I strach, i lęk – Akademia Kabały

252) „I wasz strach i wasz lęk będzie…” (u-morachem we-chitchem jihje). Odtąd i na zawsze oblicza ludzi będą miały władzę (mi-kan u-lehala jehe lechon dijoknin de-bnej nasza), ponieważ wcześniej oblicza ludzi nie miały takiej władzy (de-ha be-kadmejta la hawu dijoknin de-bnej nasza). Przyjdź i zobacz (ta chaze), na początku jest napisane: „Na obraz Elohim stworzył człowieka” (be-kadmejta ketiw: be-celem Elohim asa et ha-adam), i jest napisane: „Na podobieństwo Elohim stworzył go” (u-ketiw: bi-dmut Elohim asa oto). Kiedy zgrzeszyli, zmieniły się ich oblicza z tego wyższego obrazu (kejwan de-chatu, isztannu dijoknajhu, me-hahu dijokna ila’a), i zostali odwróceni, aby bać się zwierząt ziemi (we-it’hapachu inun le-midchal mi-kame chiw’wan bera).

Sulam

252) „I strach i lęk przed wami będzie nad wszelkim zwierzęciem ziemi”[1], to znaczy odtąd będziecie podobni do ludzi, i tego będą się bały zwierzęta polne – ponieważ wcześniej, od czasu złamania zakazu Drzewa Poznania, nie byliście podobni do ludzi. Na początku powiedziano: „Na obraz Wszechmogącego stworzył On człowieka”[2], i powiedziano: „Na podobieństwo Wszechmogącego stworzył Go”[3]. I dlatego zwierzęta polne będą się ich bały. A z powodu ich grzechu utracili podobieństwo do wyższej formy, i teraz sami zaczęli bać się zwierząt polnych.

253) Na początku wszystkie stworzenia świata podnosiły oczy i widziały święty, wyższy obraz, i drżały oraz bały się przed nim (be-kadmejta, kol berijan de-alma, zakfan ajnin, we-chaman dijokna, kadisza ila’a, we-za’an we-dachalin mi-kamejhu). Kiedy zgrzeszyli, ich oblicza zostały odwrócone z ich oczu do innego obrazu (kejwan de-chatu, it’hapach dijoknajhu, me-ejnejhu, le-dijokna achara). I odwróciło się tak, że to ludzie drżą i boją się przed innymi stworzeniami (we-it’hapach di-bnej nasza za’in we-dachalin kamej sze’ar berijan).

Sulam

253) Na początku wszystkie stworzenia świata podnosiły oczy i widziały istniejącą w ludziach wyższą formę świętości, i bały się oraz drżały przed nią. A gdy zgrzeszyli, ta forma zmieniła się w oczach stworzeń na inną formę. I ponieważ się zmieniła, ludzie zaczęli sami bać się i lękać wszystkich pozostałych istot.

254) Przyjdź i zobacz, wszyscy ci ludzie, którzy nie grzeszą przed swoim Panem i nie przekraczają nakazów Tory (ta chaze, kol inun bnej nasza de-la chata’an kame marejhon, we-la awrin al piku’dej orajta), blask ich oblicza nie zmienia się od wyglądu wyższego obrazu (ziw de-dijokna dilhon, la isztane me-chejzu de-dijokna ila’a). I wszystkie stworzenia świata drżą i boją się przed nim (we-kol berijan de-alma, za’in we-dachalin kamejhu). A w chwili, gdy ludzie przekraczają słowa Tory (u-be-szaata di-bnej nasza awrin al pitgamej orajta), ich oblicze się zmienia (itchalaf dijokna dilhon), i wszyscy drżą i boją się przed innymi stworzeniami (we-kolhu za’in we-dachalin mi-kamej berijan achranin), ponieważ wyższy obraz się zmienił i odszedł od nich (be-gin de-itchalaf dijokna ila’a, we-it’awar minajhu), i wtedy nad nimi panują zwierzęta ziemi (u-kedejn szaltej behu chiwat bera), ponieważ nie widzą w nich tego wyższego obrazu tak, jak powinno być (de-ha la chamo behu hahu dijokna ila’a kidka chaze).

Sulam

254) Wszyscy ci ludzie, którzy nie zgrzeszyli przed swoim Panem i nie przekroczyli przykazań Tory, mają blask swojej formy nieodróżnialny od wyglądu wyższej formy, to znaczy od obrazu Stwórcy. I wszystkie stworzenia na świecie boją się i drżą przed Nim. Ale gdy ludzie naruszają wypowiedzi Tory, ich forma się zmienia i wszyscy zaczynają bać się oraz lękać innych istot, ponieważ wyższa forma zmieniła się i ich opuściła. I wtedy zwierzęta polne mają nad nimi władzę, ponieważ nie widzą w nich tej wyższej formy, jak należy.

255) I dlatego teraz, ponieważ świat został odnowiony jak na początku (we-al kach, haszta kejwan de-alma itchaddasz ke-mil-kad’min), pobłogosławił ich tym błogosławieństwem i uczynił ich władcami nad wszystkim (barich lon, bircha da, we-szalet lon al kolla), jak jest powiedziane: „I wszystkie ryby morza zostały oddane w wasze ręce” (ke-di-amar: we-kol digej ha-jam be-jedchem nitanu). Nawet wielkie ryby morskie (wa-afilu nunej jama). Rabbi Chija powiedział (Rabbi Chija amar): „W wasze ręce zostały oddane” – tak jak wcześniej (be-jedchem nitanu, mi-kadmat de-na). Ponieważ kiedy Stwórca stworzył świat, przekazał im wszystko (de-kad bera Kudsza Berich Hu alma, mesar kolla bi-jedehon), jak jest napisane: „I panujcie nad rybami morza i nad ptactwem niebios…” (di-ketiw: u-redu bi-dagat ha-jam u-ve-of ha-szamajim we-gomer).

Sulam

255) Dlatego, gdy wyszli z arki, ponieważ świat ponownie stał się taki jak na początku, Stwórca pobłogosławił ich tym błogosławieństwem i dał im władzę nad wszystkimi stworzeniami, a nawet nad rybami morskimi, jak powiedziano: „Nad wszystkimi rybami morskimi, w wasze ręce zostały oddane”. „W wasze ręce zostały oddane” – tak samo jak wcześniej. Ponieważ gdy Stwórca stworzył świat, wszystko oddał w ich władzę, o czym powiedziano: „I panujcie nad rybami morskimi i nad ptactwem niebieskim… i nad wszelkim zwierzęciem, które pełza po ziemi”[4]. Ponieważ zostały wam oddane jeszcze w dniu, gdy został stworzony Adam Riszon.

Wewnętrzny sens powiedzianego. Człowiek jest ostatnim w stworzeniu. I wiadomo, że każde najprostsze stworzenie zostało stworzone przed nim. Wynika z tego, że człowiek pod względem swoich właściwości jest bardziej „gruby” niż wszystkie stworzenia na świecie. Wiadomo również, że każdy ekran – im jest grubszy, tym wyższy poziom ziwugu jest w stanie przyjąć. I dlatego człowiek otrzymał wyższy poziom światła niż wszystkie stworzenia świata, nazywany „obrazem Stwórcy”. I dlatego strach przed nim padł na wszystkie stworzenia świata, ponieważ mniejszemu stworzeniu właściwe jest podporządkowywanie się temu, kto jest większy od niego, i lęk przed nim.

Ale gdy człowiek przekroczył zakaz Drzewa Poznania i utracił swój poziom światła, stał się najbardziej „grubym” ze wszystkich stworzeń, pustym, pozbawionym światła. I ujawniło się mu, że jest najbardziej niskim ze wszystkich stworzeń świata, dlatego zasady się zmieniły i człowiek zaczął bać się wszystkich stworzeń.

I dlatego powiedzieli mędrcy: „Gdy człowiek grzeszy, mówi się mu, że komar został stworzony przed tobą”[5]. Ale gdyby nie zgrzeszył i zachował ekran na swoje grube pragnienia, mógłby obrócić swoje pragnienia w zalety, ponieważ osiągnąłby wyższą stopień światła. Jednak gdy grzeszy i traci swój poziom światła, pozostając z pustym, z ogromnym pragnieniem, staje się to jego poniżeniem. I wtedy komar przewyższa go swoimi zaletami – ponieważ został stworzony przed nim i jest czystszy.

256) „I pobłogosławił Elohim Noacha” (wa-jewarech Elohim et Noach). Rabbi Chizkija otworzył (Rabbi Chizkija petach) i powiedział: „Dla Dawida nauka: Szczęśliwy ten, któremu przebaczono występek, którego grzech został zakryty” (le-Dawid maskil: aszrej nesui pesza, kesui chata’a). Ten werset został już wyjaśniony (haj kera okmua), ale ten werset został powiedziany w tajemnicy mądrości (awal kera da, be-raza de-chachmata itmar). Ponieważ uczyliśmy się, że Dawid wychwalał Stwórcę dziesięcioma rodzajami pochwał (de-ha taninan, be-asara zinej szibcha, szabach Dawid le-Kudsza Berich Hu), a jedną z nich była „nauka” (we-chad minajhu maskil). I to jest jeden ze stopni spośród dziesięciu (we-hu darga chad me-inun asara). I Dawid przygotował siebie, zanim ten stopień na nim spoczął (we-Dawid atkein garmejhu ad la jiszrej aloj haj darga).

Sulam

256) „I pobłogosławił Wszechmogący Noacha”. Powiedziano: „Dawidowi. Nauka. Szczęśliwy ten, którego przestępstwo zostało odpuszczone i którego grzech jest zakryty”[6]. Dziesięcioma rodzajami pochwał Dawid wychwalał Stwórcę. Jednym z nich jest nauka (maszil), co wskazuje na poznanie Hochmy. I to jest jedna z dziesięciu stopni: dyrygowanie (nicuach), melodia (nigun), nauka (maszil), wypowiedź (michtam), napiew (mizmor), pieśń (szir), wysławianie (aszrej), modlitwa (tfila), dziękczynienie (odaa), chwała (haleluja). I z nich Dawid skomponował Księgę Psalmów. A Dawid naprawił siebie, zanim ten poziom do niego zstąpił. Jak już studiowaliśmy różnicę między tym, co powiedziano: „Dawidowi psalm” a „psalm Dawida”[7].

257) „Szczęśliwy ten, któremu przebaczono występek” (aszrej nesui pesza), ponieważ w chwili, gdy Stwórca waży winy i zasługi ludzi (de-ha be-szaata de-Kudsza Berich Hu atkeil chowej we-zachawan di-bnej nasza), to ta waga, która jest po stronie win, zostaje podniesiona (de-hahu tikla, de-bistar chowin mistalkin), a ci drudzy, sprawiedliwi, którzy są po innej wadze, przeważają na dół (we-inun ochranin, zachajin de-inun be-tikla achara, machri’in le-tata), to jest „przebaczenie występku” (da hu nesui pesza).

Sulam

257) „Szczęśliwy ten, którego przebaczono występek”. To oznacza, że w chwili, gdy Stwórca waży przewinienia i zasługi ludzi na wadze, gdy unosi się szala strony przewinień, a druga, to znaczy zasługi znajdujące się na przeciwnej szali, przeważają i ciągną ją w dół, oznacza to „przebaczono występek”. Ponieważ szala, na której znajdują się przewinienia, podnosi się do góry, gdy człowiek ma więcej zasług niż przewinień.

Prawa linia to szala zasług. A lewa linia to szala przewinień, ponieważ tylko od niej wychodzą wszystkie sądy. A środkowa linia, harmonizująca te dwie szale wagi, przyciąga światło prawej linii z góry na dół, a światło lewej – z dołu do góry. I to zharmonizowanie nazywa się „przebaczony występek”. A ponieważ podnosi świecenie lewej linii, aby nie świeciła z góry na dół, unieważnia wszystkie wykroczenia i występki, ponieważ w świeceniu z dołu do góry nie dochodzi do przyłączenia sądów.

258) „Przebaczenie grzechu” (kesui chata’a): w chwili, gdy sąd spoczywa na świecie, powinien być zakryty, aby niszczyciel nie mógł nad nim panować (be-szaata de-dina szarja be-alma, di-jehe mechafja, de-la jiszlot alaw mechabbla), tak jak było z Noachem, którego Stwórca zakrył przed tym grzechem, który Adam sprowadził na świat (ke-ma da-hawa le-Noach, de-kasej le-Kudsza Berich Hu, me-hahu chata’a, de-amszich alej Adam al alma). Ponieważ gdy ten grzech spoczął na świecie, inne stworzenia zaczęły panować, a człowiek się ich bał, i świat nie został ustanowiony w swoim pierwotnym porządku (de-kejwan de-chata’a da, angid Adam al alma, sze’ar berijan szaltan, u-bar nasz dachil minajhu, we-alma la atkin be-tikunajhu). I dlatego, gdy Noach wyszedł z arki, Stwórca go pobłogosławił (u-be-gin kach, kad nafak Noach mi-tejwuta, Kudsza Berich Hu barchejhu), jak jest napisane: „I pobłogosławił Elohim Noacha i jego synów…” (di-ketiw: wa-jewarech Elohim et Noach we-et banaw we-gomer).

Sulam

258) Powiedziano: „Czyj grzech jest zamknięty”. Oznacza to, że kiedy sąd panuje na świecie, zostanie on „zamknięty”, aby niszczyciel nie miał nad nim władzy. Tak jak było z Noachem, kiedy Stwórca ukrył go podczas potopu, który Adam Riszon sprowadził na świat, naruszając zakaz Drzewa Poznania. I dlatego nie widział go niszczyciel – innymi słowy, nie miał żadnej sposobności, aby go ukarać. A ponieważ Adam sprowadził ten grzech na świat, inne stworzenia panują, a człowiek się ich boi, i świat nie otrzymał swojego naprawienia. I dlatego, kiedy Noach wyszedł z arki, Stwórca go pobłogosławił, o czym powiedziano: „I pobłogosławił Wszechmogący Noacha”… „i bojaźń oraz strach przed wami będzie na wszelkim zwierzęciu ziemi”. To znaczy, że powrócili do tego samego stanu, w jakim znajdował się Adam Riszon przed naruszeniem zakazu Drzewa Poznania, kiedy wszystkie stworzenia się go bały.

259) „A wy rozradzajcie się i rozmnażajcie się” (we-atem peru u-rewu). W tym błogosławieństwie nie zostały wymienione nukwy, tylko Noach i jego synowie (be-hanej birchan, la isztakchu nukwej, ela et Noach we-et banaw), ale nukw nie wspomniał werset (awal nukwej la amar kera). Rabbi Szymon powiedział (amar Rabbi Szymon): „A wy” obejmuje zarówno mężczyzn, jak i kobiety razem (we-atem kelala di-dechurej we-nukwej ka-chada). I ponadto „et Noach” odnosi się do zwiększenia jego nukwy (we-tu, et Noach, le-asgaha nukwejhu), a „I jego synów (et banaw)” do zwiększenia nukw jego synów (we-et banaw, le-asgaha nukwej dilhon).

Sulam

259) „A wy bądźcie płodni i rozmnażajcie się”[8]. W tych błogosławieństwach nie wspomina się kobiet, a powiedziano jedynie, że pobłogosławił „Noacha i jego synów”. Jednak Pismo nie mówi tutaj nic o kobietach. „A wy” – napisano z dodatkową „waw” (co odpowiada „a”), i ona obejmuje wszystkich razem, zarówno mężczyzn, jak i kobiety. Ponieważ ta „waw” w zestawieniu słów „a wy” obejmuje także kobiety. I również powiedziano: „Noacha (et Noach)” – słowo „et”, które jest tutaj zbędne, wskazuje na Nukwę i jest potrzebne, aby włączyć także żonę Noacha. „I jego synów (et banaw)” – tutaj słowo „et” obejmuje także ich żony.

260) I dlatego jest napisane: „A wy rozradzajcie się i rozmnażajcie się” (u-begin kach ketiw: we-atem peru u-rewu), aby tworzyć pokolenia (le-me’bad toldot). Odtąd i na zawsze rozprzestrzeniajcie się po ziemi (mi-kan u-lehala szircu ba-arec). I tutaj Stwórca dał im siedem przykazań Tory (we-hacha jahew lon Kudsza Berich Hu szewa piku’dej orajta), im i wszystkim, którzy przyjdą po nich (lon u-lechol de-atu abatrajhu), aż do momentu, gdy Israel stanęli na górze Synaj (ad de-kajmu Israel be-tura de-Sinaj), i zostały im dane wszystkie przykazania Tory razem (we-itjehav lon kol piku’dej orajta ka-chada).

Sulam

260) I dlatego napisano: „A wy bądźcie płodni i rozmnażajcie się”, aby zrodzić pokolenia. W ten sposób kobiety również otrzymały błogosławieństwo: odtąd i dalej „rozprzestrzeniajcie się po ziemi”. Tutaj Stwórca przekazał im siedem przykazań Tory – im i wszystkim, którzy przyszli po nich, aż do momentu stania u góry Synaj, gdzie przekazał Israelowi wszystkie przykazania Tory razem.

[1] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 9:2. „I strach oraz lęk przed wami będzie nad wszelkim zwierzęciem ziemi i nad wszelkim ptactwem niebios, nad wszystkim, co się porusza na ziemi, i nad wszystkimi rybami morza – w wasze ręce zostały oddane”.
[2] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 9:6. „Kto przeleje krew człowieka, przez człowieka krew jego będzie przelana, bo na obraz Wszechmogącego stworzył On człowieka”.
[3] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 5:1. „Oto rodowód Adama: w dniu stworzenia przez Wszechmogącego człowieka na podobieństwo Wszechmogącego stworzył go”.
[4] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 1:28. „I pobłogosławił ich Wszechmogący, i powiedział do nich Wszechmogący: ‘Bądźcie płodni i rozmnażajcie się, i napełniajcie ziemię, i podporządkujcie ją sobie, i panujcie nad rybami morskimi, nad ptactwem niebios i nad wszelkim zwierzęciem, które się porusza po ziemi’”.
[5] Talmud Babiloński, traktat Sanhedryn, karta 38:1.
[6] Pisma, Tehilim (Księga Psalmów), 32:1. „Szczęśliwy ten, komu przebaczono występek, czyj grzech został zakryty”.
[7] Zob. wyżej, p. 168.
[8] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 9:7. „A wy bądźcie płodni i rozmnażajcie się, rozprzestrzeniajcie się po ziemi i mnóżcie się na niej”.