368) I rzekł Stwórca (wa-jomer Haszem), oto jeden naród (hen am echad) i mają wszyscy jedną mowę (we-safa achat le-chulam). Ponieważ wszyscy razem (begin de-chalu ka-chada), w jedności będą działać i powiodą się im ich dzieła (bi-jichuda de-chaluhun jaawadun we-jitzlachun be-owadajhu). Rozproszą się stopnie, każdy na swoją stronę (jitbaderun dargin, kal chad le-sitrei). I dlatego rozproszą się wszyscy ci, którzy są na dole (u-begin kach, jitbaderun kal hane dil-tata). Co jest napisane? „I rozproszył ich Stwórca stamtąd” (wa-jafetz Haszem otam mi-szam).
Sulam
368) I powiedział Stwórca: „Oto jeden naród”[1], ponieważ wszyscy oni będą działać jak jeden w jedności i osiągną sukces w swoich działaniach. Dlatego stopnie zostały rozproszone, każdy w swoją stronę, i dlatego rozproszyły się również wszystkie te narody na dole, które są gałęziami tych stopni. Powiedziano: „I rozproszył ich stamtąd Stwórca”[2] – to znaczy, że Stwórca dokonał sądu nad ich wyższymi korzeniami, a gałęzie podążyły za nimi[3].
369) I jeśli powiesz (we-i teimar), dlaczego ich języki zostały pomieszane (liszanahun amai itbalbel)? Otóż dlatego, że wszyscy mówili językiem świętym (ela begin de-chaluhun memalelin bi-liszan ha-kodesz). Ten język dawał im wsparcie (ha-hu liszana ka-awid luhun sijua), ponieważ w działaniu i w wypowiedziach ustnych (begin di-be-owada, u-be-milula de-fuma) te słowa zależą od połączenia intencji serca (taljin milin ilein, le-adbek ka-wana de-liba), a przez to uzyskiwali wsparcie dla tego miejsca, które chcieli ustanowić (u-be-da awadej sijua le-ha-hu atar, de-bae le-okma).
Sulam
369) Dlaczego więc ich język został pomieszany? Chodzi o to, że kiedy wszyscy mówili językiem świętości, język pomagał im w zaklęciach, które kierowali do wyższych stopni, ponieważ od działania i wypowiedzi ust zależy to, co jest konieczne do osiągnięcia intencji serca. I siłą tej intencji wspierali i umacniali to miejsce, które pragnęli wznieść.
Swoimi zaklęciami dodawali siły aniołom, których wzywali. I w miarę dodawania siły wyższym aniołom, również zaklinający zyskiwali jej więcej, ponieważ to oni ich przywołali. Jednak wszystko to działało tylko wtedy, gdy zaklęcia były wypowiadane w języku świętości, ponieważ wówczas wzmacniała się intencja serca, a aniołowie jej potrzebowali.
370) I dlatego ich języki zostały pomieszane (we-al da itbalbel liszanahun), aby nie mogli umocnić swojej woli w języku świętym (de-la jachilu le-ittakafa reutahun, bi-liszan ha-kodesz). Gdy ich języki się zmieniły (keivan de-itchalaf liszanahun), nie powiodło im się w działaniu (la atzlachu be-owada). Ponieważ mocy z góry nie znali (begin de-chejla di-leila, la jad’ei), i nie byli świadomi jej, oprócz języka świętego (we-la isztmod’ei bar bi-liszan ha-kodesz). A kiedy ich język został pomieszany (u-kead itbalbel liszana dilhun), ich siła osłabła (itchalash cheleihun), a ich potęga się załamała (we-itbar tukfa dilhun).
Sulam
370) I dlatego ich język został pomieszany i nie mogli już dodać siły swojej intencji za pomocą języka świętości. A ponieważ ich język się zmienił, nie osiągali już sukcesu w swoich działaniach, ponieważ wyższe siły nie rozumieją i nie uznają niczego poza językiem świętości. Dlatego, gdy ich język został pomieszany, ich siła osłabła, a ich potęga została zniszczona. Innymi słowy, pomieszanie języka osłabiło ich moc na dole, tak że nie mogli już skierować swojego serca, a także złamało ich potęgę na górze.
371) Przyjdź i zobacz (ta chazi), że każde słowo wypowiadane przez niższe światy w języku świętym (de-ha mila de-amrei tataei bi-liszan ha-kodesz) jest znane wszystkim zastępom niebios (kalhu chelei szmajia jad’ei beih), i wzmacniają się w nim (we-ittakpei beih). Natomiast innego języka nie znają (we-liszan achara la jad’ei), i nie są w nim rozeznani (we-la isztmod’ei beih). I dlatego (we-al da), gdy tylko ich język został pomieszany (illein, keivan de-itbalbel liszana dilhun), natychmiast zaprzestali budowy miasta (mijad wajachdelu liwnot ha-ir). Bo ich moc się załamała (de-ha itbar chelajehun), i nie byli w stanie niczego dokonać zgodnie ze swoją wolą (we-la jachilu le-meabad midej, bi-re’uta dilhun).
Sulam
371) Zaklęcie wypowiadane przez niższych w języku świętości jest znane wszystkim niebiańskim zastępom i wzmacnia je, to znaczy, że otrzymują one dodatkową siłę. Natomiast innego języka nie rozumieją i nie uznają. Dlatego, gdy ich język został pomieszany, natychmiast przestali budować miasto, ponieważ ich siła została złamana i nie mogli już dokonać niczego swoją intencją.
372) Niech będzie błogosławione Imię Boga (lehewei szemeh di elaha mewarech) od świata do świata (min alma we-ad alma), gdyż Jego jest mądrość i potęga (di chochmeta u-gewurata di leh hi). Bo z powodu tego, że Święty, błogosławiony On (de-ha be-gin de-anchet kudsza berich hu) zesłał tajemnice mądrości na świat (razei de-chochmeta le-alma), ludzie w nim się popsuli (itkalkelu beih bene nasza). I zapragnęli przeciwko Niemu się buntować (u-bau le-itgara beih).
Sulam
372) Niech imię Stwórcy będzie błogosławione na wieki wieków. Mądrość (Hochma) i siła (Gwura) należą do Niego. I dlatego, gdy Stwórca zesłał tajemnice mądrości na świat, zepsuło to ludzi, i zapragnęli rywalizować z Nim.
373) Dał najwyższą mądrość (jehaw chochmeta illa’a) pierwszemu człowiekowi (le-adam hariszon), a dzięki tej mądrości, która mu została objawiona (ube-hahi chochma de-itgale leh), poznał on stopnie (jada dargin) i przylgnął do złego początku (we-itdebak be-jecer hara), aż odeszły od niego źródła mądrości (ad de-istalku mineh mabuei de-chochmeta). A później wrócił przed swego Pana (ulewatar taw kame mareh). I zostały mu ponownie objawione (we-itgaljan leih minajeh), ale nie jak wcześniej (we-la ke-kadmeita). Później, w swojej księdze, poznał mądrość (lewatar be-hahu sifra dileh jada chochman), a potem przyszli synowie i grzeszyli przed Nim (ulewatar atu bene nasza we-argizu kameh).
Sulam
373) Dał najwyższą mądrość Adamowi Riszonowi i dzięki tej mądrości, która się przed nim objawiła, poznawał stopnie. I przylgnął do złego początku, aż odeszły od niego źródła mądrości. A potem powrócił do swojego Władcy i ponownie objawiły się przed nim stopnie – częściowo, nie tak jak na początku. Następnie, za pomocą księgi, którą dał mu anioł Raziel, poznawał mądrości. A potem pojawili się potomkowie Adama i zaczęli grzeszyć przed Stwórcą, posługując się tymi mądrościami.
374) Dał mądrość Noachowi (jehaw chochmeta le-Noach), i służył nią Stwórcy (u-flach ba le-Kudsza Berich Hu). Później, co jest napisane: „I napił się wina, i upił się, i odkrył się” (we-lesof mah ketiw, wajeszte min hajajin, wajiszkar, wajitgal), jak zostało powiedziane (ke-ma de-itmar). Dał mądrość Abrahamowi (jehaw chochmeta le-Abraham), i służył nią Stwórcy (u-flach ba le-Kudsza Berich Hu), a później wyszedł z niego Iszmael (lewatar, nafaq minej Jiszmael), który rozgniewał Stwórcę (de-argiz kame Kudsza Berich Hu). I tak samo Icchak (we-chen Jicchak), wyszedł z niego Esaw (nafaq minej Esaw). Jaakow wziął dwie siostry (Jaakow nasaw trejn achatan).
Sulam
374) Dał mądrość Noachowi i on pracował z nią dla Stwórcy, a potem „wypił wina, upił się i obnażył się”[4]. Dał mądrość Awrahamowi i on pracował z nią dla Stwórcy, a potem z niego pochodził Iszmael, który rozgniewał Stwórcę. To samo było z Icchakem – z niego pochodził Esaw. Jaakow – poślubił dwie siostry.
375) Dał mądrość Moszemu (jehaw chochmeta le-Mosze), co jest napisane: „W całym moim domu jest on wiernym” (mah ketiw bej, be-chol bejti neeman hu). I nie było jak Mosze sługi wiernego (we-la hawwa ke-Mosze szamasz meheman), we wszystkich stopniach (be-cholhu dargin), i nie zboczyło jego serce (we-la sata libej), w pragnieniu któregokolwiek z nich (be-teiowta de-chad minajhu), lecz stał w najwyższej wierze jak należy (ela kaejm be-mehemenuta ila’a ki-deka jaot).
Sulam
375) Dał mądrość Moszemu, o którym powiedziano: „We wszystkim domu Moim jest on wiernym”[5]. I nie było człowieka wiernego na wszystkich stopniach tak jak Mosze, którego serce nie zboczyło z powodu pożądania ku żadnemu z nich, lecz trzymał się najwyższej wiary tak, jak należy.
376) Dał najwyższą mądrość królowi Szlomo (jehaw chochmeta ila’a le-Szlomo malka). Później, co jest napisane o nim w Przypowieściach Szlomo (le-batar, mah ketiw bej be-Miszlej Szlomo): „Wypowiedź męża dla Itiela, do Itiela i Uchala” (ha-massa neum ha-geber le-Itiel le-Itiel we-Uchal). Powiedział Szlomo (amar Szlomo): „Ze mną jest El (itti El), a jego mądrość należy do Niego (we-chochmeta dilej hu). I mogłem (we-ochal), i mogłem spełnić moe pragnienie” (we-echul le-meabad re’uti). Później: „I wzbudził Pan szatana przeciwko Szlomo” itd. (le-batar wajakem Haszem satan le-Szlomo we-go).
Sulam
376) Dał najwyższą mądrość królowi Szlomo, a potem powiedziano: „Wypowiedź męża do Itiela, do Itiela i Uchala”[6]. Powiedział Szlomo: „Ze mną jest Stwórca (iti El), i mądrość – do Niego należy. I będę mógł (uchal) spełnić swoje pragnienie i nie poniosę porażki”. Innymi słowy, chociaż w Torze powiedziano: „Niech nie mnoży sobie żon, aby jego serce nie zostało skażone”[7] – ja je pomnożę, a moje serce się nie zepsuje, bo ze mną jest Stwórca i On dał mi swoją mądrość. A potem powiedziano: „I postawił Stwórca przeciwnika przeciw Szlomo”[8], ponieważ na starość jego żony skłoniły jego serce – i został ukarany.
377) Zobacz, z powodu małości mądrości (ta chazi, be-gin ze’iru de-chochmeta), którą znaleźli ci ludzie w tej mądrości dawnych (de-ashkachu ilin me-ha-hu chochma de-kadma’ej), wzniecili bunt przeciwko Świętemu, niech będzie błogosławiony (itgaru bej be-Kudsza Brich Hu), i zbudowali wieżę (u-beno migdal), i uczynili wszystko, co uczynili (wa-awadu kol mah da-awadu), aż zostali rozproszeni po powierzchni ziemi (ad de-itbadaru me-anpej ara), i nie pozostała im żadna mądrość (we-la isztar be-ho chochma), aby mogli cokolwiek uczynić (le-meabad midej).
Sulam
377) Za pomocą nikłej mądrości, która pozostała pokoleniu sporu z mądrości jej założycieli, rzucili wyzwanie Stwórcy, budowali wieżę i czynili wszystko, co czynili, aż zostali rozproszeni po powierzchni ziemi i nie pozostało w nich już mądrości, by cokolwiek uczynić.
378) Ale w przyszłości Święty, niech będzie błogosławiony (awal le-zimna de-ate, Kudsza Brich Hu), wzbudzi mądrość na świecie (jit’ar chochmeta be-alma), i będą Mu służyć za jej pomocą (we-jiflechun leje ba). Oto, co jest napisane: „I dam Mojego ducha włożę w wasze wnętrze i uczynię” (he-dechtiw we-et ruchi eten be-kirbechem we-asiti). Nie jak dawniej (lao ke-kadma’ej), gdy świat został przez nią skażony (de-chabilu bej alma). Lecz „i uczynię, abyście postępowali według Moich ustaw i przestrzegali Moich praw i wykonywali je” (ela we-asiti et aszer be-chukaj telechu we-et miszpataj tiszmeru wa-asitem).
Sulam
378) Jednak w przyszłości Stwórca wzbudzi mądrość na świecie i będą Mu służyć za jej pomocą, jak powiedziano: „I ducha Mojego włożę w was i uczynię”[9] – nie jak pierwsi, którzy wraz z nią zniszczyli świat, lecz „uczynię tak, że będziecie postępować według Moich praw i przestrzegać Moich ustaw, i spełniać je”.
379) Rabbi Jose i Rabbi Chija szli drogą (rabi Jose we-rabi Chija, hawwo azlej be-orcha). Rabbi Jose powiedział do Rabbi Chiji: „Otwórzmy Torę i powiedzmy słowo” (amar lo rabi Jose le-rabi Chija, niftach be-orajta we-neima mila). Rabbi Jose otworzył i powiedział: „Ponieważ Pan, twój Bóg, przechadza się pośród twojego obozu, aby cię ocalić i wydać twoich wrogów przed tobą, i twój obóz będzie święty, i nie zobaczy w tobie niczego nieczystego, aby się od ciebie nie odwrócił” (patach rabi Jose wa-amar: ki Haszem Elokecha mit-halekh be-kerew machanecha, le-hatzilecha u-le-tet ojwecha le-fanecha, we-haja machanecha kadosz, we-lo jire becha erwat dabor, we-szaw me-acharecha). „Ponieważ Pan, twój Bóg, przechadza się” – powinno być napisane „przechodzi” (ki Haszem Elokecha mit-halekh – mehalekh mi-ba’e leje). Lecz tak, jak jest napisane: „przechadzał się po ogrodzie z nastaniem dnia” (ela, ke-dechtiw: mit-halekh ba-gan le-ruach ha-jom). A to jest drzewo, z którego jadł Adam Riszon (we-da hu ilan, de-achal mine Adam ha-riszon). „Przechadza się” wskazuje na żeńską formę, „przechodzi” na męską (mit-halekh: nukwa; mehalekh: dechar).
Sulam
379) „I bowiem Stwórca, Wszechmogący twój, przechadza się (mitalech מתהלך)”[10]. Czyż nie należało powiedzieć „przechodzi (mealech מהלך)”? Jednak powiedziano: „Przechadzający się po ogrodzie z nastaniem dnia”[11]. „Po ogrodzie” – chodzi o drzewo, z którego skosztował Adam Riszon, czyli o Nukwę, Drzewo Poznania. Słowo „przechadza się (mitalech מתהלך)” wskazuje na właściwość Nukwy (żeńską), natomiast „przechodzi (mealech מהלך)” – na właściwość zachar (męską).
380) I to jest ten, który szedł przed Israel, gdy szli przez pustynię (we-da hu, de-azil kammayhu de-Israel, ka-hawwo azlej be-midbara). Jak jest napisane: „A Pan szedł przed nimi za dnia” (di-chetiw, we-Haszem holech lifnejhem jomam we-go’). On idzie przed człowiekiem, gdy idzie drogą (hu de-azil kamej de-bar nasz, ka-azil be-orcha), jak jest napisane: „Sprawiedliwość pójdzie przed nim i uczyni ślad jego kroków” (di-chetiw: cedek lefanaw jehalekh we-jasem le-derech pe’amaw). I to jest ten, który idzie przed człowiekiem w chwili, gdy jest godzien (we-da hu, de-azil kamej de-bar nasz be-sza’ata de-ihu zachaj). Dlaczego? Aby cię ocalić i wydać twoich wrogów przed tobą (we-lamma, le-hatzilecha we-latet ojwecha le-fanecha). Aby człowiek był ocalony w drodze i aby nie zapanował nad nim ktoś inny (le-isztezawa bar nasz be-orcha, we-la iszlot bej achara).
Sulam
380) I właśnie Nukwa szła przed synami Israela, gdy wędrowali przez pustynię, jak powiedziano: „I Stwórca (we-AWAJa) szedł przed nimi za dnia”[12]. „I Stwórca (we-AWAJa)” oznacza – On i Jego sąd, Nukwa[13]. Tak samo idzie przed człowiekiem, gdy ten kroczy drogą, jak powiedziano: „Sprawiedliwość przed nim pójdzie”[14]. Sprawiedliwość – to Nukwa. I tak idzie przed człowiekiem, gdy ten dostępuje zasługi, „ratując cię i obalając twoich wrogów przed tobą” – ratując człowieka w drodze, i wtedy nie będzie nad nim panować nieczysta strona.
381) I dlatego człowiek powinien strzec się przed swoimi grzechami i oczyszczać siebie (u-be-gin kach li-ba’ej le-bar nasz le-isztammera me-chowow, u-le-dakkoa le-garmej). Czym jest oczyszczenie? To jest to, co jest napisane: „I będą twoje hufce świętym” (maj dakju? Da di-chetiw: we-haja machanecha kadosz). Co znaczy „świętym”? Powinno być napisane „święci” (maj kadosz? Kedoszim mi-ba’ej leje), ale „twoje hufce świętym” oznacza oczyszczone ciało (ela, machanecha kadosz: i-lejen szajjfej gufa), które staje się zjednoczone i doskonałe w nim (de-gufa it-chabbar we-it-takkkan be-ho). I dlatego jest napisane: „I będą twoje hufce świętym (u-be-gin kach, we-haja machanecha kadosz), i nie ujrzy u ciebie niczego nieczystego” (we-lo jire becha erwat dabar).
Sulam
381) I dlatego człowiek powinien strzec się swoich grzechów i oczyszczać się. Co oznacza „czystość”? To tak, jak powiedziano: „I będą twoje hufce świętym”. Co oznacza „świętym” – przecież należałoby powiedzieć „świętymi” w liczbie mnogiej? Lecz „będą twoje hufce świętym” – to organy ciała, dzięki którym ciało jednoczy się i naprawia. Dlatego powiedziano o nim: „I będą twoje hufce świętym, i nie ujrzy u ciebie niczego nieczystego”.
382) Co oznacza „niczego nieczystego” (maj erwat dabar)? To są słowa, które są odsłonięte (da milta de-eryjan), i to jest coś, czego Stwórca brzydzi się bardziej niż wszystkiego innego (de-da hu mila de-Kudsz brich hu ma’is ba jattir mi-kola). Skoro jest powiedziane „i niech nie będzie u ciebie niczego nieczystego” (kejwan da-amar we-lo jire becha erwat), dlaczego dodano „niczego” (amai dabar)? Lecz chodzi o tych winnych na świecie (ela, hane chajjwej al-ma), którzy plugawią się i kalają siebie (de-ga’alej u-mesa’avej garmejhu), swoimi słowami, które wychodzą z ich ust (be-mila dil-hon de-nafke mipumejhu), i właśnie to jest „niczego nieczystego” (we-ha ihu erwat dabar).
Sulam
382) Co oznacza „niczego nieczystego”? To kazirodztwo, które jest najbardziej odrażające dla Stwórcy. Powiedziano: „I nie ujrzy u ciebie niczego nieczystego”. Dlaczego dodano „niczego (dawar)”? Ponieważ grzesznicy świata plugawią i kalają siebie słowami (dwarim), które wypowiadają swoimi ustami, to znaczy przeklinają i mówią nieczyste rzeczy. O tym powiedziano: „niczego nieczystego”, a w związku z tym Zohar wyjaśnia, że „czystość” polega na tym, że człowiek strzeże się przed rzeczami nieczystymi i strzeże swoich ust przed wypowiadaniem nieczystych słów.
383) I dlaczego to wszystko (we-chol kach lama)? Ponieważ on idzie przed tobą (be-gin de-ihu azil kamach), a jeśli postępujesz w ten sposób (we-i at awid kedejn), natychmiast „odwróci się od ciebie” (mijad we-szew me-acharecha), aby nie szedł z tobą (de-la jezeil ba-hadaj) i nie pozostawał za tobą (we-jejtuw me-acharecha). A my oto idziemy przed Nim w drodze (we-anachnu ha azlinan kamej be-orcha), zajmujemy się słowami Tory (nit’asek be-milej de-orajta), bo Tora jest koroną na głowie człowieka (de-ha orajta it’atra al reiszej de-bar nasz), a Szechina nie oddala się od niego (u-szchinta la a’adejat minej).
Sulam
383) Dlaczego więc Tora jest tak surowa? Ponieważ On, czyli Szchina, idzie przed tobą. A jeśli czynisz to, co powiedziano powyżej, natychmiast znajduje się z powrotem za tobą, gdyż nie pójdzie z tobą i ponownie będzie za tobą. A oto my idziemy przed Nim, przed Szchiną, drogą. Zajmujmy się więc słowami Tory, ponieważ Tora staje się koroną nad głową człowieka, który się nią zajmuje, i Szchina nie oddala się od niego.
384) Otworzył Rabbi Chija i powiedział: „I rzekł Stwórca: Oto lud jeden i wszyscy mają jedną mowę…” (fetach rabi chija we-amar: „wa-jomer haszem hen am echad u-sefa achat le-chulam…”). Zobacz, co jest napisane: „I stało się, gdy wędrowali ze wschodu” (ta chazi, ma k’tiw: „wa-jehi be-nasa’am mi-kedem”). Co oznacza „ze wschodu” (mai mi-kedem)? „Od Pierwszego Świata” (mi-kadmono szel olam). „I znaleźli” (wa-jimce’u). Powinno być napisane „i zobaczyli” (wa-jir’u mi-baej lehu), co oznacza „i znaleźli” (mai wa-jimce’u). Lecz znaleźli tam (ela meci’a aszkechu taman), tajemnice mądrości pradawnej (me-razaj de-chachmata mi-kadma’ej), które tam się wstrząsnęły (de-itn’ar taman), z powodu synów potopu (min bnej topana). I tam się starali (u-wa isztadlu) wykonać to dzieło, które czynili (le-me’aba be-hai awideta da’awadu), by buntować się przeciw Stwórcy (le-sarwa bej be-kudsza brich hu). I mówili to ustami (wa-hawu amrej be-fuma), a wykonywali dzieło (we-awadej awideta).
Sulam
384) I powiedział Stwórca: „Oto jeden naród i wszyscy mają jedną mowę”. „I stało się: wyruszając ze wschodu, znaleźli dolinę”[15]. „Ze wschodu” (kedem) oznacza – od Przedwiecznego (Kadmon). „Znaleźli” oznacza, że odkryli tajemnicę mądrości pierwszych, które zostały odrzucone w pokoleniu potopu. I z tą mądrością, którą znaleźli, próbowali wykonać pracę, aby sprzeciwić się Stwórcy. I wypowiadali swoimi ustami przysięgi wobec wyższych zarządców oraz wykonywali pracę – budowę miasta i wieży.
385) Zobacz, co jest napisane: „Oto lud jeden i wszyscy mają jedną mowę” (chamej, ma k’tiw: „hen am echad u-sefa achat le-chulam”). Ponieważ byli jednym sercem i jednym zamysłem, i mówili językiem świętym (be-gin de-inun be-liba chad, u-re’uta chad, u-memallelej bi-liszon ha-kodesz). „I teraz nic nie będzie dla nich niemożliwe, cokolwiek zamierzą uczynić” (we-ata lo jibacer mehem kol aszer jazmu la’asot). I nie ma nikogo, kto by powstrzymał ich działanie (we-lejt man de-jimna awada dilhon). Ale co uczynię? Pomieszam ich stopnie w górze i ich język na dole (awal mai e’awid, awalbel lon dargin dil’ela, we-liszan dilhon le-tata). I wtedy ich dzieło zostanie wstrzymane (u-kedein itmena awada dilhon).
Sulam
385) „Oto jeden naród i wszyscy mają jedną mowę”. A ponieważ są jednym sercem i jednym pragnieniem oraz mówią językiem świętości, to „teraz nie będzie dla nich nic niemożliwego – cokolwiek zamyślą uczynić”, i nikt nie zdoła powstrzymać ich działań. „Ale – powiedział Stwórca – uczynię tak: pomieszam stopnie na górze i ich język na dole, i wtedy ich praca zostanie przerwana”.
386) I dlatego, że byli jednym zamysłem i jednym sercem, i mówili językiem świętym (u-mah, be-gin da-hawu bi-re’uta we-liba chad, u-memallelej bi-liszon ha-kodesz), napisano: „Nic nie będzie dla nich niemożliwe, cokolwiek zamierzą uczynić” (k’tiw: „lo jibacer mehem kol aszer jazmu la’asot”). A sąd z góry nie mógł nad nimi panować (we-dina dil’ela, la jachil le-shalta’a be-hu). My, czyli towarzysze, którzy zajmujemy się Torą (anan, o chawraya de-mit’askin be-oraita), a jesteśmy jednym sercem i jednym zamysłem (we-anan be-liba chad, u-re’uta chad), tym bardziej, o ileż bardziej! (al achat kama we-chama).
Sulam
386) Ponieważ ich serce i pragnienie były jednością i mówili językiem świętości, powiedziano: „Nie będzie dla nich nic niemożliwego – cokolwiek zamyślą uczynić”, a najwyższy sąd nie będzie mógł nad nimi panować.
My, przyjaciele, którzy zajmujemy się Torą – przecież nasze serce jest jedno i pragnienie jest jedno, więc tym bardziej dla nas nie będzie nic niemożliwego w tym, co zechcemy uczynić.
387) Powiedział Rabin Jose: „Stąd uczymy się, że ci, którzy są panami niezgody, nie mają trwałości (amar rabi Jose, mi-kan le-inun marej de-machloket, leit lon kijuma). Bo przez cały czas, gdy ludzie na świecie byli jednym zamysłem i jednym sercem, nawet jeśli buntowali się przeciwko Świętemu, nie panował nad nimi sąd z góry (de-ha kol zimna, di-bnej alma, ilin im ilin, bi-re’uta chada, we-liba chad, af al gaw, de-mardej bej be-kudsza berich hu, la shalta be-hu dina di-l’ela). Ale gdy się podzielili, natychmiast: „I rozproszył ich Pan stamtąd…” (kejwan de-itpallegu, mi-jad, wajafec Haszem otam mi-sham…)”.
Sulam
387) Stąd staje się jasne, że wszelkim inicjatorom sporów nie ma istnienia. Ponieważ dopóki serca i pragnienia mieszkańców świata pozostają w jedności między sobą, choćby nawet buntowali się przeciw Stwórcy, najwyższy sąd nie będzie nad nimi panować, jak to miało miejsce w pokoleniu sporu. Lecz gdy tylko się podzielili, natychmiast powiedziano o nich: „I rozproszył ich stamtąd Stwórca”. Dlatego inicjatorom sporów nie ma istnienia.
388) Powiedział Rabin Chija: „Słychać z tego, że wszystko zależy od słowa ust” (amar rabi Chija, isztma, de-kola be-mila de-puma talja). Bo gdy ich język został pomieszany, natychmiast: „I rozproszył ich Pan stamtąd…” (de-ha, kejwan de-itbalbel, mi-jad wajafec Haszem otam mi-sham). Ale w czasach, które nadejdą, co jest napisane? „Wtedy bowiem odwrócę do narodów język czysty, aby wszyscy wzywali imienia Pana i służyli Mu jednomyślnie” (awal be-zimna de-atej, ma ketiw, ki az ehafokh el amim safa berura, likro kulam be-szem Haszem, u-le-ovdo schem echad). I jest napisane: „I stanie się Pan królem nad całą ziemią. W owym dniu Pan będzie jeden i imię Jego jedno” (u-ketiw, we-haja Haszem le-melech al kol ha-arec, ba-jom ha-hu, i-hje Haszem echad u-szemo echad).
Sulam
388) W ten sposób wszystko zależy od wypowiadanych słów. Ponieważ gdy tylko ich język został pomieszany, natychmiast „rozproszył ich stamtąd Stwórca”. Jednak na przyszłość powiedziano: „I wtedy uczynię ten język zrozumiałym dla wszystkich narodów, aby wszyscy wzywali imię Stwórcy i służyli Mu razem”[16]. „I będzie Stwórca królem nad całą ziemią, w tym dniu Stwórca będzie jeden i imię Jego – jedno”[17].
[1] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 11:6. „I powiedział Stwórca: ‘Oto jeden lud i jeden język mają wszyscy, a to jest dopiero początek ich dzieła; teraz nic nie będzie dla nich niemożliwe do wykonania, cokolwiek zamierzą’”.
[2] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 11:9. „I rozproszył ich Stwórca stamtąd po całej ziemi, i przestali budować miasto”.
[3] Zob. wyżej, p. 359.
[4] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 9:21. „I napił się wina, i upił się, i obnażył się wewnątrz swojego namiotu”.
[5] Tora, Bemidbar (Księga Liczb), 12:7. „Nie tak jest z Moim sługą Moszem, on jest wierny w całym Moim domu”.
[6] Pisma, Miszlej (Księga Przysłów), 30:1. „Słowa Agura, syna Jake. Wypowiedź tego męża: ‘Zmęczyłem się, Boże, zmęczyłem się, o Boże, i nie mogę już więcej’”.
[7] Tora, Dewarim (Księga Powtórzonego Prawa), 17:17. „I nie będzie miał wielu żon, aby jego serce nie zboczyło, ani bardzo nie pomnoży dla siebie srebra i złota”.
[8] Prorocy, Melachim Alef (I Księga Królów), 11:14. „I wzbudził Stwórca przeciwnika przeciwko Szlomo, Hadada Edomczyka z potomków króla w Edomie”.
[9] Prorocy, Jechezkel (Księga Ezechiela), 36:27. „I ducha Mojego włożę w was, i sprawię, że będziecie postępować według Moich ustaw i przestrzegać Moich praw i wykonywać je”.
[10] Tora, Dewarim (Księga Powtórzonego Prawa), 23:15. „Bo Stwórca, twój Wszechmogący, przechadza się po twoim obozie, aby cię wybawiać i oddawać twoich wrogów przed tobą. Niech więc twój obóz będzie święty, aby nie zobaczył u ciebie czegoś nieprzyzwoitego i nie odwrócił się od ciebie”.
[11] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 3:8. „I usłyszeli głos Stwórcy, Wszechmogącego, przechadzającego się po ogrodzie w powiewie dnia, i ukrył się Adam oraz jego żona przed obliczem Stwórcy, Wszechmogącego, pośród drzew ogrodu”.
[12] Tora, Szmot (Księga Wyjścia), 13:21. „A Stwórca szedł przed nimi w słupie obłoku w dzień, aby prowadzić ich drogą, a w nocy w słupie ognia, aby świecić im, aby szli dniem i nocą”.
[13] Zob. wyżej, p. 112.
[14] Pisma, Tehilim (Księga Psalmów), 85:14. „Sprawiedliwość pójdzie przed Nim i wyznaczy drogę Jego krokom”.
[15] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 11:2. „I stało się, gdy wędrowali ze wschodu, znaleźli dolinę w ziemi Szinar i osiedlili się tam”.
[16] Prorocy, Cefanja (Księga Sofoniasza), 3:9. „Wtedy bowiem dam narodom czyste wargi, aby wszyscy wzywali imienia Stwórcy i służyli Mu jednym ramieniem”.
[17] Prorocy, Zecharja (Księga Zachariasza), 14:9. „I stanie się Stwórca Królem nad całą ziemią; w owym dniu Stwórca będzie jeden i Jego imię jedno”.