393) „I zobaczył Stwórca, że wielkie jest zło człowieka na ziemi i że wszelkie myśli jego serca są złe” (wa-jar Haszem, ki rabba ra’at ha-Adam ba-arec, we-kol jecer machszewot libo). Rabbi Jehuda rozpoczął: „Gdyż nie jesteś Bogiem, który pragnie zła, nie zamieszka z Tobą zło” (Rabbi Jehuda patach, ki lo El chafec resza ata, lo jegurcha ra). Ten werset został powiedziany i został ustanowiony (hahi kra itmar, we-okmuha). Ale chodź i zobacz, ten, kto przylgnie do złego początku i pójdzie za nim (aval ta chaze, man de-itdabak be-jecer ha-ra, we-itmaszich avatrej), ten się zepsuje i zostanie skalany, jak zostało powiedziane (we-jista’av hu, we-jisa’avun le, ke-ma de-itmar).
Sulam
393) „Bo Ty nie jesteś bóstwem pragnącym bezprawia, nie zamieszka u Ciebie zło”[1]. Jednak każdy, kto przylgnie do złego początku i podąża za nim, staje się nieczystym, a ono go kala.
394) „Bo wielka była złość człowieka” (ki rabba ra’at ha-Adam). Wszystkie złe rzeczy czynili, a ich winy nie zostały dopełnione, dopóki nie przelewali krwi na ziemię za darmo (kol biszin hawu avdei, we-la isztelim chowejhu, ad da-hawu oszedin damin, le-magana al ar’a). A kim oni byli? Ci, którzy psuli swoje drogi na ziemi (u-man inun? da-hawu me-chablin orchajhu al ar’a). Jak jest powiedziane: „Tylko zło przez cały dzień” (he-ha di, rak ra kol ha-jom). Tutaj jest napisane „tylko zło” (ketiw hacha, rak ra), a tam jest napisane: „I był Er, pierworodny Judy, niegodziwy w oczach Stwórcy” (u-ketiw hatam, wa-jehi Er bechor Jehuda, ra be-ejnej Haszem).
Sulam
394) „Że wielkie jest zło człowieka na ziemi”[2] – oznacza, że popełniali wszelkie wykroczenia, a ich grzech nie miał końca, dopóki nie przelali niewinnej krwi na ziemię. I to są ci, którzy wypaczyli swoją drogę na ziemi, to znaczy bezcelowo wylewali nasienie. O tym powiedziano: „A Er, pierworodny Jehudy, był niegodziwy w oczach Stwórcy”[3]. „Niegodziwy” oznacza, że wylewał nasienie na próżno.
395) Rabbi Jose powiedział: Czy „zły” nie oznacza „niegodziwy”? (amar Rabbi Jose, we-chi „ra” la’aw ihu „rasza”?) Odpowiedział mu: Nie (amar lo: lo). „Niegodziwy” – to nawet ten, kto podnosi rękę na swojego towarzysza, choćby nic mu nie uczynił, jest nazywany „niegodziwym” (rasza: afilu arim jedejhu, le-gabe chawarejhu, af al gaw de-la awid le midi, ikrej rasza). Jak jest napisane: „I powiedział do niegodziwego: Dlaczego uderzyłeś swojego bliźniego?” (ke-ma di-ketiw, wa-jomer la-rasza, lama take re’acha). Nie jest napisane „uderzyłeś”, lecz „uderzysz” (hikita la ketiw, ela take).
Sulam
395) Czyż „zły” nie oznacza „niegodziwy”? „Złym” nazywa się dokładnie tego, kto wylewa nasienie na próżno. „Niegodziwym” (rasha) nazywa się nawet tego, kto podniósł rękę na swojego przyjaciela, i choć nic mu nie uczynił, już jest nazywany niegodziwym. Jak powiedziano: „I powiedział do niegodziwca: Dlaczego bijesz swojego bliźniego?”[4]. Nie powiedziano: „Dlaczego uderzyłeś?”, czyli że już zadał cios, lecz powiedziano: „Dlaczego bijesz?”, to znaczy, jeszcze go nie uderzył, a mimo to został nazwany niegodziwym.
396) Ale „zły” nazywa się tylko ten, kto psuje swoje drogi, kala samego siebie i kala ziemię (aval „ra” la ikrej, ela man de-mechabel orchajhu, we-sa’ib garmejhu, we-sa’ib ar’a), i daje siłę oraz moc duchowi nieczystości, który nazywa się „zły” (we-jahew chela we-tokpa, le-ruach mesa’awa, de-ikrej ra). Jak jest napisane: „Tylko zło przez cały dzień” (dichtiw, rak ra kol ha-jom). I nie wchodzi do pałacu, i nie widzi oblicza Szchiny (we-la aal be-paltrejn, we-la chamej apej Szechinta), ponieważ przez niego Szchina odeszła ze świata (be-gin di-behaj, istalak Szechinta me-alma).
Sulam
396) Ale przecież „złym” nazywa się tylko tego, kto wypacza swoją drogę, kala siebie i kala ziemię, nadając siłę i potęgę duchowi nieczystości, który nazywany jest „niegodziwym”. Jak powiedziano: „Tylko niegodziwość przez cały dzień”. I taki człowiek nie wchodzi do pałacu Stwórcy i nie ogląda oblicza Szchiny, ponieważ wskutek tego grzechu Szchina odchodzi ze świata.
397) Skąd to wiemy? Od Jaakowa (menalan? mi-Jaakow). Ponieważ gdy Szchina odeszła od niego, pomyślał, że wśród jego synów jest skaza (de-kad istalak Szechinta minej, chasziv di-bnohi hawa pisul), ponieważ przez nich umocnił się w świecie duch nieczystości (di-beginajhu, ittakaf be-alma, ru’cha mesa’awa), osłabił światło luny i spowodował jej ubytek (we-gara nehora min sihara, u-fagem lah). I jeśli powiesz: dlaczego tak się stało? (we-i teima, amai?) Ponieważ ten skaził świątynię i Szchina odeszła od Jaakowa (be-gin de-da sa’ib mikdasza, we-istalka Szechinta me-aloj de-Jaakow). Tym bardziej ten, kto kala swoje drogi i kala samego siebie, wzmacnia ducha nieczystości (kol szeken hahu, di-mesa’ab orchajhu, we-sa’ib garmejhu, de-hu atkeif le, le-ru’cha mesa’awa). I dlatego, gdy się skalał, został nazwany „złym” (u-begin kach, kad ista’ab, ikrej ra).
Sulam
397) Skąd wiemy, że Szchina odsuwa się wskutek tego grzechu? Z przykładu Jaakowa, ponieważ w chwili, gdy Szchina oddaliła się od niego, pomyślał, że istnieje skaza w jego synach, to znaczy wspomniany wyżej grzech, przez który duch nieczystości wzmocnił się w świecie i doprowadził do zmniejszenia światła luny, Nukwy Zeir Anpina, powodując w niej uszczerbek. I dlatego Szchina odeszła od niego. Myślał tak, ponieważ ten grzech kala Świątynię. I dlatego Szchina oddaliła się od Jaakowa, mimo że sam nie popełnił grzechu. A tym bardziej oddala się od tego, kto wypacza swoje drogi i kala siebie, to znaczy wzmacnia ducha nieczystości. Dlatego, gdy się kala, nazywa się „złym”.
398) Chodź i zobacz (ta chaze). Gdy człowiek się skala, nie jest już wspominany przez Stwórcę dla dobra (kad bar nasz ista’ab, la jitpakad me-im Kudsza Berich Hu, le-taw). I za każdym razem jest wspominany przez tego, który nazywa się „zły”, dla zła (u-be-kol zimna, itpakid me-hahu de-itkrei ra, le-bisz). Jak jest powiedziane: „I syty będzie nocować, nie będzie wspomniany dla zła” (he-ha di, we-saw’a jalin, bal jipaked ra). Gdy kroczy prostą drogą, wtedy „nie będzie wspomniany dla zła” (kad azal be-orach mejszar, kedejn bal jipaked ra). I dlatego jest napisane: „Tylko zło przez cały dzień” (we-al da ketiw, rak ra kol ha-jom). I jest napisane: „Nie zamieszka u Ciebie zło” (u-ketiw, lo jegurcha ra). I to nazywa się „zły”, a nie nazywa się „niegodziwy” (we-da ikrei ra, we-la ikrei rasza). I jest napisane: „Choćbym szedł doliną cienia śmierci, nie ulęknę się zła, bo Ty jesteś ze mną” (u-ketiw, gam ki elech be-gej calmawet, lo ira ra, ki ata imadi).
Sulam
398) Gdy człowiek kala się wskutek wspomnianego grzechu, nie będzie wspominany przez Stwórcę ku dobru. Za każdym razem, gdy jest wspominany, dzieje się to na jego niekorzyść, ze strony ducha nieczystości, który nazywany jest „złym”. I dlatego prowadzi to do oddalenia Szchiny, ponieważ gdy duch nieczystości wspomina go, Szchina natychmiast się oddala, jak powiedziano: „I pozostanie syty, nie nawiedzi go zło”[5], co oznacza – gdy kroczy prostą drogą i nie upada z powodu wspomnianego grzechu, wtedy „nie nawiedzi go zło”.
Dlatego powiedziano: „Tylko niegodziwość przez cały dzień”. I powiedziano: „U Ciebie nie zamieszka zło”. I wtedy, zamiast być nazwanym „niegodziwym”, nazywa się „złym”. I powiedziano: „Nawet gdybym szedł doliną śmierci, nie ulęknę się zła, bo Ty jesteś ze mną”[6]. Jednak prawdą jest także odwrotność – jeśli Szchina jest z nim, nie boi się ducha nieczystości, nazywanego „złem”. Jak powiedziano: „Nie ulęknę się zła, bo Ty jesteś ze mną” – ponieważ Szchina unika nieczystości, nazywanej złem, i tak samo nieczystość unika Szchiny.
[1] Pisma, Tehilim (Księga Psalmów) 5:5. „Bo Ty nie jesteś Bogiem, który chce niegodziwości; zły nie zamieszka z Tobą.”
[2] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju) 6:5. „A gdy Pan widział, że wielka jest niegodziwość ludzi na ziemi i że wszelkie myśli ich serc są ustawicznie złe.”
[3] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju) 38:7. „Lecz Er, pierworodny Judy, był zły w oczach Pana, i Pan go zabił.”
[4] Tora, Szemot (Księga Wyjścia) 2:13. „I wyszedł on nazajutrz, a oto dwaj Hebrajczycy się kłócili. Powiedział do winnego: ‘Czemu bijesz swego bliźniego?’”
[5] Pisma, Miszlej (Księga Przysłów) 19:23. „Bojaźń Pana prowadzi do życia; kto ją ma, spocznie nasycony, zło go nie dosięgnie.”
[6] Pisma, Tehilim (Księga Psalmów) 23:4. „Choćbym nawet szedł doliną cienia śmierci, zła się nie ulęknę, bo Ty jesteś ze mną; Twój kij i laska pocieszają mnie.”