327) „A gdy Awram miał dziewięćdziesiąt dziewięć lat” itd. (wa-jehi Awram ben tiszaim szana we-tesza szanim we-go). Rabbi Aba otworzył i powiedział (Rabbi Aba patach): „Bo kto jest wszechmocny oprócz Stwórcy i kto jest twierdzą” itd. (ki mi El mi-baladej Haszem, u-mi cur we-go). Król Dawid powiedział ten werset (Dawid malka amar haj kera): „Bo kto jest wszechmocnym oprócz Stwórcy?” (ki mi El mi-baladej Haszem). Kto jest władcą lub namiestnikiem, który może coś uczynić oprócz Stwórcy? (man hu szalita o memana de-jachol le-me’bad midej mi-baladej Haszem). Jedynie to, co zostało nakazane przez Stwórcę, bo wszystko nie jest w ich władzy i nie mogą nic uczynić (ela ma de-itpakad me-im Kudsza Brich Hu, be-gin de-kolhu la bi-reszutaiju kajmei, we-la jachlei le-me’bad midej). „I kto jest twierdzą?” (u-mi cur) Kto jest tak potężny, że może działać siłą i mocą sam z siebie, oprócz naszego Boga? (u-man ihu takif de-jachol le-me’bad tukfa u-gewura mi-garmej, mi-baladej Eloheinu). Tylko wszystko jest w rękach Stwórcy i nikt nie może nic uczynić poza Jego wolą (ela kolhu bi-jada de-Kudsza Brich Hu, we-la jachil le-me’bad midej bar bi-reszutej).
Sulam
327) Król Dawid powiedział: „Kto jest wszechmocny poza Stwórcą i kto jest twierdzą, poza naszym Wszechmogącym?”[1]. „Kto jest wszechmocny, poza Stwórcą” – kto spośród wszystkich władców lub panów jest w stanie cokolwiek uczynić, poza Stwórcą? Wręcz przeciwnie, wszystko czynią jedynie zgodnie z Jego wskazaniem, ponieważ nie mają wolności decydowania samodzielnie i nie mogą niczego dokonać. „Kto jest twierdzą” – kto posiada taką siłę, aby sam mógł objawić wpływ i potęgę? „Poza naszym Wszechmogącym?” – przeciwnie, wszystko jest w rękach Stwórcy i nie mogą oni niczego uczynić inaczej, jak tylko za Jego wiedzą.
328) Inne wyjaśnienie (dawar acher): „Bo kto jest wszechmocny oprócz Stwórcy?” (ki mi El mi-baladej Haszem). Ponieważ wszystko jest w rękach Stwórcy i nie jest jak to, co wydaje się w wizji gwiazd i układów planetarnych, gdzie wszystko wydaje się stałe, lecz Stwórca może zmienić to na inny sposób (de-Kudsza Brich Hu kolla bi-reszutej, we-la ke-man de-itchazei be-cheizu de-kochavaja u-mazalej, de-kolhu achzajin mila, we-Kudsza Brich Hu achlaf leih le-gawna achara). „I kto jest twierdzą oprócz naszego Boga?” (u-mi cur zulati Eloheinu) Już to wyjaśniono – nie ma takiego rzeźbiarza jak Stwórca, ponieważ On jest doskonałym artystą, który tworzy i kształtuje obraz w obrazie, i dopełnia ten obraz we wszystkich jego kształtach, i umieszcza w nim wyższą duszę, która odpowiada wyższemu porządkowi (ha okmuha, de-leit cajjar ke-ma de-Kudsza Brich Hu, de-ihu cajjar szelim, awed we-cajjer de-jokna go de-jokna, we-aszlim le-hahu de-jokna be-kol tikunejhu, we-aal ba niszma ila’a, de-dame le-tikuna ila’a). Dlatego nie ma twórcy jak Stwórca (be-gin kach leit cajjar ke-Kudsza Brich Hu).
Sulam
328) Inne wyjaśnienie słów: „Kto jest wszechmocny, poza Stwórcą?” Wszystko jest w rękach Stwórcy, a nie tak, jak przedstawia się to w układzie gwiazd i konstelacji, które pokazują jedno, a Stwórca czyni to w inny sposób. „Kto jest twierdzą (cur צור), poza naszym Wszechmogącym?” – nie ma rzeźbiarza (cajjar צייר) podobnego Stwórcy. On jest doskonałym artystą, tworzącym i kształtującym jedną formę wewnątrz drugiej, to znaczy płód w łonie matki, i doprowadzającym tę formę do pełni jej naprawy, wprowadzając w nią wyższą duszę (nefesz), podobną do wyższego naprawienia.
329) Chodź i zobacz (ta chezi), że z tego nasienia człowieka, gdy jego pożądanie budzi się ku jego partnerce, a ona odpowiada na to pożądanie, wtedy łączą się oboje w jedno (me-hahu zar’a de-bar nasz, kad it’ar ti’uwatej le-gabei nukwej, we-nukwej it’arat le-gabei, kedein mitchabran tarwajhu ka-chada). I z nich wychodzi jedno dziecko, które zawiera w sobie dwa obrazy jako jedno (u-nefak mi-najhu bar chad, de-kaleil mi-trejn de-joknin ka-chad). Ponieważ Stwórca ukształtował go w formie, która łączy oba te wizerunki (be-gin de-Kudsza Brich Hu cajjer leih be-ci’jura de-itkaleil mi-tarwajhu). I dlatego człowiek powinien uświęcać siebie w tym czasie, aby ten obraz pojawił się w pełnej formie, jak powinno być (we-al da ba’ej bar nasz le-kadsza garmej be-hahu zimna, be-gin de-jisztekach hahu de-jokna be-ci’jura szelim kidka chazei).
Sulam
329) Poprzez nasienie człowieka, gdy budzi się jego pragnienie do Nukwy, a Nukwa budzi się ku niemu i oboje jednoczą się w jedno, powstaje z nich syn, składający się z dwóch połączonych form. Dlatego człowiek powinien uświęcać się w tym czasie, aby ta forma znajdowała się w doskonałym kształcie, jak należy.
330) Rabbi Chija powiedział: „Chodź i zobacz, jak wielkie są dzieła Stwórcy (amar Rabbi Chija: ta chezi, kama inun rabravin owadoj de-Kudsza Brich Hu). Bo rzemiosło i kształt człowieka są jak kształt świata (de-ha umnuta we-cijura de-bar nasz ihu ke-gawna de-alma). I każdego dnia Stwórca tworzy światy (u-be-kol joma we-joma Kudsza Brich Hu barej almin). Łączy ze sobą pary, każdą zgodnie z tym, jak jej przystoi (mezawweg ziwugin, kol chad we-chad kidka chazei leih). I kształtuje ich wizerunek, zanim jeszcze wejdą w ten świat” (we-hu cajjer de-jokneihon, ad la jejtun le-alma).
Sulam
330) Jak wielkie są dzieła Stwórcy! Sztuka kształtowania człowieka jest bowiem podobna do sztuki kształtowania świata. Innymi słowy, człowiek zawiera w sobie całe dzieło stworzenia i nazywany jest małym światem. Każdego dnia Stwórca tworzy świat, dokonując ziwugim dla każdego zgodnie z tym, co mu przysługuje. To właśnie oznacza tworzenie światów. On ukształtował formę każdego, zanim pojawili się na świecie.
331) Chodź i zobacz, że Rabbi Szymon powiedział (ta chezi, da-amar Rabbi Szymon): „Jest napisane: Oto księga pokoleń Adama” (ketiw: ze sefer toldot Adam). Czy miał on księgę? (we-chi sefer hawwa leih?) Tylko już to wyjaśniono – że Stwórca pokazał Adamowi pierwszemu każde pokolenie i jego nauczycieli (ela okmuha, de-Kudsza Brich Hu achmei leih le-Adam ha-riszon, dor dor we-dorszaw we-go). Jak mu to pokazał? (hejach achmei leih?) Jeśli powiesz, że zobaczył to przez ducha świętego, że ci ludzie mają przyjść na świat, jak ktoś, kto widzi w mądrości to, co ma nadejść – to nie tak (i te’ma de-chama be-ruach kodesza, de-inun zaminin le-meitei le-alma, ke-man de-chama be-chochmata ma de-jeti le-alma, la hachi). Tylko zobaczył to wszystkimi swoimi oczami, całkowicie (ela chama be-eina, kolhu). I ten obraz, który ma się pojawić na świecie, zobaczył wszystkimi oczami (we-hahu de-jokna de-zaminin le-mejkam bej be-alma, kolhu chama be-eina). Jaki jest tego powód? (maj ta’am) Ponieważ od dnia, w którym świat został stworzony, wszystkie dusze, które mają się pojawić wśród ludzi, stoją przed Stwórcą w dokładnie tym samym obrazie, w jakim mają pojawić się na świecie (be-gin de-mi-joma de-itbere alma, kolhu nafszan de-zaminin le-mejkam bi-bnej nasza, kolhu kajmin kamej Kudsza Brich Hu, be-hahu de-jokna mammasz, de-zaminin le-mejkam bej be-alma).
Sulam
331) Powiedziano: „Oto księga potomków Adama”[2]. Czyż miał on księgę? Jednakże Stwórca ukazał pierwszemu człowiekowi każde pokolenie i jego nauczycieli. Jak więc ukazał mu wszystkie formy? Pokazał mu je nie w duchu świętości, zanim miały przyjść na świat, nie tak, jak człowiek spogląda z mądrością, aby poznać to, co ma nadejść, lecz (Adam) widział je wszystkie bezpośrednio, w tej formie, którą miały przyjąć w świecie. Gdyż od dnia stworzenia świata wszystkie dusze (nefaszot), które mają się odrodzić w ludziach, stoją przed Stwórcą w tej samej formie, którą mają przyjąć w świecie.
332) Podobnie, wszyscy sprawiedliwi, gdy opuszczają ten świat, ich dusze wznoszą się, a Stwórca przygotowuje im inny wizerunek, w który się przyoblekają, taki sam jak ten, który mieli na tym świecie (ke-gawna da, kol inun zadikaja batar de-nafkin me-haj alma, kolhu nafszan salkan, we-Kudsza Brich Hu azmin lon de-jokna achara le-itlabesza behu, ke-gawna da-hawu be-haj alma). Dlatego wszyscy stoją przed Nim, i Adam pierwszy widział ich wszystkimi oczami (be-gin kach kolhu kajmin kamej, we-chama lon Adam ha-riszon be-eina).
Sulam
332) Tak samo jest ze wszystkimi sprawiedliwymi: po tym, jak opuszczają ten świat, wszystkie ich dusze wznoszą się. Stwórca przygotowuje tam dla każdego inną formę obłóczenia, podobną do tej, w którą byli obłóczeni w tym świecie. Dlatego wszystkie dusze znajdują się przed Nim, a Adam widział je bezpośrednio.
333) A jeśli powiesz: „Po tym, jak ich zobaczył, czy nie pozostali w swoim istnieniu?” (we-i te’ma, batar de-chama lon, la kajmei be-kijumajhu), chodź i zobacz (ta chezi), że wszystkie słowa Stwórcy są trwałe i pozostają przed Nim, dopóki nie zstąpią na świat (kol miloj de-Kudsza Brich Hu, be-kijuma inun, we-kajmu kamej ad de-nachatu le-alma). Podobnie jest napisane: „Ci, którzy są tutaj z nami” itd. (ke-gawna da ketiw: ki et aszer jeszno po we-go). Już to wyjaśniono – że wszyscy ludzie, którzy mają istnieć na świecie, wszyscy znajdują się tam (ha okmuha, de-kolhu bnej nasza de-zaminin le-mehewe be-alma, kolhu isztakchu taman).
Sulam
333) Czy jednak możliwe jest, że po tym, jak je zobaczył, przestały istnieć i zniknęły? Jednak wszystkie dzieła Stwórcy istnieją i stoją przed Nim, dopóki nie nadejdzie ich czas, aby zejść na świat. Powiedziano o tym: „I z tymi, którzy stoją tu dziś z nami, i z tymi, których tu dziś z nami nie ma”[3]. Innymi słowy, wszyscy ludzie, którym przeznaczone jest pojawić się w świecie, już tam byli.
334) Tutaj należy się zastanowić, ponieważ jest napisane: „Tych, których tu nie ma” itd. (hacha it le-istakkala, de-ha ketiw: et aszer ejnenu po we-go), co oznacza, że wyjdą ci, którzy są spośród tych, którzy tam istnieją (u-maszma hanehu de-jifkun me-inun de-kajemu taman). Ponieważ jest napisane „z nami dziś”, a nie jest napisane „z nami stoją dziś” (be-gin di-ktiw: immanu ha-jom, we-la ketiw: immanu omed ha-jom). Tylko rzeczywiście wszyscy tam istnieją, ale nie są widoczni dla oczu (ela wa-daj kolhu kajemu taman, ela de-la itchazu le-eina). Dlatego jest napisane „z nami dziś”, nawet jeśli nie są widoczni (be-gin kach ketiw: immanu ha-jom, af al gaw de-la itchazun).
Sulam
334) Powiedziano: „I z tymi, których tu dziś z nami nie ma”. To znaczy, tylko ci, którzy narodzą się z tych, którzy tam stoją. Dlatego nie powiedziano: „stoją z nami dziś” – co oznaczałoby, że oni stoją tam razem z nimi. Lecz powiedziano: „I z tymi, których tu dziś z nami nie ma” – co oznacza, że ich tam nie ma. Jednak oczywiście wszyscy oni tam stali, ale ponieważ nie byli widoczni dla oczu, Pismo doprecyzowuje: „z nami dziś” – innymi słowy, choć nie są widoczni. Dlatego nie można było powiedzieć: „stoją z nami dziś”.
335) A jeśli powiesz: Dlaczego nie byli widoczni tutaj (we-i teima, ma taj la itchazun hacha), tak jak byli widoczni dla Adama ha-Riszon (kema de-itchazun le-Adam ha-Riszon), który widział ich oko w oko (de-chama lon eina be-eina)? Przecież tutaj objawienie było jeszcze większe (we-ha hacha itchaze jatir). Jednak tutaj, gdy została dana Tora Israelowi (ela, hacha kad itjehivat Oraita le-Israel), była to inna wizja (cheizu achora), a wyższe stopnie patrzyły i spoglądały oko w oko (we-dargin ilain, hawu chaman u-mistaklan eina be-eina). I pragnęli patrzeć i oglądać chwałę swego Pana (wa-hawu teivin le-istakala u-lemechemei bikara de-Marehon). Dlatego widzieli wyższą chwałę Stwórcy (u-vegin kach chamu jekara ila’a de-Kudszah Berich Hu) tylko od przodu, a nie od tyłu (bilchudoi, ve-la me-achora).
Sulam
335) Z jakiego powodu nie byli widoczni tutaj, na górze Synaj, tak jak byli widoczni Adamowi, który widział ich bezpośrednio? Przecież przy nadaniu Tory wszystkim pokoleniom tym bardziej należało im się objawić w sposób widoczny? Jednak przy nadaniu Tory Israelowi widziano inny obraz i wyższe stopnie, które oglądali bezpośrednio. Pragnęli patrzeć i widzieć wielkość swojego Władcy, dlatego widzieli jedynie najwyższe majestatyczne objawienie Stwórcy i nikogo innego poza Nim.
336) A z tego powodu wszyscy ludzie, którzy są przeznaczeni, aby istnieć na świecie (we-al da, kolhu bnei nasza de-zaminin le-kajema be-alma), wszyscy stoją przed Stwórcą (kolhu kajemei kamei Kudszah Berich Hu) w tych samych formach, które są przeznaczone, aby w nich istnieć (be-inun de-dijoknin mamasz, de-zaminin le-kajema bei). Dlatego powiedziano: „Mój zarodek widziały Twoje oczy, a w Twojej księdze…” (ha-hu de-galmi rau einecha, we-al sifrecha we-go). „Mój zarodek widziały Twoje oczy” (galmi rau einecha). Dlaczego tak? Ponieważ inna wyższa forma była taka sama jak ta (ma taj, be-gin de-dijokna achora ila’a, hawe ke-hai). I dlatego napisano: „I któż jest twierdzą poza naszym Elohim?” (u-wegin kach, ketiw u-mi cur zułati Elohim). Kto jest dobrym rzeźbiarzem, który rzeźbi wszystko jak Stwórca? (maan cajar taw, de-cajar kolla ke-Kudszah Berich Hu).
Sulam
336) Tak więc wszyscy ludzie, którym przeznaczone jest przebywać w świecie, stoją przed Stwórcą w tych samych formach, które mają przyjąć. Powiedziano: „Twoje oczy widziały mnie bezkształtnego, i w Twojej księdze wszyscy zostaną zapisani”[4]. „Twoje oczy widziały mnie bezkształtnego” – jaki jest sens tego, że Stwórca widział Dawida bezkształtnego? Chodzi o to, że inna wyższa forma, która stała przed Nim przed stworzeniem świata, była do niej podobna. I dlatego Stwórca ją widział. „I kto jest twierdzą (cur צור), poza naszym Wszechmogącym?”103 – to znaczy, czy znajdzie się rzeźbiarz (cajjar צייר), który mógłby ukształtować wszystko tak, jak Stwórca?
337) Inna interpretacja: „Bo któż jest Elohim?” (dawar acher, ki mi Eloah). To jest tajemnica tego słowa (da raza de-mila), ponieważ „El” jest całością (de-ha El kelala hu), która obejmuje wszystkie stopnie (de-itchkelil mikolhu dargin). A jeśli powiesz, że „El” to inny stopień (we-i teima, de-ha El ihu darga achora), ponieważ jest napisane: „El, który gniewa się każdego dnia” (be-gin di-ketiw El zoem be-chol jom). Chodź i zobacz (ta chazi), że nie ma „El” poza Stwórcą (de-ha leit El mi-baladei Haszem), który nie jest oddzielony sam w sobie (de-lao ihu bilchudoi) i nigdy nie został oddzielony na wieki (we-la itperasz le-almin). I dlatego jest napisane: „Bo któż jest El poza Stwórcą?” (we-al da ketiw ki mi El mi-baladei Haszem), oraz „i któż jest twierdzą poza naszym Elohim?” (u-mi cur zułati Elohim). Ponieważ „twierdza” nie jest samodzielna (de-ha cur lao ihu bilchudoi), lecz wszystko jest jednością (ela kolla chad), jak jest napisane: „I poznasz dzisiaj i weźmiesz do serca, że Stwórca jest Elohim” (ke-di-ketiw we-jadata hajom wa-haszewota el lewawcha ki Haszem hu ha-Elohim).
Sulam
337) „Kto jest wszechmocny”103. Nukwa, nazywana Wszechmocnym (El אל), jest sumą wszystkiego, ponieważ obejmuje wszystkie stopnie: zarówno stopnie prawej linii, czyli chasadim, jak i stopnie lewej linii, czyli gwurot. Wyjaśnienie: Pismo mówi o czasie, gdy AWAJa i Elohim są połączone, jak powiedziano: „Stwórca (AWAJa) – On jest Wszechmogącym (Elohim)”[5]. Wtedy Nukwa obejmuje wszystkie stopnie z prawej i lewej strony. Swoją prawą linię otrzymuje od AWAJa, a lewa linia w niej to jej własna właściwość – imię Elohim. Powiedziano: „Kto jest wszechmocny”103 – to Nukwa w swojej prawej linii. „Poza Stwórcą (AWAJa)”103 – otrzymuje od Imienia AWAJa, czyli Zeir Anpina. „I kto jest twierdzą”103 – to Nukwa w swojej lewej linii. „Poza naszym Wszechmogącym”103 – to jej własna właściwość, zwana „Wszechmogący nasz”.
Ale przecież imię El to inny stopień, niezwiązany z prawą linią, ponieważ powiedziano: „Wszechmogący (El) gniewa się każdego dnia”[6]. Czy to oznacza, że właściwością imienia El jest gniew i gwurot? Kto jest wszechmocny, poza Stwórcą (AWAJa)”103 – tutaj Nukwa nie jest sama, lecz połączona z AWAJa, z Zeir Anpinem, w ziwugu, który nigdy się nie kończy. Pismo mówi o czasie, gdy ZoN wznoszą się i obłóczają wyższych Aba we-Imę. Wtedy trwają w ziwugu, który nigdy się nie kończy, podobnie jak Aba we-Ima, ponieważ niższy, który wzniósł się do wyższego, staje się do niego podobny.
O tym powiedziano: „Kto jest wszechmocny, poza Stwórcą, i kto jest twierdzą, poza naszym Wszechmogącym?” Ponieważ twierdza, czyli lewa linia Nukwy, nie jest oddzielna, lecz wszystko tu stanowi jedność, jak powiedziano: „Wiedz więc dzisiaj i umieść w swoim sercu, że Stwórca (AWAJa) – On jest Wszechmogącym (Elohim)”[7]. Kiedy ZoN wznoszą się i obłóczają Aba we-Imę, wtedy powstaje to zjednoczenie: „Stwórca (AWAJa) – On jest Wszechmogącym (Elohim)”. Wtedy wszystkie stopnie są zawarte w Nukwie: prawa linia to imię El (Wszechmogący), a lewa linia to imię Cur (twierdza), i one są połączone w jedność. A słowa „Wszechmogący (El) gniewa się każdego dnia” odnoszą się do Nukwy, która znajduje się na swoim miejscu, zanim wzniesie się do Aba we-Imy – gdy w niej stale przebywają gwurot[8].
[1] Pisma, Tehilim (Księga Psalmów), 18:32. „Wszechmogący, który mnie przepasuje mocą i czyni moją drogę doskonałą”.
[2] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 5:1. „Oto jest księga rodowodu Adama: w dniu, gdy Wszechmogący stworzył człowieka, uczynił go na podobieństwo Wszechmogącego”.
[3] Tora, Dewarim (Księga Powtórzonego Prawa), 29:14. „I nie tylko z tymi, którzy stoją tu dziś z nami przed Stwórcą, naszym Wszechmogącym, lecz także z tymi, których tu dzisiaj z nami nie ma”.
[4] Pisma, Tehilim (Księga Psalmów), 139:16. „Twoje oczy widziały mnie w zarodku, i w Twojej księdze zapisane były wszystkie dni, które zostały dla mnie określone, zanim którykolwiek z nich nastał”.
[5] Tora, Dewarim (Księga Powtórzonego Prawa), 4:35. „Ty zostałeś obdarzony możliwością zobaczenia, że Stwórca jest Wszechmogący, nie ma nikogo poza Nim”.
[6] Pisma, Tehilim (Księga Psalmów), 7:12. „Wszechmogący jest sędzią sprawiedliwym i Stwórcą, który każdego dnia się oburza”.
[7] Tora, Dewarim (Księga Powtórzonego Prawa), 4:39. „Wiedz więc dzisiaj i weź to sobie do serca, że Stwórca jest Wszechmogący na niebie w górze i na ziemi w dole, nie ma innego”.
[8] Zob. „Hakdama Zohar”, p. 129, gdzie ta fraza jest wyjaśniona w inny sposób.