1) „Idź dla siebie z twojej ziemi…” (lech lecha me-arcecha…). Rabbi Aba otworzył i powiedział: „Słuchajcie mnie, zatwardziali w sercu, dalecy od dobroczynności” (rabbi Aba patach we-amar, szim’u elaj abirej lew, ha-rechokim mi-cdaka). „Słuchajcie mnie, zatwardziali w sercu” – jakże zatwardziałe są ich serca, tych grzeszników, którzy widzą ścieżki i drogi Tory, ale nie zagłębiają się w nie (szim’u elaj, abirej lew: kama takifin libajhu de-chajewaja, de-chaman szwilej we-orchej de-orajta, we-la mistaklan behu), i ich serca są tak zatwardziałe, że nie zwracają się w skrusze ku swojemu Panu (we-libajhu takifin, de-la mehadarin be-tejuwta, le-gabe marehon), dlatego zostali nazwani „zatwardziali w sercu” (we-ikrun abirej lew). „Dalecy od dobroczynności” – bo oddalają się od Tory (ha-rechokim mi-cdaka: de-mitrachakej me-orajta).
Sulam
1) Dlaczego Awraham zasłużył na to, aby Stwórca powiedział mu: „Idź dla siebie (lech lecha)”[1], bardziej niż wszyscy inni w jego pokoleniu? Powiedziano: „Słuchajcie Mnie, zatwardziali w sercu, dalecy od dobroczynności!”[2]. „Słuchajcie Mnie, zatwardziali w sercu” oznacza: „jakże zatwardziałe są serca grzeszników, którzy widzą ścieżki i drogi Tory” – czyli wewnętrzną i zewnętrzną część Tory, ścieżki – wewnętrzna część, drogi – zewnętrzna część[3], „ale nie zagłębiają się w nie”. „I zatwardziałe są ich serca” – nie zwracają się ponownie do swojego Władcy, i dlatego nazywani są „zatwardziałymi w sercu”. „Dalecy od dobroczynności” oznacza, że oddalają się od Tory, a przez to są dalecy od sprawiedliwości.
2) Rabbi Chizkija powiedział: „Oddalają się od Świętego, niech będzie błogosławiony, i są dalecy od Niego, i dlatego zostali nazwani zatwardziali w sercu” (rabi Chizkija amar, de-mitrachakej mi-Kudesza Berich Hu, we-inun rechikin minej, u-begin kach, ikrun abirej lew). „Dalecy od dobroczynności” – bo nie chcą zbliżyć się do Świętego, niech będzie błogosławiony (ha-rechokim mi-cdaka, de-la ba’an le-karwa le-gabe Kudesza Berich Hu), dlatego są dalecy od dobroczynności (u-begin kach, inun rechokim mi-cdaka). A ponieważ są dalecy od dobroczynności, są również dalecy od pokoju, i nie mają pokoju (kejwan de-inun rechokim mi-cdaka, rechokim inun mi-szalom, de-leit lon szalom). Jak napisano: „Nie ma pokoju – powiedział Pan – dla występnych” (dikhtiw, ein szalom amar Haszem la-resza’im). Dlaczego? Bo są dalecy od dobroczynności (majtama, be-gin de-inun rechokim mi-cdaka).
Sulam
2) Oddalają się od Stwórcy i dlatego nazywani są „zatwardziałymi w sercu”. Powiedziano: „Dalecy od sprawiedliwości” – ponieważ nie chcą zbliżyć się do Stwórcy, gdyż są „zatwardziali w sercu”. A będąc dalekimi od sprawiedliwości, są dalecy od pokoju. Jak powiedziano: „Nie ma pokoju – mówi Stwórca – dla niegodziwych”[4] – ponieważ są dalecy od sprawiedliwości, nie mają pokoju.
Wyjaśnienie. Malchut, ze względu na właściwość sądu, którą w sobie posiada, nazywana jest sprawiedliwością (cedek צדק) bez litery „hej ה”. I w wielkim ziwugu sprawiedliwego (cadik צדיק) i sprawiedliwości (cedek צדק), gdy Nukwa wznosi się i obłacza w Imę, nazywa się „dobroczynnością (aktem wynikającym ze sprawiedliwości)” (cedaka צדקה). To znaczy, że przemienia się w miłosierdzie, ponieważ przyjmuje literę „hej ה” od Imy, gdy się w nią obłacza. I dzięki MaN, które sprawiedliwi podnoszą do Nukwy w czasie, gdy nazywa się ona „sprawiedliwość” (cedek צדק), wywołują najwyższy ziwug, a sprawiedliwość (cedek צדק) przemienia się w dobroczynność (cedaka צדקה), czyli sąd zamienia się w miłosierdzie.
To jest sens powiedzianego: „Słuchajcie Mnie, zatwardziali w sercu” – ponieważ z powodu ich zatwardziałego serca nie podnoszą MaN poprzez uważne studiowanie Tory i powrót, są dalecy od dobroczynności (cedaka צדקה), a przez to pozostają w sądach sprawiedliwości (cedek צדק), bez litery „hej ה”, czyli mohin Imy. I z tego powodu, że oddalają się od Tory i nie podnoszą MaN dla najwyższego ziwugu, są dalecy od dobroczynności (cedaka) i pozostają w sądach sprawiedliwości (cedek). Nie mają miłości do Stwórcy, dlatego są dalecy od tego, by zamienić sprawiedliwość (cedek) w dobroczynność (cedaka), sąd w miłosierdzie, ponieważ nie podnoszą MaN dla ziwugu.
A będąc dalekimi od dobroczynności, są dalecy od pokoju. Ponieważ nie podnoszą MaN, by zamienić sprawiedliwość (cedek) w dobroczynność (cedaka), nie mają pokoju, ponieważ nie wywołują najwyższego ziwugu, który nazywa się „pokój”, i dlatego „pokój” nie świeci nad nimi.
3) Chodź i zobacz (ta chezi), Abraham chciał zbliżyć się do Stwórcy (Awraham baej le-korwa le-Stwórca) i się zbliżył (we-itkraw). Oto jest powiedziane (heh de): Umiłowałeś sprawiedliwość i znienawidziłeś nieprawość (ahawta cedek we-tisna resza). Ponieważ umiłował sprawiedliwość (begin de-ahaw cedek) i nienawidził nieprawości (we-sana resza), zbliżył się do dobroczynności (itkraw le-cdaka), i dlatego jest napisane (we-al da ketiw): Abraham, mój umiłowany (Awraham ohawi). Dlaczego mój umiłowany (maj tam ohawi)? Ponieważ jest napisane (begin diktib): Umiłowałeś sprawiedliwość (ahawta cedek). Miłość Stwórcy (rechimutah de-Stwórca), którą Abraham ukochał (de-rachim leih Awraham) bardziej niż wszyscy ludzie swojego pokolenia (mi-kol bnej darej), którzy byli zatwardziałego serca (dahawu abirej leb) i dalecy od dobroczynności (we-inun rechokim mi-cdaka), jak jest powiedziane (kema de-itmar).
Sulam
3) Awraham pragnął zbliżyć się do Stwórcy i zbliżył się. Jak powiedziano: „Miłujesz sprawiedliwość i nienawidzisz nieprawości”[5] – ponieważ miłował sprawiedliwość i nienawidził nieprawości, zbliżył się do dobroczynności (cedaka). Innymi słowy, ponieważ miłował sprawiedliwość, podniósł MaN do najwyższego ziwugu, i sprawiedliwość stała się dla niego dobroczynnością. Dlatego powiedziano: „Awrahama, który Mnie umiłował”[6]. Ponieważ powiedziano o nim: „Miłujesz sprawiedliwość” – to jest miłość Stwórcy, którego Awraham miłował bardziej niż wszyscy w swoim pokoleniu, którzy byli „zatwardziali w sercu” i „dalecy od dobroczynności”.
[1] Tora, Bereszit (Księga Rodzaju), 12:1. „I powiedział Stwórca do Awrama: ‘Wyjdź ze swojej ziemi, ze swojej ojczyzny i z domu swojego ojca do ziemi, którą ci wskażę’”.
[2] Prorocy, Jeszajahu (Księga Izajasza), 46:12. „Słuchajcie Mnie, wy, zatwardziali w sercu, dalecy od sprawiedliwości”.
[3] Zob. Zohar, parasza Bereszit, część 1, p. 308.
[4] Prorocy, Jeszajahu (Księga Izajasza), 48:22. „Nie ma pokoju dla bezbożnych – mówi Stwórca”.
[5] Pisma, Tehilim (Księga Psalmów), 45:8. „Miłujesz sprawiedliwość i nienawidzisz bezprawia, dlatego namaścił cię Wszechmogący, twój Wszechmogący, olejem radości ponad twoimi braćmi”.
[6] Prorocy, Jeszajahu (Księga Izajasza), 41:8. „Ale ty, Israelu, Mój sługo, Jaakowie, którego wybrałem, potomku Awrahama, Mojego ukochanego”.