39) „I Elohim zobaczył ziemię, a oto była skażona” (wa-jar Elohim et ha-arec we-hine niszchata). Dlaczego była skażona? (ammaj niszchata) Ponieważ „wszelkie ciało zniszczyło swoją drogę” (be-gin ki hiszchit kol basar et darko), jak powiedziano (ke-ma de-itmar). Rabbi Chija otworzył werset i powiedział (Rabbi Chija patach kera we-amar): „I Elohim zobaczył ich uczynki, że odwrócili się od swojej złej drogi” (wa-jar Elohim et ma’asejhem ki szawu mi-darkam ha-ra’a). Przyjdź i zobacz (ta chaze), w czasie, gdy ludzie są zasłużeni (be-szaata di-bnej nasza zakain) i przestrzegają nakazów Tory (we-natrej pikudej de-Orajta), wtedy ziemia się umacnia (kedejn ar’a ittakfat) i znajduje się w niej wszelka radość (we-kol chejdu isztakachat ba). Jaki jest powód tego (maj taama)? Ponieważ Szchina spoczywa na ziemi (be-gin di-Szchina szar’ja al ar’a) i wtedy wszystko, to co wyższe i niższe, jest w radości (u-kedejn kola ila’ej we-tata’ej be-chedwa).
Sulam
39) Dlaczego została skażona ziemia? Czy ziemia zasłużyła na karę? „Ponieważ wszelkie ciało wypaczyło swoją drogę na ziemi”[1]. Kiedy ludzie są sprawiedliwi i strzegą przykazań Tory, wtedy ziemia się umacnia i panuje na niej jedynie radość, ponieważ Szchina znajduje się nad nią. I wtedy zarówno wyżsi, jak i niżsi – wszyscy są w radości.
40) A gdy ludzie psują swoje drogi (we-kad bnej nasza me-chablan orchajhu) i nie przestrzegają nakazów Tory (we-la natrej pikudej Orajta) oraz grzeszą przed swoim Panem (we-chata’an kamej Marejhon), wtedy, jakby to było możliwe, odpychają Szchinę ze świata (u-kedejn kibjachol dachjin lah le-Szchina me-alma), a ziemia pozostaje zniszczona (we-iszt’arat ar’a me-chabla), ponieważ Szchina została odrzucona (de-ha Szchina itdach’ja) i nie spoczywa na niej (we-la szar’ja alah). Wtedy zostaje zniszczona (u-kedejn itchablat). Dlaczego zostaje zniszczona? (Maj taama itchablat) Ponieważ spoczywa na niej inny duch, który niszczy świat (be-gin de-szar’ja rucha achara alah de-mechabla alma). I dlatego mówimy (we-al da amrinan), że Israel daje moc Elohim (de-Israel jahaw ojz le-Elohim), ponieważ utrzymują świat (di-mekajmin alma). „Elohim” oznacza tutaj Szchinę (Elohim da Szchina). Jeśli, nie daj Boże, Israel popadnie w winy (we-im chas we-szalom i Israel isztakchu chajjawin), co jest napisane? (ma ketiw) „Wznieś się ponad niebiosa, Elohim…” (ruma al ha-szamajim Elohim we-gomer), ponieważ „sieć zastawili na moje kroki” (mi-szum de-reszet heichinu li-fe’amaj), moja dusza została zgięta z powodu przemocy i nienawiści bez powodu (kafaf naf’szi be-siwat chamas we-sinat chinam), „wykopali przede mną dół…” (karu le-fanaj szucha we-gomer). Podobnie było w pokoleniu potopu (ke-gawna de-dor ha-mabul), ponieważ pomiędzy nimi panowała przemoc (di-be-gin chamas da-hawat bejnejhon), a także nienawiść i spory (hawat bejnejhon sin’a u-debawu).
Sulam
40) A kiedy ludzie wypaczają swoją drogę, nie strzegą przykazań Tory i grzeszą przed swoim Panem, wtedy jakby odpychają Szchinę od świata, a ziemia pozostaje skażona, ponieważ Szchina jest od niej odsunięta i nie spoczywa nad nią. I wtedy zostaje skażona, ponieważ unosi się nad nią inny duch, który niszczy świat.
41) Czy można powiedzieć, że również ziemia Israel jest taka? (jachol af de-ar’a de-Israel ken). Przecież uczyliśmy się (we-ha taninan), że ziemia Israel nie pozwala, aby spoczął na niej inny duch (ar’a de-Israel la szar’ja alah rucha achara) ani inny zarządca (we-la memana achara), poza samym Stwórcą (bar Kudsza Berich Hu bilchudoj). Przyjdź i zobacz (ta chaze), że ziemia Israel jest taka (de-ar’a de-Israel hachi hu), że nie spoczywa na niej żaden zarządca ani inny wysłannik (de-la szar’ja alah memana we-la szelicha achara), poza samym Stwórcą (bar Kudsza Berich Hu bilchudoj). Jednak w jednej chwili może na niej spocząć coś, co niszczy ludzi (awal sza’ata chada szar’ja alah le-chabbla bnej nasza). Skąd to wiemy? (menalan) Od Dawida (mi-Dawid), jak jest napisane: „I zobaczył Dawid anioła Stwórcy, a jego miecz był wyciągnięty w jego ręce, wyciągnięty nad Jerozolimą” (di-ketiw: wa-jar Dawid et mal’ach Haszem, we-charbo szelufa be-jado netuja al Jeruszalajim), i wtedy ziemia została zniszczona (u-kedejn itchablat ar’a).
Sulam
41) Czy może się zdarzyć, że nawet nad ziemią Israela przebywa inny duch? Mędrcy powiedzieli, że nad ziemią Israela nie przebywa inny duch ani inny władca, a jedynie Stwórca. W takim razie, dlaczego została skażona ziemia Israela? Nad ziemią Israela rzeczywiście nie ma innego władcy ani posłańca, poza samym Stwórcą. Jednak może nadejść godzina, kiedy niszczyciel przebywa nad nią, wyniszczając ludzi. Skąd to pochodzi? O królu Dawidzie napisano: „I zobaczył anioła Stwórcy stojącego, a nagi miecz w jego ręce był wzniesiony nad Jerozolimą”[2] – i wtedy ziemia zostaje wydana na zniszczenie.
42) Rabbi Elazar powiedział (amar Rabbi Elazar): Nawet w tamtej chwili (afilu be-hahii sza’ata) był tam Stwórca (Kudsza Berich Hu hawa). Jest tutaj napisane „anioł Stwórcy” (ketiw hacha: mal’ach Haszem), a tam jest napisane: „Anioł, który mnie wybawia” (u-ketiw hatam: ha-mal’ach ha-go’el oti), i jest napisane: „I ruszył anioł Elohim” (u-ketiw: wa-jisa mal’ach ha-Elohim). Zarówno na dobro, jak i na zło (hen le-taw we-hen le-bisz), Stwórca włada nad nią (Kudsza Berich Hu szalit alah). Na dobro (le-taw), ponieważ nie została oddana pod władzę innych zarządców (be-gin de-la itmassera techot sze’ar memanan), i wszyscy mieszkańcy świata boją się Jego czynów (we-kol dajirej alma jichsefun min owadajhu). Na zło (le-bisz), ponieważ nie powierzono jej innym, aby mogli nad nią panować (be-gin de-la jechadun inun le-szalta’a alah).
Sulam
42) Nawet kiedy widział stojącego anioła Stwórcy, to był Stwórca. Ponieważ zarówno ku dobru, jak i ku złu nad nią włada Stwórca. Ku dobru – ponieważ ziemia Israela nie została oddana żadnemu innemu władcy i nikt nie obdarza jej dobrem, poza samym Stwórcą. A wszyscy mieszkańcy świata zawstydzą się swoimi czynami, ponieważ znajdują się pod władzą władców. Ku złu – nad nią włada jedynie Stwórca, aby nie cieszyli się władcy, panując nad nią.
43) A jeśli powiesz (we-i teima): Przecież jest napisane: „Bo widziała, że inne narody weszły do jej świątyni” (ki ra’ata gojim bau mikdasza), i zburzyli dom (we-charivu bejta). A jeśli nie panowaliby nad nią zarządcy (we-i la szaltin inun memanan), to świątynia nie zostałaby zburzona (la itcharaw mikdesza). Przyjdź i zobacz (ta chaze), jest napisane: „Co uczyniłeś Ty” (ke-ketiw: ki atta asita), i jest napisane: „Stwórca uczynił to, co zamierzał” (u-ketiw: asa Haszem et aszer zamam).
Sulam
43) Ale przecież powiedziano: „Widziała inne narody wchodzące do świątyni, którzy zburzyli Świątynię”[3] – czy to oznacza, że gdyby władcy nie panowali, Świątynia nie zostałaby zburzona? Napisano: „Co uczyniłeś Ty”[4], a także: „Stwórca dokonał tego, co zamierzał” – bo to sam Stwórca to uczynił, a nie władcy.
44) Przyjdź i zobacz (ta chaze). Jest napisane: „I Elohim zobaczył ziemię, a oto była skażona” (wa-jar Elohim et ha-arec we-hine niszchata). Była skażona rzeczywiście (niszchata wadaj), jak powiedziano (ke-ma de-itmar). Tak samo tutaj (hachi nami), „I Elohim zobaczył ich uczynki, że odwrócili się od swojej złej drogi” (wa-jar Elohim et ma’asejhem ki szawu mi-darkam ha-ra’a), ponieważ wtedy ziemia wołała do góry (de-ha kedejn ar’a kar’at le-ejla) i wznosiła się w najwyższe wzniesienie (we-salka bi-sliku ila’a) oraz upiększała swoje oblicze (u-mekaszta anpaha), jak kobieta, która upiększa się dla mężczyzny (ke-nukwa de-mekaszta le-gabe de-chura). Tak samo ziemia (hachi nami ar’a), ponieważ wychowuje zasłużone dzieci dla Króla (de-ha g’dilat be-nin zakain le-Malka).
Sulam
44) Powiedziano: „I zobaczył Wszechmogący ziemię, że oto została skażona”. A także: „I zobaczył Wszechmogący ich czyny, że odwrócili się od swojej złej drogi”[5]. Ponieważ wtedy ziemia woła do wyższego, do Zeir Anpina, i wznosi się na wyższy stopień. I upiększa swoje oblicze. Jak kobieta, która upiększa się przed mężczyzną, tak samo i ziemia – poprzez to, że wydaje na świat synów sprawiedliwych dla Króla, Zeir Anpina.
45) A tutaj, gdy nie powróciło pokolenie potopu (we-hacha de-la tabu dera de-tofana), co jest napisane? (ma ketiw) „I Elohim zobaczył ziemię, a oto była skażona…” (wa-jar Elohim et ha-arec we-hine niszchata we-gomer), jak kobieta, która się splugawiła i ukryła swoje oblicze przed mężem (ke-it’ta de-ista’awat we-astirat anpaha mi-ba’ala). I w czasie, gdy grzechy ludzi mnożą się jawnie (u-be-zimna de-asgij’u chowej bnej nasza be-itgalja), ziemia odkrywa swoje oblicze jak kobieta, która nie ma wstydu przed nikim (ar’a szaw’jta anpaha ke-nukwa de-leit lah kisufa mi-kola), jak jest powiedziane: „I ziemia była splugawiona pod jej mieszkańcami” (ke-ma de-at amer: we-ha-arec chane’fa tachat joszweha). Dlatego (we-al da): „I zobaczył, że była skażona rzeczywiście” (wa-jar ki niszchata wadaj). Jaki jest tego powód? (maj taama) „Ponieważ wszelkie ciało zniszczyło swoją drogę na ziemi” (be-gin ki hiszchit kol basar et darko al ha-arec).
Sulam
45) A tutaj, kiedy pokolenie potopu nie powróciło, napisano: „I zobaczył Wszechmogący ziemię, że oto została skażona”, podobnie jak kobieta, która stała się nieczysta i skrywa swoje oblicze przed mężem. I w chwili, gdy grzechy ludzkie mnożą się tak bardzo, że grzeszą otwarcie, oblicze ziemi staje się podobne do oblicza kobiety, która niczego się nie wstydzi, jak napisano: „I została skażona ziemia z powodu mieszkających na niej”[6]. I dlatego: „I zobaczył, że została skażona” – oczywiście, ponieważ „wszelkie ciało wypaczyło swoją drogę na ziemi”.
[1] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 6:12. „I zobaczył Wszechmogący ziemię, a oto była skażona, bo każde ciało wypaczyło swoją drogę na ziemi”.
[2] Pisma, Diwrej HaJamim Alef (I Księga Kronik), 21:16. „I podniósł Dawid swoje oczy, i zobaczył anioła Stwórcy stojącego między ziemią a niebem, z wyciągniętym mieczem w ręku, skierowanym na Jeruszalaim. I upadł Dawid oraz starsi, okryci worami, na twarze swoje”.
[3] Pisma, Ejcha (Lamentacje), 1:10. „Wyciągnął wróg rękę swoją na wszystkie jej skarby, widziała ona, jak poganie weszli do jej świątyni, o której rozkazałeś, aby nie wchodzili do zgromadzenia Twojego”.
[4] Pisma, Ejcha (Lamentacje), 1:21. „Usłyszeli, że wzdycham – nie ma dla mnie pocieszyciela. Wszyscy moi wrogowie usłyszeli o moim nieszczęściu, ucieszyli się z tego, co uczyniłeś. Sprowadź dzień, który zapowiedziałeś, i niech będą jak ja!”.
[5] Prorocy, Jona (Księga Jonasza), 3:10. „I zobaczył Stwórca ich czyny, że odwrócili się od swoich złych dróg, i żałował Stwórca zła, które zapowiedział, że na nich sprowadzi, i nie uczynił tego”.
[6] Prorocy, Jeszajahu (Księga Izajasza), 24:5. „Ziemia została splugawiona pod jej mieszkańcami, bo przekroczyli prawa, zmienili nakazy, złamali wieczne przymierze”.