16) „I rzekł Stwórca do Abrama” (wa-jomer Haszem el Awram). Co jest napisane wcześniej? (ma ketiw le-eila) „I umarł Haran za życia Teracha, swego ojca” (wa-jamat Haran al pnej Terach awiw we-go). Dlaczego właśnie tutaj zostało to powiedziane? (maj irja hacha) Tylko aż do tego dnia (ela ad hahu joma) nie było człowieka, który umarłby za życia swojego ojca (la hawwa bar nasz de-mit be-chajej awoj), oprócz tego przypadku (bar da). Gdy Awram został wrzucony do ognia (de-chad itremej Awram le-nura), Haran został zabity (itketeil Haran), i dlatego stamtąd odeszli (u-begin da, nafku mi-taman).
Sulam
16) „I umarł Aran przy Terachu, ojcu swoim”[1]. „Przy” oznacza – za życia swojego ojca. Kiedy wysłał Awrama w ogień, umarł Aran, i dlatego oni wyszli z Ur-Kasdim. Dlatego powiedziano: „Przy Terachu, ojcu swoim” – tzn. stał się przyczyną jego odejścia stamtąd.
17) Chodź i zobacz (ta chezi), co jest napisane (ma ketiw): „I wziął Terach Abrama, swego syna, i Lota, syna Harana itd.” (wa-jikach Terach et Awram beno we-et Lot ben Haran we-go). „I wyszli z nimi z Ur Chaldejskiego” (wa-jec’u itam me-Ur Kasdim). „I wyszli z nimi” (wa-jec’u itam) – powinno było być powiedziane „wyszli z nim” (ato mi-ba’ej le). Ponieważ jest napisane „I wziął Terach” (de-ha ketiw wa-jikach Terach we-go), dlaczego więc powiedziano „i wyszli z nimi”? (maj, wa-jec’u itam). Tylko Terach i Lot wyszli razem z Awrahamem i Sarą (ela, Terach we-Lot, im Awraham we-Sara nafku), bo to oni byli główną przyczyną wyjścia spośród tych niegodziwych (de-inun hawu ikara le-meipak mi-go inun chajawaja). Gdy Terach zobaczył (de-chejwan de-chama Terach), że jego syn Awraham ocalał z ognia (de-Awraham brej, isztezew mi-go nura), zmienił się i zaczął spełniać wolę Awrahama (it-hadar le-me’bad re’utej de-Awraham). Dlatego jest napisane „i wyszli z nimi Terach i Lot” (u-begin kach wa-jec’u itam Terach we-Lot).
Sulam
17) „I wyszli z nimi z Ur-Kasdim”[2]. Powinno być powiedziane „wyszli z nim”, czyli z Terachem. Jednak „Terach i Lot” wyszli z „Awrahamem i Sarą”, ponieważ to właśnie oni głównie chcieli wyjść spośród grzeszników. A po tym, jak Terach zobaczył, że Awraham, jego syn, ocalał z ognia, zwrócił się ku wypełnieniu pragnienia Awrahama, i właśnie dlatego „i wyszli z nimi” Terach i Lot.
18) I w chwili, gdy wyszli (u-be-sza’ata di-nafku), co jest napisane? (ma ketiw) „Aby udać się do ziemi Kanaan” (la-lechet arca Kena’an). Ich wola była skierowana, aby tam pójść (dir’uta dilhon hawwa le-mehech taman). Stąd uczymy się (mi-kan olifna), że każdemu, kto budzi się, by się oczyścić (kol man de-it’ar le-itdaka’a), pomagają w tym (mesaj’in le). Chodź i zobacz, że tak właśnie jest (ta chezi de-hachi hu). Ponieważ jest napisane (de-chejwan de-ktiw): „Aby udać się do ziemi Kanaan” (la-lechet arca Kena’an), natychmiast: „I rzekł Stwórca do Abrama: Idź dla siebie” (mijad wa-jomer Haszem el Awraham: lech lecha). A dopóki on sam nie obudził się jako pierwszy (we-ad de-ihu it’ar be-kadmejta), nie było powiedziane „Idź dla siebie” (la ketiw lech lecha).
Sulam
18) W chwili, gdy wyszli, powiedziano o nich: „Aby iść do ziemi Kanaan”[3], ponieważ ich pragnieniem było tam się udać. Stąd wynika, że „każdemu, kto przychodzi, aby się oczyścić, pomagają”. I dlatego, skoro powiedziano: „Aby iść do ziemi Kanaan”, natychmiast powiedziano: „I rzekł Stwórca do Awrahama: «Idź»”1. I zanim sam się przebudził, „aby iść do ziemi Kanaan”, nie powiedziano: „Idź”. Gdyż kiedy sam przychodzi do przebudzenia z dołu, pomagają mu z góry. Lecz bez przebudzenia z dołu nie jest dane przebudzenie z góry.
19) Chodź i zobacz (ta chezi). Rzecz wyższa nie budzi się (mila di-le’ela la it’ar), dopóki najpierw nie obudzi się rzecz niższa (ad de-it’ar le-tata be-kadmejta), aby ta wyższa mogła nad nią przebywać (al ma de-tiszrej hahi di-le’ela). A tajemnica tej sprawy (we-raza de-mila) jest taka, że ciemne światło nie łączy się z jasnym światłem (nehora uchma la it’achid be-nehora chiwra), dopóki ono samo nie obudzi się najpierw (ad de-ihi it’arit be-kadmejta). Gdy tylko ono obudzi się pierwsze (chejwan de-ihi it’arit be-kadmejta), natychmiast jasne światło na nim spoczywa (mijad nehora chiwra szarja alejha).
Sulam
19) Nic nie przebudza się z góry, zanim najpierw nie nastąpi przebudzenie z dołu, i dopiero wtedy może nad nim przebywać wyższa właściwość. I czarne światło świecy, czyli Nukwa, nie włącza się w białe światło świecy, Zeir Anpin, zanim sama najpierw się nie przebudzi. A ponieważ przebudziła się pierwsza, natychmiast zstępuje do niej białe światło, ponieważ niższy zobowiązany jest przebudzić się jako pierwszy.
20) I dlatego jest napisane (we-al da ketiw): „Elohim, nie milcz, nie bądź cichy i nie spoczywaj, El” (Elohim, al domi lach, al techarasz we-al tiszkot El). Aby jasne światło nie przestało świecić nad światem na wieki (be-gin de-la jitpesak nehora chiwra me-alma, le-almin). I tak również jest napisane (we-chen): „A wy, którzy przypominacie Stwórcę, nie milczcie” (ha-mazkirin et Haszem, al domi lachem). Aby pobudzić to, co jest poniżej (be-gin le-at’ara le-tata), przez to, że spocznie pobudzenie z góry (ba-me de-jiszrei it’aruta di-le’ela). I tak też, gdy człowiek budzi się najpierw (we-chen, chejwan de-it’ar bar nasz, it’aruta be-kadmejta), wtedy budzi się również pobudzenie z góry (kedein it’ar, it’aruta di-le’ela). Chodź i zobacz (ta chezi), ponieważ jest napisane: „I wyszli z nimi z Ur Chaldejskiego” (kejwan de-ktiw wa-jec’u itam me-Ur Kasdim we-go), natychmiast jest powiedziane: „I rzekł Stwórca do Abrama” (mijad wa-jomer Haszem el Awram we-go).
Sulam
20) I dlatego powiedziano: „Wszechmogący (Elohim), nie milcz, nie bądź głuchy i bezczynny!”31 – aby białe światło nigdy nie ustało w świecie. Elohim to Nukwa, czarne światło, i jeśli nie będzie „głucha i bezczynna” z dołu, to zawsze będzie w niej utrzymywane białe światło – Zeir Anpin. I również wspominający Stwórcę „nie milczą”, aby pobudzać z dołu to, nad czym będzie przebywać wyższe przebudzenie. I ponieważ człowiek najpierw dokonał przebudzenia z dołu, obudził się nad nim wpływ z góry. I dlatego powiedziane: „I wyszli oni z nim z Ur-Kasdim, aby iść do ziemi Kanaan”30 oznacza przebudzenie z dołu. A zaraz potem: „I rzekł Stwórca do Awrama”1 – czyli pomógł mu z góry, ponieważ musi istnieć gruba materia na dole, aby światło mogło się w niej utrzymać, a ta gruba materia całkowicie zależy od niższego[4].
[1] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 11:28. „I umarł Haran przed Terachem, swoim ojcem, w ziemi swojego urodzenia, w Ur-Kasdim”.
[2] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 11:31. „I wziął Terach Awrama, swojego syna, i Lota, syna Harana, swojego wnuka, i Saraj, swoją synową, żonę Awrama, swojego syna, i wyszli razem z nimi z Ur-Kasdim, aby udać się do ziemi Kanaan, i przybyli do Charanu, i zamieszkali tam”.
[3] Pisma, Tehilim (Księga Psalmów), 83:2. „Bo oto wrogowie Twoi się burzą, a nienawidzący Ciebie podnoszą głowę”.
[4] Zob. Zohar, Bereszit, część 2, p. 253, od słów: „Wyjaśnienie powiedzianego…”.