zburzony” (wa-jirpe et mizbach Haszem ha-harus). Co oznacza „naprawił” (maj wa-jirpe)? Przyjdź i zobacz (ta chaze). Za dni Elijahua (bi-jemej Elijahu) cały Israel porzucił Stwórcę (Israel kolhu szab’ku leh le-Kudsza Berich Hu) i opuścił swoje wieczne przymierze (we-szabku berit kajama di-lehon). Przyszedł Elijahu i zobaczył, że synowie Israela porzucili to wieczne przymierze (kad ata Elijahu we-chama de-ka szabku bnej Israel haj berit kajama), i usunęli je spośród siebie (we-a’awaru minajhu haj berit).
Sulam
157) „I odbudował zburzony ołtarz Stwórcy”[1]. W czasach Elijahu cały Israel opuścił Stwórcę i porzucił swoje święte przymierze. Gdy przyszedł Elijahu i zobaczył, że synowie Israela porzucili święte przymierze i że przymierze zostało im odebrane, zaczął to naprawiać, przywracając wszystko na swoje miejsce, to znaczy zaczął naprawiać Jesod (podstawę), aby był godzien ziwugu (zjednoczenia) z Malchut. To właśnie jest odbudowanie ołtarza, który jest w Malchut.
158) Gdy Elijahu zobaczył to (kejwan de-chama Elijahu kach), przyszedł, aby naprawić sprawę na swoim miejscu (ata le-atkana mila le-duchtej). Gdy przywrócił sprawę na jej miejsce (kejwan de-karew mila le-duchtej), wszystko zostało uzdrowione (it’sei kolla). To jest to, co jest napisane: „I naprawił ołtarz Stwórcy, który był zburzony” (he-de’hu: wa-jirpe et mizbach Haszem ha-harus), czyli to jest wieczne przymierze, które zostało porzucone ze świata (da berit kajama, da-hawa szabik me-alma). I jest napisane: „I wziął Elijahu dwanaście kamieni według liczby plemion synów Jakowa” (u-ketiw: wa-jikkach Elijahu szeteim esre awanim le-mispar sziwtej bnej Jakow). To jest naprawa ołtarza Stwórcy (da hu tikuna de-mizbach Haszem).
Sulam
158) Gdy przybliżył to na swoje miejsce, to znaczy naprawił Jesod, przybliżając go do Malchut, wszystko zostało przywrócone. Jak powiedziano: „I odbudował zburzony ołtarz Stwórcy” – to przymierze, które zostało porzucone przez świat. Wyjaśnienie: Malchut nazywana jest „ołtarzem Stwórcy” i została zburzona z powodu przymierza, które porzucili synowie Israela. Powiedziano: „I wziął Elijahu dwanaście kamieni, według liczby plemion synów Jakowa”[2] – to naprawienie ołtarza Stwórcy, czyli naprawienie zburzonego i jego odbudowanie, ponieważ naruszenie przymierza niszczy budowlę Malchut. Ponieważ jej dziewięć niższych sfirot ulega zniszczeniu i upada w siły nieczystości (klipot). A naprawienie przymierza ponownie buduje ją w dziesięciu sfirot, które w świeceniu Hochmy dzielą się na dwanaście i nazywane są „dwunastoma kamieniami”.
159) „Któremu zostało powiedziane przez Stwórcę: Israel będzie twoim imieniem” (aszer haja dewar Haszem elaw leemor: Israel jihje szmecha). Dlaczego tutaj wspomniano „Israel” (maj ta’am idkar hacha Israel)? Lecz rzeczywiście „Israel będzie twoim imieniem” (ela wadaj: Israel jihje szmecha), rzeczywiście, aby wznieść się do góry (wadaj le-istallaka le-ejla), i aby przywrócić wieczne przymierze na swoje miejsce (we-la-atava berit kajama le-atrejhu). I to jest to, co jest napisane: „Bo synowie Israel porzucili Twoje przymierze” (we-hajnu di-ketiw: ki azewu beritcha bnej Israel). I dlatego: „Zburzyli Twoje ołtarze” (u-be-gin kach: et mizbechotecha harasu).
Sulam
159) „Któremu zostało powiedziane słowo Stwórcy: Israel będzie twoim imieniem”. Pojawia się pytanie: z jakiego powodu imię Israel jest tutaj wspomniane w związku z ołtarzem? I wyjaśnia, że naprawienie bez wątpienia polega na podniesieniu Malchut do Aba we-Ima i przywróceniu świętego przymierza na jego miejsce, aby Jesod Zeir Anpina ponownie połączył się z Malchut. To znaczy, że ziwug (połączenie) ZoN następuje dopiero po ich wzniesieniu na miejsce Aba we-Ima. Jak powiedziano: „Albowiem porzucili Twoje przymierze synowie Israela”[3], i dlatego Twoje ołtarze, czyli Malchut, zostały zburzone. A przy naprawieniu przymierza ona odbudowuje się na nowo.
160) Przyjdź i zobacz (ta chaze). Za każdym razem, gdy Israel strzegą świętego przymierza (kol zimna de-Israel natru kijma kadisza), wtedy czynią jego istnienie na górze i na dole (kedejn awdej kijuma le-ejla we-tata). A gdy porzucają to przymierze (we-kad szabkej le-haj berit), wtedy nie znajduje się istnienie ani na górze, ani na dole (kedejn la isztakach kijum le-ejla we-tata). Jak jest napisane: „Gdyby nie moje przymierze w dzień i w noc, nie ustanowiłbym praw nieba i ziemi” (di-ketiw: im lo beriti jomam wa-lajla, chukot szamajim wa-arec lo szamti). I dlatego jest napisane: „I naprawił ołtarz Stwórcy, który był zburzony” (u-begin kach: wa-jirpe et mizbach Haszem ha-harus). Czyż jest to uzdrowienie (we-chi refua ihu)? Tak, rzeczywiście tak (hachi hu wadaj), ponieważ ustanawia to miejsce, od którego zależy wiara (de-ha meka’jem le-hahu atar, di-meheim’nuta talja bej).
Sulam
160) Dopóki Israel strzeże świętego przymierza, zapewniają istnienie na górze i na dole. A kiedy porzucają to przymierze, wtedy nie ma istnienia ani na górze, ani na dole. Jak powiedziano: „Gdyby nie Moje przymierze we dnie i w nocy, nie ustanowiłbym praw nieba i ziemi”[4]. I dlatego powiedziano tutaj: „I odbudował zburzony ołtarz Stwórcy”. Czy można to nazwać odbudową? Tak, ponieważ odbudowuje to miejsce, od którego zależy wiara – odbudowuje przymierze, Jesod (podstawę), od której zależy Malchut, nazywana wiarą.
161) Przyjdź i zobacz (ta chaze). Tak samo Pinchas, w chwili gdy odczuł zazdrość wobec czynu Zimriego (of hachi Pinchas, be-szaata de-kane le-owada de-Zimri), naprawił to przymierze na swoim miejscu (atkin le-haj berit be-atrejhu). I dlatego jest napisane: „Oto daję mu moje przymierze pokoju” (u-be-gin kach ketiw: hin’ni noten lo et beriti szalom). Czyżbyś pomyślał, że to było przez Pinchasa (we-chi salka da’atech di-be-gin Pinchas hawa)? I jaki spór miał Pinchas z tym przymierzem (u-ma ketata hawa le Pinchas be-haj berit)? Lecz tutaj sprawa została połączona na swoim miejscu (ela hacha itkeszar mila be-duchtejhu): „Oto daję mu moje przymierze” (hin’ni noten lo et beriti). A co mu daję? Pokój (u-ma eten lo? Szalom), aby przymierze połączyło się na swoim miejscu (le-it’chabbra berit be-atrejhu). I dlatego jest napisane: „Oto daję mu moje przymierze” (we-al da: hin’ni noten lo et beriti). A czym jest ten „pokój” (u-ma, szalom)? To jego miejsce, aby połączyć się z nim (de-ihu atrejhu le-it’chabbra ba-hadejhu). To, co odłączyło się od niego przez ich winy (ma de-itparasz minej be-chowajhu), przez niego się z nim połączyło (be-ginejhu it’chabbar bej). I dlatego, ponieważ on naprawił tę sprawę na swoim miejscu (we-al da, ho’il we-hu atkin mila be-duchtejhu), odtąd i na zawsze (mi-kan u-lehal’a): „I będzie to dla niego i dla jego potomstwa po nim wieczne przymierze kapłaństwa, ponieważ zazdrosny był o swojego Elohim…” (we-hajta lo u-le-zar’o acharaw berit kehunnat olam, tachat aszer kine le-Elohaw we-gomer).
Sulam
161) Pinchas, gdy zapłonął zazdrością w sprawie Zimriego[5], na swoim miejscu naprawił to przymierze. I dlatego powiedziano: „Oto Ja daję Mu Moje przymierze pokoju”[6]. Czy można pomyśleć, że pokój jest dla Pinchasa? Jakie więc było sprzeczności Pinchasa z tym przymierzem? Jednak tutaj, dzięki słowu „pokój”, wszystko zostaje postawione na swoim miejscu.
„Oto Ja daję Mu Moje przymierze”. I co dodam do przymierza? Pokój, to znaczy połączenie (ziwug), aby dom połączył się na swoim miejscu – w Malchut. Dlatego powiedziano: „Oto Ja daję Mu Moje przymierze pokoju”. A czym jest „pokój”? To miejsce, z którym należy się połączyć, czyli ziwug z Malchut, nazywaną pokojem.
Ponieważ to, co oddzieliło się od niego, od Jesod, z powodu przewinień Israela – Malchut, która oddzieliła się od Jesod – ponownie się połączyło dzięki Pinchasowi. I ponieważ naprawił sprawę na swoim miejscu, odtąd „będzie mu”[7].
162) Rabbi Szimon powiedział (amar Rabbi Szimon): „Nie ma rzeczy na świecie, wobec której Stwórca odczuwałby zazdrość, jak wobec winy przymierza” (leit lach mila be-alma, de-Kudsza Berich Hu kane lah, ke-mo chowa de-berit), jak jest powiedziane: „Miecz pomsty, pomsta przymierza” (ke-de-amar: cherew nokemet nekam berit). Przyjdź i zobacz (ta chaze). Wina pokolenia potopu nie została dopełniona inaczej, jak tylko przez to, że zgrzeszyli zepsuciem swoich dróg na ziemi (la isztelim chowa de-dara de-tofana, ela be-gin de-chawu be-chabbilu de-orchajhu al ar’a). I choć wzajemnie się oszukiwali (we-af al gaw da-hawu mekapchej da le-da), jak jest napisane: „I napełniła się ziemia przemocą” (ke-di-ketiw: wa-timale ha-arec chamas), i jest napisane: „Bo ziemia napełniła się przemocą z ich powodu” (u-ketiw: ki mal’a ha-arec chamas mi-penejhem), to mimo wszystko: „I ziemia została skażona przed Elohim” (mi-kol makom: wa-tiszachet ha-arec lifnej ha-Elohim), i „Oto niszczę ich” (we-hin’ni maszchitam). Śmierć była wymierzona miarą za miarę (mida ke-neged mida): „Oto niszczę ich za winę zepsucia” (hin’ni maszchitam be-chowa de-chabbaluta).
Sulam
162) Nie ma na świecie niczego, czego Stwórca byłby bardziej zazdrosny niż grzech naruszenia przymierza. Jak powiedziano: „miecz mszczący się za naruszenie przymierza”[8]. Grzech pokolenia potopu stał się pełnym jedynie dlatego, że zgrzeszyli, wypaczając swoje drogi na ziemi. I chociaż rabowali się nawzajem, jak powiedziano: „I napełniła się ziemia nieprawością”[9], i powiedziano: „Bo ziemia napełniła się nieprawością z ich powodu”, to jednak powiedziano: „I skażona została ziemia… i oto Ja wytępię ich”. To oznacza „miara za miarę” – „oto Ja wytępię ich” za grzech niszczenia nasienia. W ten sposób wyrok został wydany bezpośrednio za naruszenie przez nich przymierza.
163) I są tacy, którzy mówią (we-it de-amrei), że ich wyrok nie został dopełniony inaczej, jak tylko z powodu winy rozboju (de-la isztelim kastejhu, ela be-chowa de-chamas), ponieważ oszukiwali się nawzajem (da-hawu mekap’chin da le-da), i byli źli wobec nieba i wobec stworzeń (da-hawu biszin la-szamajim we-la-brijot). Przyjdź i zobacz (ta chaze). Ilu jest zarządców z góry (kama inun memanan mi-le’ejla), którzy są wyznaczeni nad tymi, którzy wydają sądy nad swoimi bliźnimi (de-itpakdan al kalej de-inun de-masrej dina al chabrejhon), za to, co im czynią (al ma de-awadej lon). I dlatego jest napisane: „Bo ziemia napełniła się nieprawością z ich powodu” (u-be-gin kach ketiw: ki mal’a ha-arec chamas mi-penejhem). I dlatego jest napisane: „Oto niszczę ich wraz z ziemią” (u-be-gin kach ketiw: we-hin’ni maszchitam et ha-arec).
Sulam
163) A niektórzy mówią, że ich czara przelała się właśnie z powodu grzechu rozboju, ponieważ rabowali się nawzajem i tym samym wyrządzali zło niebu i ludziom. Iluż to zarządców jest na górze, wyznaczonych do przyjmowania głosów tych, którzy przekazywali spór z bliźnim na sąd niebios – za to, co im uczyniono. I o tym grzechu powiedziano: „Bo ziemia napełniła się nieprawością z ich powodu”. To znaczy, że każdy przekazywał spór z bliźnim na sąd niebios. I dlatego powiedziano o nich: „Oto Ja wytępię ich z ziemią”.
[1] Prorocy, Melachim Alef (I Księga Królów), 18:30. „I powiedział Elijahu do całego ludu: ‘Zbliżcie się do mnie!’ I zbliżył się do niego cały lud, i odbudował on zniszczony ołtarz Stwórcy”.
[2] Prorocy, Melachim Alef (I Księga Królów), 18:31. „I wziął Elijahu dwanaście kamieni, według liczby pokoleń synów Jaakowa, do którego skierowane było słowo Stwórcy: ‘Israel będzie twoim imieniem’”.
[3] Prorocy, Jirmijahu (Księga Jeremiasza), 19:10. „Gorliwie pałałem zazdrością o Stwórcę, Wszechmogącego zastępów, gdyż synowie Israela porzucili Twoje przymierze, zburzyli Twoje ołtarze i zabili Twoich proroków mieczem; i pozostałem tylko ja sam, a oni czyhają na moją duszę, aby mi ją odebrać”.
[4] Prorocy, Jirmijahu (Księga Jeremiasza), 33:25. „Tak mówi Stwórca: ‘Jeśli nie istnieje Moje przymierze dnia i nocy, jeśli nie ustanowiłem praw niebios i ziemi…’”.
[5] Tora, Bemidbar (Księga Liczb), 25:6-14.
[6] Tora, Bemidbar (Księga Liczb), 25:12. „Oto daję mu moje przymierze pokoju”.
[7] Tora, Bemidbar (Księga Liczb), 25:13. „I będzie to dla niego i jego potomstwa przymierzem wiecznego kapłaństwa, ponieważ pałał on zazdrością o swojego Wszechmogącego i dokonał przebłagania za synów Israela”.
[8] Tora, Wajikra (Księga Kapłańska), 26:25. „I sprowadzę na was miecz, który pomści złamanie przymierza, i będziecie się chronić w swoich miastach, ale ześlę na was zarazę i oddani zostaniecie w ręce wroga”.
[9] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 6:11-13. „I zdeprawowała się ziemia przed Wszechmogącym, i napełniła się ziemia nieprawością. I zobaczył Wszechmogący ziemię, a oto była skażona, bo każde ciało wypaczyło swoją drogę na ziemi. I powiedział Wszechmogący do Noacha: ‘Koniec wszelkiego ciała nadszedł przed Moje oblicze, bo ziemia została napełniona nieprawością z ich powodu, i oto zniszczę ich wraz z ziemią’”.